زلزله خفیف سیاسی و چرخش به راست در آلمان

به گزارش ایرنا، پس از ماهها مبارزات انتخاباتی که بسیاری آن را رقابتی سرد و کسل کننده توصیف می کردند، انتخابات پارلمانی فدرال آلمان روزیکشنبه برگزارشد و نتیجه آن ریزش آرای هر دو حزب اصلی آلمان و افزایش قابل ملاحظه آرای حزب ملی گرا و پوپولیست نوظهور در این کشور بود. دو حزب بزرگ و شریکان دولت ائتلافی کنونی آلمان در انتخابات روز یکشنبه میلیون ها رای را از دست دادند که تنها بیش از 1.5 میلیون آن به سبد آرای حزب پوپولیست ' آلترناتیو برای آلمان ' واریز شد.

میزان مشارکت مردمی در انتخابات روز یکشنبه حدود 75.9 درصد اعلام شده که نسبت به انتخابات چهار سال پیش افزایش داشته است. مشارکت در انتخابات سال 2013 در حدود 71.5 درصد بود.

هر چند حزب اتحاد دمکرات مسیحی آنگلا مرکل (به همراه حزب خواهری خود سوسیال مسیحی ها) همچنان با حدود 33 درصد آرا قدرتمندترین حزب آلمان باقی مانده اما مساله مهم این است که این حزب نزدیک به 9 درصد از آرای خود را از دست داده و بدترین نتیجه انتخاباتی از سال 1949 تا کنون را کسب کرد ودرواقع متحمل یک شکست سیاسی شد. حزب سوسیال دمکرات شریک ائتلافی حزب دمکرات مسیحی نیز بیش از 5 درصد از آرای خود را از دست داد و با کسب حدود 20 درصد از آراء ضعیف ترین نمایش انتخاباتی خود از سال 1933 تا کنون را داشت.

حزب 'سوسیال مسیحی' CSU در ایالت بایرن نیز با کسب 38.5 درصد آراء در این ایالت بدترین نتیجه دوران پس از جنگ را رقم زد هر چند که آرای آن حدود 6 درصد بالاتر از آرای سراسری ائتلاف آن با حزب دمکرات مسیحی CDU/CSU است.

** ظهور حزب پوپولیست در آلمان

بدون شک برنده اصلی انتخابات آلمان حزب نوظهور 'آلترناتیو برای آلمان' AfD است که چند ماه پیش از انتخابات سال 2013 تاسیس شد و آن سال با کسب 4.7 درصد آرا به علت نرسیدن به حد نصاب 5 درصدی موفق نشد وارد پارلمان شود. آرای این حزب این بار بیش از 8 درصد افزایش یافت و به 13 درصد رسید . بیش از یک میلیون رای از حزب دمکرات مسیحی مرکل و حدود نیم میلیون رای نیز از حزب سوسیال دموکرات جذب حزب آلترناتیو برای آلمان شده است.

موفقیت حزب آلترناتیو برای آلمان با واکنش های زیادی همراه بوده است.در چند شهر آلمان تظاهراتی علیه این حزب شکل گرفته و برخی از رهبران احزاب از جمله 'مارتین شولتز' رهبر سوسیال دموکراتها از ورود راست افراطی به پارلمان انتقاد کرده وآن را شکستی برای سیاست درآلمان دانسته است. 'جم اوزدمیر' یکی از رهبران حزب سبزها نیز گفته 'ما در یک جمهوری در حال تغییر زندگی می کنیم ؛ نازی ها به بوندستاگ بازگشته اند' .

آنگلا مرکل نیز یکشنبه شب گفت که حزب آلترناتیو برای آلمان یک 'چالش' برای دولتش خواهد بود او تلاش خواهد کرد تا آرای جذب شده به این حزب را از طریق پرداختن به نگرانی ها و مشکلات رای دهندگان ، بازگرداند.

مناطق شرقی آلمان پایگاه اصلی قدرت حزب آلترناتیو برای آلمان است که چهار سال پیش هم 5.9 درصد آرای این مناطق را کسب کرد و در انتخابات روز یکشنبه نیز حدود 21.6 درصد آرای شرق آلمان را کسب کرده و در این منطقه پس از حزب مرکل دومین حزب قدرتمند آلمان است. ایالتهای شرقی آلمان همچنان از لحاظ استانداردهای اقتصادی پایینتر از ایالتهای غربی هستند و همچنین شمار کمتری از مهاجران بطور تاریخی وارد مناطق شرقی شده است.

** بازگشت دموکراتهای آزاد

حزب لیبرال 'دمکراتهای آزاد' آلمان که در انتخابات سراسری ۲۰۱۳ ناکامی تلخی را تجربه کرد و با کسب 4.8 درصد آرا برای اولین بار در دوران پس از جنگ نتوانست وارد پارلمان آلمان شود، این بار حدود 11 درصد آرا را کسب کرد و در رتبه چهارم قرار گرفت و بار دیگر وارد پارلمان آلمان شد. این حزب با توجه به نقش مهمی که در تشکیل دولت‌های ائتلافی در آلمان داشته به 'شاه‌ساز' شهرت یافته که اشاره به نفوذ بالای آن برای کمک به قدرت رساندن احزاب دیگر دارد. دمکرات‌های آزاد هر چند تا کنون رهبری دولت را در دست نداشته اند اما در مجموع ۴۱ سال جزئی از دولت بوده‌اند و به این عبارت بیش از دیگر احزاب در قدرت حاکم سهم داشته‌اند.

حزب چپ و حزب سبزها نیز تقریبا نتیجه ای مشابه چهار سال پیش کسب کردند و هر کدام با کسب حدود 9 درصد آرا بار دیگر وارد پارلمان شدند و به این ترتیب تعداد احزاب حاضر در پارلمان آلمان با اضافه شدن احزاب AfD و دموکراتهای آزاد به 6 حزب افزایش یافت.

