تشکیل نیروی نظامی «ناتوی اسلامی» امکان پذیر است؟
روزنامه آفتاب یزد با این مقدمه نوشت : هر چه باشد اینکه حال مسلمانان میانمار اصلا خوش نیست و تا به امروز مجامع مختلف جهانی و بین‌المللی اقدامی در این زمینه نکرده‌اند و هنور مشغول بررسی صحت و سقم آن چیزی هستند که به‌عنوان یک فاجعه در سرزمین آنگ سان سوچی- که خود روزی برنده جایزه صلح بود و زندانی سیاسی - رخ می‌دهد.
سوچی، رهبر میانمار از انکار و جوامع بشری از نگرانی حرف می‌زنند. اما عملا آنچه تا به امروز برای جلوگیری از این کشتار روی داده، هیچ است.
در این بین ایرانیان به رسم باقی دفعات پیشگام شده‌اند و بعد از راهپیمایی که علیه وقایع تلخ میانمار و حمایت از مسلمانان مظلوم این کشور به راه انداختند اکنون طرحی جدید را مطرح کرده‌اند، طرحی که از سوی محسن رضایی و همینطور علی مطهری عنوان شده است.... چیزی شبیه به تشکیل ناتوی اسلامی و اقدام علیه دولت میانمار برای جلوگیری از این بحران.
در همین‌باره علی مطهری، نایب رئیس مجلس در اینستاگرام خود می‌نویسد: «معلوم نیست چرا ما مسلمانان به فکر تشکیل یک نیروی مشترک نظامی شبیه ناتو نیستیم که در اینگونه موارد وارد عمل شود. جنایت‌های دولت میانمار جز با نیروی نظامی متوقف نمی‌شود...»
محسن رضایی اما حتی نام این تشکل نظامی را هم انتخاب کرده و در توئیتی می‌نویسد: «ائتلاف اسلامی به نام سپاه رسول الله(ص) در جهان اسلام قابل تشکیل است. سپاه رسول‌الله(ص) می‌تواند از ائتلاف ایران، ترکیه، عراق و سوریه شروع شود و سایر کشورها نیز به آن بپیوندند. سپاه رسول‌الله(ص) با اطلاع سازمان ملل می‌تواند مسلمانان میانمار را نجات دهد.»
طرحی از مطهری و رضایی
ناتوی اسلامی یا هرچه که نامش را بگذاریم عنوانی است که مطهری‌ها و رضایی‌ها به‌دنبال تشکیل آن هستند. پرواضح است که مطهری و رضایی در یک خط فکری سیاسی و مشترک هم نیستند و از دو دیدگاه یا حتی جناح کاملا متفاوت یک ایده را در پشتیبانی از یکدیگر مطرح می‌کنند، اینکه اکنون وقت تشکیل یک سپاه نظامی اسلامی برای اینگونه مواقع است.
اما آیا نایب رئیس مجلس و یکی از فرماندهان سپاه چنین موضوعی را بر مبنای یک ایده موشکافانه، علمی و حساب شده مطرح کرده‌اند یا از روی احساس و غمی که پس از جنایات و بی‌خانه شدن مسلمانان میانمار در خود حس می‌کنند چنین در حمایت از مسلمانان در میانمار سخن گفته‌اند.
هر چه باشد این سوال اکنون مطرح است که آیا تشکیل یک سازمان نظامی اسلامی در موازی با ناتو که از 28 کشور جهانی تشکیل شده است چه کمکی خواهد کرد؟
ایده اولیه
حدود 70 سال پیش، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، معروف به ناتو به‌منظور حفظ نظم جهانی تشکیل شد و بزرگترین سازمان نظامی جهان متشکل از کشورهای آمریکای شمالی و اروپا نام گرفت و همواره کشورهای بیشتری نیز بدان پیوستند. یکی از بندهای قوانین ناتو این است که حمله هر کشوری به یکی از این کشورهای عضو ناتو به‌عنوان حمله به همه آن کشورها تعبیر می‌شود و برخورد نظامی در دستورکار قرار می‌گیرد. ناتو همچنین تاکنون بارها در زمان جنگ‌ها و وقوع اتفاقاتی که به جنگ‌های داخلی یا سرکوب شدید مردم یک کشور ختم می‌شده از خود واکنش نظامی نشان داده است. اما تاکنون در برابر وقایع میانمار هیچ کاری نکرده است. از همین رو آیا تشکیل ناتوی اسلامی می‌تواند به حل این یک بام و دو هوای ناتو کمک کند؟
محمدعلی بصیری، استاد حقوق بین‌الملل با بیان اینکه راهکار مهار بحران میانمار عملکرد نظامی نیست، به آفتاب‌یزد می‌گوید: «تشکیل ناتوی اسلامی مطمئنا روش معقولی نخواهد بود، گسل‌هایی که پیشتر بین دنیای اسلام و یهودیت و دنیای اسلام و مسیحیت بوده هنوز پر نشده است و تشکیل چنین سازمانی، جبهه جدیدی را برای درگیری علنی اسلام با دنیای بودایی را پدید می‌آورد و زخم موجود عمیق‌تر خواهد شد. برای همین اساس این ایده اولیه و خام است.» (هر چند در نفس و نیت آقای مطهری و آقای محسن رضایی در جهت حمایت از مسلمانان و حفظ حقوق مسلمانان شکی نیست و باید کاری کرد).
