برنامه‌ریزی اقتصادی به سبک دورهمی
دولت نباید اشتغال سازی کند!
در واقع، همگی بر این نظر بودند که دولت باید اشتغال سازی کند. هیچ کدام از کاندیداها اراده یا برنامه‌ای در جهت کاستن فشارهای دولت از دوش کارآفرینان و فعالان اقتصادی بخش خصوصی به منظور افزایش میزان اشتغال واقعی و پایدار بروز ندادند. تولید به اشتغال پایدار خواهد رسید اما کسی در این باره بحث نمی‌کرد.
شاید بتوان گفت فقدان این موضوع از محل نبود سوابق اجرایی و اقتصادی نشآت می‌گیرد. از دید من نماینده مجلس هیچ سابقه اجرایی ندارد و فعالیت او در مقایسه با کار اجرایی یک مدیر میانی در وزارتخانه در نوع درک مسئله متفاوت است. بخش عمده‌ای از افراد فکر می‌کردند اگر پول داشته باشند می‌توانند ایجاد اشتغال کنند.
این در حالی است که اگر پول را به تولید کننده هم انتقال دهند تا دستگاه یا تجهیزات وارد کند، اشتغال ایجاد نمی‌شود. به عبارت دیگر، نمی‌دانستند پول یا نقدینگی اشتغال نمی‌سازد و تا زمانی که سراغ یافتن درد واقعی تولیدکننده و کارآفرین نروند، راهکاری نخواهند یافت.
مگر کم بودند به ظاهر تولیدکنندگانی که نقدینگی از دولت دریافت کردند و به جای صرف آن در واحدهای تولیدی کشور، به بخش مسکن بردند یا خارج کرده و در بازارهای درآمد زای دیگر سرمایه‌گذاری کردند یا پوشک و دسته بیل و... وارد کردند؟
تا زمانی که کشور از سوداگری و دلالی و همچنان از صنعت‌هایی مثل مسکن درآمدهای نجومی ایجاد می‌شود، هیچ ارزش افزوده و صرفه قابل توجیهی در تولید نخواهد بود. باید اشاره کرد تا آن‌گاه که دولت به عنوان کارفرمای اصلی شرایط پرداخت به بخش خصوصی و تولیدکنندگان فلج کننده، بی قاعده و نامنظم هست آن‌ها نمی‌توانند نیروهای خود را حفظ کرده و به رشد اشتغال آن‌ها کمک نمی‌کنند.
مشکل درب‌های بسته است
گره واقعی مدیران و کارآفرینان ایرانی در جایی است که درب‌های کشور بسته شده و آن‌ها با دنیا تعامل ندارند، از فناوری روز عقب مانده‌اند، دسترسی به دانش مدیریتی و فنی به روز موجود نیست و این افراد نمی‌توانند در مباحث اساسی مربوط به حوزه خود پیشرفت و راه‌کار نوینی بیابند.
وقتی به کشورهای دیگر نگاه می‌کنیم در می‌یابیم که هر چند بخش خصوصی به نقدینگی کمک می‌کنند اما جنس حمایت‌های دولت از نوع دیگری است.
با این حال، به کمک مقدمه کنونی بحث را آغاز کردم تا این نکته مطرح شود که بسیاری از افراد بدنه دولت معتقدند که حتماً برای واردات، صادرات و تجارت نباید به بازارهای بزرگ جهانی و کشورهای اروپایی چشم داشت و می‌توان از کشورهای همسایه و اطراف نیز استفاده کرد و فرصت‌های آنان را استفاده نمود.
شاید عزیزان دور هم می‌نشینند و اینطور استدلال می‌کنند که دولت نهایتاً صادرکننده نیست و این مسئله بخش‌خصوصی و تولیدکنتدگان است. آن‌ها دلشان می‌خواهد با مشتری آلمانی، انگلیسی و اتریشی مذاکره کنند و تجارت داشته باشند بنابراین به توافق‌نامه سیاسی در حد برجام یا تصویب FATF نیاز دارد که بتوانند روابط خود را تسهیل نمایند.
