سهم هر ایرانی از صادرات نفت چقدر است؟

  نرخ ارز در چهار دهه گذشته، افزایش مستمری را تجربه کرده است که می‌توان آن را به تورم‌های بالا و کاهش ظرفیت ارزآوری اقتصاد نسبت داد.

به گزارش اعتماد برای مشخص شدن نقش این عوامل می‌توان این دوره را با دوره پیش از انقلاب مقایسه کرد که برای دو دهه نرخ مبادله ریال با دیگر ارزها ثابت بود. در سال‌های دهه ٤٠، تورم بسیار پایین بود در نتیجه فشاری برای افزایش نرخ ارز از ناحیه تقاضا وجود نداشت. در میانه دهه ٥٠ نیز افزایش تورم با افزایش قیمت نفت و افزایش درآمدهای ارزی همراه بود. در نتیجه دولت می‌توانست با عرضه بیشتر نرخ ارز را در بازار ثابت نگه دارد. البته قبل از اینکه نتایج این سیاست ناپایدار نمایان شود، عمر رژیم پهلوی به پایان رسید. اما در چهار دهه گذشته توان ارزآوری اقتصاد متناسب با افزایش تقاضای اسمی برای ارز افزایش نیافته است، در نتیجه مقامات پولی در پنهان کردن نابسامانی‌های پولی از طریق تثبیت نرخ ارز ناتوان شده‌‌اند. در سال‌های ١٣٥٢ تا ١٣٥٤، ایران به‌طور متوسط ٥ میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کرد. یعنی با توجه به جمعیت ٣٢ میلیون نفری در آن زمان، به ازای هر ایرانی روزانه ١٥٨ بشکه نفت صادر می‌شد. این در حالی است که صادرات نفت در سال‌های اخیر در بهترین حالت در حدود ٢ میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه در روز است. یعنی با توجه به جمعیت ٨٠ میلیون نفری، به ازای هر ایرانی ٣٦ بشکه نفت در روز صادر می‌شود؛ به عبارت دیگر مقامات پولی نمی‌توانند تقاضای اسمی ارز را با تزریق متناسب ارز پاسخ دهند در نتیجه نرخ ارز مستمرا در بازار آزاد افزایش می‌یابد. اگر افزایش قیمت دلاری نفت و کاهش قدرت خرید دلار به دلیل تورم نیز در نظر گرفته شود، نتیجه این تحلیل تغییر چندانی نخواهد داشت. با توجه به محدود بودن توان ارزآوری اقتصاد، تنها راه برای پرهیز از تلاطم‌های ارزی ایجاد چارچوبی برای تضمین ثبات در بخش پولی اقتصاد است. کاهش تورم و کنترل انتظارات تورمی تنها راه‌حلی است که می‌تواند از طریق ایجاد ثبات در تقاضای اسمی ارز از افزایش‌های ناگهانی این نرخ جلوگیری کند. این سیاست در اغلب اقتصادهای جهان تجربه و به اصلی پذیرفته شده در علم اقتصاد تبدیل شده است.