رویایی که شاید باعث بی‌نظمی می‌شود
بصیری راه‌حل مشکل میانمار را تشکیل گروه نظامی از کشورهای مختلف اسلامی نمی‌داند، اما آیا می‌توان چنین تشکل نظامی را با همکاری کشورهای اسلامی برای مواقع ضروری تشکیل داد؟ از دیدگاه علی بیگدلی، کارشناس مسائل بین‌الملل امکان تشکیل چنین سازمانی غیرقابل تحقق است. این موضوع هیچ استدلال دیپلماتیک ندارد و ما نیز حق نداریم چنین چیزی را بدون اجازه سازمان ملل تشکیل دهیم. بیگدلی به اساس روی کار آمدن سازمان ملل هم اشاره می‌کند و به آفتاب‌یزد می‌گوید: «سازمان ملل خود دارای نیروی نظامی است و این نیرو هم از کشورها و ملیت‌های مختلفی هستند که بدون داشتن هیچ نوع احساساتی می‌خواهند به‌عنوان خط حائل بین کشورها و جنگ‌ها و کشتارها قرار گیرند.» او البته به حضور نیروهای مسلح کلاه‌آبی‌ها که وظیفه برقراری صلح در کشورهای مختلف را برعهده دارند نیز اشاره دارد و می‌گوید: «اینکه هر از گاهی چند کشور بخواهند دورهم جمع شوند و چیزی شبیه ناتو تشکیل دهند نظم بین‌الملل را به هم می‌ریزند. اگر ناتوی اسلامی تشکیل شود آن وقت کشورهای عربی هم می‌خواهند برای خود یک تشکیلات نظامی جداگانه تشکیل دهند یا کشورهای مسیحی دست به اقدامی مشابه بزنند، این موضوع از لحاظ مقررات بین‌المللی غیرقابل قبول خواهد بود.»
بیگدلی تاکید کرد: «اتحاد کشورهای اسلامی برای جنگ با ارتش میانمار بیشتر حالت رویا و آرزو به خود دارد و چنین چیزی نه سابقه داشته و نه جایگاه حقوقی و بین‌المللی در دنیا خواهد داشت.»
چگونه از ناتوی اسلامی حرف می‌زنیم وقتی...
اما در کنار این موضوع، بحث بر سر این است که اگر چنین تشکلی از دید قانون مشکلی نداشت آیا کشورهای اسلامی حاضر خواهند شد تا دست به یک ائتلاف بزنند و با یکدیگر کنار بیایند؟ آن هم باتوجه به اختلافاتی که کشورهایی مثل ترکیه، ایران، عربستان، قطر و... بر سر موارد مختلفی به‌ویژه در مسائل منطقه‌ای دارند؟
بد نیست سری بزنیم به عزمی که اتحادیه عرب به تشکیل نیروی نظامی مشترک عربی در بیش از دو سال پیش داشتند؛ عزمی که عمل آن هرگز به تحقق نپیوست.