به عبارت دیگر، صرفاً به این دلیل که در کلاس کاری خود همکاری با بنگلادش، ترکمنستان، پاکستان، ازبکستان و... را نمی‌بینند تمایلی به همراهی با برنامه‌های ما ندارند.
فاصله بسیار زیاد با واقعیت‌ها
من این پیام را برای آقایان دارم که ای کاش صرفاً یک ساعت در کنار یکی از کارمندان بخش بازرگانی هر شرکتی قرار بگیرید تا نسبت به واقعیات و آنچه در دنیای تجارت می‌گذرد، اطلاع پیدا کنید. فعالان اقتصادی اروپایی حداقل پاسخ می‌دهند و به واسطه وجود شرایط تحریم‌های بین‌المللی عذرخواهی می‌کنند که امکان همکاری وجود ندارد.
در حالی که همین کشورها که آقایان به عنوان شریک تجاری می‌شناسند و با آن‌ها تهاتر دارند از ترس درگیر شدن با تحریم‌های آمریکا، مجازات‌ها و جرایم سنگین مالی به واسطه همکاری با ایران حتی تماس تلفنی را قطع می‌کنند، پاسخ به ایمیل نمی‌دهند و اصلاً به واسطه دیدن پیش شماره 0098 لرزه به اندام‌شان می‌افتد.
جالب‌تر اینکه اگر ببینند تعدادی کاربر ایرانی بر روی سایت‌هایشان فعال شده‌اند دسترسی‌ها را مسدود می‌کنند. همچنین بسیاری شرکت‌ها IP ایران را به عنوان تهدید شناسایی کرده و امکان ورود از مبدأ ایران وجود ندارد.
دوستان هیچ کدام از این موارد را ندیده‌اند و می‌پندارند که شرایط تجارت با کشورهای همسایه بسیار فراهم است و بخش خصوصی علاقه‌ای به همکاری و فعالیت در بازارهای کوچک آن‌ها را ندارد. شما به یک پاکستانی مراجعه کنید و از قصد خود برای مبادله بگویید تا ببینید فعالان این کشور بحران زده چه برخوردی می‌کنند.
در صنعت الکترونیک سال‌هاست به غیر از چین هیچ کشور دیگری به ایران پاسخ نمی‌دهد و بسیاری شرکت‌های فعال این حوزه در کشورهای منطقه از جمله ویتنام، مالزی، بنگلادش، فیلیپین در چند سال گذشته به هیچ وجه به ایرانی پاسخ نمی‌دهند. تمام این مسئله به واسطه تحریم نیست و بخش زیادی از آن به علت برند منفی است که از ایران جا افتاده و ترس بسیار عمیقی در میان شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ برای همکاری وجود دارد. اضافه کنید مجازات‌های ایالات متحده را که قطعاً به واسطه حجم بالای تبادل مالی و پشتوانه صنعت آمریکا به راحتی ایران کنار گذاشته می‌شود.
همچنین عدم ثبات و ناپایداری شرایط ایران نگرانی دیگری نسبت به پول دریافتی این شرکت‌ها ایجاد کرده و متأسفانه این شرایط هم به دامنه مشکلات تجارت با صنایع دیگر کشورها برای فعالان اقتصادی بخش خصوصی ایران افزوده است و موانع فراوانی در این مسیر وجود دارد.
بنابراین، به نظر می‌رسد آقایان فقط دور هم می‌نشینند و نظرات یکدیگر را تأیید می‌کند. همچنین تا آنجا گفت‌وگو و تبادل نظر با تولیدکننده واقعی نداشته‌اند و صرفاً بازدید کننده نمایش متخصص نماها و شنونده نظرات مشاور نماها بوده‌اند که فرسنگ‌ها با واقعیت فاصله گرفته‌اند و به این واسطه دریافت روشنی از وضعیت تجارت و امکانات بازرگانی کشور ندارند.
