بحران خون تنها با اهدای مستمر حل می شود

بشیر حاجی بیگی در گفت‌وگو با خبرنگار ایران پزشک به تشریح این موارد پرداخت و در تعریف شرایط بحرانی گفت: در حوزه انتقال خون، شرایط بحران به شرایطی گفته می‌شود که در اثر رخدادی ناگهانی یا غیر قابل کنترل، هرگونه حوادث، رخداد و عملکردهای طبیعی و انسانی به وجود می‌آید؛ به گونه‌ای که با وجود مدیریت ذخایر و شبکه خون رسانی کشور، باعث مشکلاتی می‌شود.

وی افزود: نیاز ناگهانی و پیش بینی نشده به خون و فرآورده‌های خونی، محدودیت موقت یا حذف ظرفیت یک مرکز برای جمع آوری و آزمایش و فرآوری و توزیع، محدودیت موقت یا مانع شدن از اقدام جمعیت محلی برای اهدای خون و همچنین محدودیت یا ممانعت از استفاده از ذخایر موجود و فرآورده‌ها در منطقه و ضرورت جایگزینی آن‌ها از سایر منطق، از جمله این مشکلات در شرایط بحران خواهد بود.

حاجی بیگی در ادامه چالش‌هایی که ممکن است در زمان بحران‌ها در حوزه وظایف سازمان انتقال خون به وجود بیاید را در سه گروه دسته بندی و اظهار کرد: اولین چالش، رساندن و تامین به موقع و کافی خون و فرآورده‌های آن در همان ساعات اولیه به بیماران است. برای مدیریت آن، دستورالعملی با عنوان «مدیریت تامین خون در بحران» تدوین شده که هدف از اجرای این برنامه، اطمینان از تامین خون کافی و به موقع مراکز درمانی در زمان بحران است.

وی ادامه داد: بر اساس این دستورالعمل همه اداره‌های کل انتقال خون کشور موظف هستند با در نظر گرفتن امکانات، نیروی انسانی، سطح ذخایر، ظرفیت و وضعیت ترابری استان، حداقل با ۳ اداره از اداره‌های کل توافق کنند تا به عنوان مرکز اهدای خون معین با یکدیگر همکاری کنند. این مراکز باید آمادگی لازم برای تامین خون و فرآورده‌های خونی مورد نیاز یکدیگر را در زمان بحران داشته باشند.

حاجی بیگی با بیان این‌که بسیج کردن تعداد کافی اهداکننده خون در زمان بحران یکی دیگر از چالش‌ها است، گفت: از طرفی دسترسی کافی و به موقع مراکز اهدای خون به داوطلبین اهدای خون یا حتی کارکنان ممکن است در برخی شرایط خاص با چالش روبه‌رو شود. برای مدیریت دسترسی به اهداکنندگان در شرایط بحران، باید یکی از کارکنان پایگاه انتقال خون از قبل توسط مدیر انتخاب شود تا بتواند نسبت به شناسایی و سامان‌دهی تعداد کافی داوطلبین بالقوه اهدای خون اقدام کند.

وی سومین چالش در زمان بحران را مدیریت خیل داوطلبین تهییج شده بیش از تعداد مورد نیاز دانست و افزود: استقبال گسترده از اهدای خون در بعضی فصل‌های سال و ایام خاص مانند مناسبت‌های مذهبی یا زمان وقوع بحران‌ها، باعث ازدحام بیش از حد اهداکنندگان در پایگاه‌های اهدای خون و تاثیر بر اجرای مناسب فرآیندها می‌شود. در این مواقع معمولا ذخایر خون به بیش از مقدار مورد نیاز مراکز درمانی می‌رسد و در طرف مقابل طی هفته‌های بعد از آن با تعداد زیادی داوطلب بالقوه مواجه می‌شویم که در دوره معافیت اجباری قرار گرفته‌اند.

حاجی بیگی با اشاره به این‌که در زمان بروز حوادث غیرمترقبه، عامل زمان بسیار تعیین کننده است، گفت: زمانی بیشترین بهره‌وری به دست می‌آید که برای همه اقدامات لازم از قبل پیش‌بینی‌های ضروری انجام شده و برای آن‌ها برنامه‌های مدونی تهیه شده باشد.

سخنگوی سازمان انتقال خون، یکی از اجزای اساسی در خدمات فوریت‌های پزشکی را انتقال خون دانست و در پایان اظهار کرد: با توجه به این‌که دسترسی به خون در سوانح و حوادث غیر مترقبه می‌تواند شرایط را بحرانی و بغرنج‌تر کند، وجود یک سازمان نظام‌مند انتقال خون، لازمه تامین خون کافی در این شرایط است و تنها مشارکت جامعه در اهدای خون مستمر، داوطلبانه و بدون چشم‌داشت می‌تواند ضامن پاسخ به نیاز خون در شرایط بحرانی باشد.

گفتنی‌ست چهاردهم ژوئن به عنوان روز جهانی اهداکنندگان خون نام‌گذاری شده و سازمان جهانی بهداشت برای پویش و کمپین امسال، بر اهدای مستمر خون و مدیریت اهدای خون در شرایط اورژانس و بحران‌ها تاکید کرده است.