بیگدلی در اینباره اظهار می‌دارد: «متاسفانه سخت است چند کشور مسلمان پیدا کنید که رابطه‌شان به‌طور صددرصد با یکدیگر خوب باشد، حتی اردوغان با سیاستش در قبال پناهندگان میانمار به‌دنبال آن است تا خود را به‌عنوان رهبر کشورهای مسلمان که می‌تواند بحران میانمار را کنترل کند معرفی کرده است.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: «اساسا با توجه به مشکلاتی که بین دنیای کشورهای اسلامی وجود دارد و همینطور اختلافات داخلی این کشورها، امکان اتحاد و ایجاد چنین ارتشی نیست. هیچ‌گاه نیز این وحدت تحقق پیدا نمی‌کند، چراکه ما اختلافات اصولی با یکدیگر داریم.»
محمدعلی بصیری اما اشاره به تشکیل سازمان همکاری کشورهای اسلامی می‌کند و می‌گوید: «کشورهای اسلامی بعد از واقعه آتش‌سوزی مسجدالاقصی، سازمان همکاری اسلامی را برای حل بحران جنگ‌های دنیای اسلام تشکیل دادند سازمانی که تا امروز هیچ عملکرد مثبت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی برای حل بحران‌های مهم دنیای اسلام نداشته است. مسئله فلسطین، جنگ ایران و عراق، جنگ عراق و کویت، جنگ‌هایی که در داخل کشورهای عربی شکل گرفته است، بحران افغانستان و... این سازمان در کدام یک از اینها از خود عملکرد مثبت نشان دادند؟ با این سابقه عدم همکاری کشورهای اسلامی در چنین سازمانی و عدم‌شکل‌گیری یک بازوی نظامی بعد از 60 سال، چگونه از ناتوی اسلامی حرف می‌زنیم؟»
عملی هم شود می‌توان امیدوار بود؟
شاید محسن رضایی با علم به همین عدم سازگاری کشورهای مسلمان با یکدیگر است که موضوع ائتلاف ایران، ترکیه، عراق و سوریه را مطرح می‌کند، آیا با همین چهار کشوری که او می‌گوید می‌توان به یک ناتوی اسلامی در قبال میانمار امیدوار بود؟
بصیری در اینباره پاسخ می‌دهد: «اینکه شخصی مثل محسن رضایی بگوید اگر 3 تا 4 کشور برای ائتلاف خود را ساماندهی کنند، بحران میانمار حل و فصل می‌شود! این یک ایده است که عملی‌شدن آن بسیار دشوار خواهد بود و اگر عملی هم شود خروجی آن معلوم نیست.»
سازمان ملل می‌پذیرد؟
ابهام دیگر اینکه اگر قصد تشکیل یک چنین ائتلاف نظامی باشد، می‌توان تشکیل آن را با سازمان ملل هماهنگ کرد؟ بیگدلی در اینباره اظهار می‌دارد: «امکان طرح چنین موضوعی در سازمان ملل وجود ندارد، چراکه این سازمان نمایندگی همه کشورها یعنی بیش از 200 کشور در دنیا دارد پس بنا نیست که چهار کشور به‌صورت مستقل بخواهند کاری انجام دهند و سازمان ملل نیز با آن موافقت کند.»
اما بصیری درباره این پرسش از زاویه‌ای دیگر به قضیه نگاه می‌کند و می‌گوید: «ای‌کاش کشورهای اسلامی به‌جای درخواست ائتلاف نظامی از سازمان ملل لااقل یک واکنش دیپلماتیک در این سازمان از خود نشان می‌دادند و یک سر و صدایی به‌پا می‌کردند.» او می‌گوید: «از بین 50 تا 60 کشور اسلامی در سازمان ملل حتی دو کشور طرح اعتراض و شکایت چه در مجمع سازمان و چه در شورای امنیت، نسبت به بحران و فجایع میانمار را انجام نداده‌اند. حتی در سازمان همکاری اسلامی هم یک بیانیه پیرامون این موضوع صادر نشده است. کشور ایران که اکنون برخی از شخصیت‌های آن، موضوع ائتلاف را مطرح می‌کنند گزارش دهند از لحاظ دیپلماتیک چه کرده‌اند که حالا برخی افراد به فکر ائتلاف افتاده‌اند؟»
بهانه ندهیم
آنچه امروز در میانمار رخ می‌دهد چه از دریچه دوربین‌ها، چه از دریچه وجدان‌ها، اتفاق خوشایندی نیست و بی‌تردید برای حل آن باید همه به پاخیزند. از همین رو نیز به نظر می‌آید بهتر است برخی چهره‌های شاخص سیاسی کشور با بیان طرح‌هایی بجا مطابق با سیاست‌‌های خارجی کشورمان اقدام نمایند.