** چرخش به راست پارلمان آلمان و کار دشوار مرکل برای تشکیل دولت ائتلافی

اکنون پارلمان آلمان آشکارا چرخش به راست را تجربه می کند. در پارلمان قبلی آلمان احزاب چپگرا اکثریت کرسی ها را داشتند اما در پارلمان آینده احزاب چپگرا در اقلیت خواهند بود که علت اصلی آن عملکرد ضعیف سوسیال دموکراتها است.

بر اساس نتایج انتخابات روز یکشنبه ، حزب آنگلا مرکل حدود 239 کرسی و حزب سوسیال دموکرات حدود 149 کرسی کسب می کنند. پس از آنها حزب AfD حدود 90 کرسی خواهد داشت و احزاب دموکراتهای آزاد و چپها نیز حدود 65 تا 80 کرسی خواهند داشت. با توجه به آرایش احزاب در پارلمان ، هیچ ائتلاف دولتی بدون رهبری حزب دمکرات مسیحی امکان پذیر نیست که آنگلا مرکل نیز در سخنان یکشنبه خود به این مساله اشاره کرد.

از سوی دیگر، حزب سوسیال دمکرات اعلام کرده که تمایلی به حضور در دولت ائتلافی آینده ندارد و قصد دارد رهبری مخالفان دولت (اپوزیسیون) را بر عهده بگیرد. پیش از انتخابات نیز بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که سوسیال دموکراتها تنها در صورتی که حدود24 تا 25 درصد رای کسب کنند در دولت ائتلافی باقی می مانند تا از قدرت و نفوذ کافی در برابر حزب مرکل برخوردار باشند. البته جلوگیری از تبدیل شدن حزب AfD به حزب اصلی مخالف در پارلمان هم یکی از دلایلی است که حزب سوسیال دمکرات ترجیح می دهد در مقام رهبر اپوزیسیون باشد. حزب اصلی مخالف در پارلمان آلمان جایگاه مهمی است که آن حزب همواره اولین پاسخگو به دولت در مباحثات است و همچنین ریاست کمیته بودجه را در اختیار می گیرد.

در این حال تقریبا حتمی است که دموکراتهای آزاد بار دیگر یکی از احزاب حاضر در دولت خواهند بود و ائتلاف موسوم به 'جاماییکا' ( به علت شباهت ترکیب رنگ احزاب با پرچم کشور جاماییکا) متشکل از احزاب دموکرات مسیحی (سیاه) ، دموکراتهای آزاد (زرد) و حزب سبزها (سبر) محتمل ترین ائتلاف دولتی آینده خواهد بود. 'نیکلا بییر' دبیر کل این حزب عصر یکشنبه به شبکه ZDF گفت هنوز مشخص نیست که آنها درصدد ائتلاف با مرکل باشند و فعلا منتظر هستند تا ببینند شرایط چگونه است. اما تشکیل چنین ائتلافی که تا کنون در سطح ملی در آلمان آزمایش نشده است ، برای مرکل کار آسانی نیست و حضور دو حزب دموکراتهای آزاد که حزبی طرفدار فعالیتهای اقتصادی و تجاری شناخته می شود با حزب سبزها که طرفدار حفظ محیط زیست است در دولت ائتلافی ، بطور حتم چالشهایی برای دولت ایجاد خواهد کرد. هفته های آینده دوران مذاکرات آشکار و نهان رهبران احزاب سیاسی برای تشکیل ائتلاف خواهد بود و به گفته تحلیلگران مرکل برای جذب حزب سبز به دولت ائتلافی باید امتیازهای بزرگی به این حزب بدهد و مذاکرات تشکیل ائتلاف ممکن است ماهها به طول انجامد.

**پیامدهای زلزله سیاسی خفیف در آلمان

بسیاری از تحلیلگران قدرت گیری حزب آلترناتیو برای آلمان را با ورود بیش از یک میلیون پناهجو به آلمان از سال 2015 به این سو مرتبط می دانند اما صرفنظر از اینکه ریزش آرای احزاب بزرگ آلمان وتقویت حزب ملی گرای آلترناتیو برای آلمان بنا به چه عللی بوده است،اکنون این حزب یک واقعیت سیاسی ویک قدرت قابل اعتنا در عرصه سیاسی آلمان است که حدود 90 نماینده در پارلمان آلمان خواهد داشت که بسیاری از آنان افرادی با گرایشهای نژادپرستانه و افراطی و خارجی ستیز و دیدگاههای پوپولیستی هستند. موفقیت این حزب در آلمان نشان می دهد که پوپولیسم به متغیر مهمی در سیاست اروپا تبدیل شده که باید جدی گرفته شود.

روزیکشنبه، 'الکساندر گائولند' یکی از نامزدهای اصلی این حزب سخنانی بر زبان آورد که برای بسیاری یادآور لفاظی های دونالد ترامپ در آمریکا بود. گائولند گفت: ' دولت آینده باید خودش را آماده نبرد کند ما او را راحت نخواهیم گذاشت؛ ما کشور و مردم خودمان را پس خواهیم گفت.' موفقیت حزب AfD با استقبال احزاب راست افراطی اروپا رو به رو شد بطوری که 'مارین لو پن' رهبر جبهه ملی فرانسه و 'خیرت ویلدرز' رهبر حزب 'آزادی' هلند پیروزی حزب ملی گرای آلمان را تبریک گفته و آن را 'نماد بیداری مردم اروپا' توصف کردند. از سوی دیگر ، 'شورای مرکزی یهودیان' در آلمان پیروزی این حزب را یک چالش بزرگ برای آلمان پس از جنگ قلمداد کرد .

در حالی که با رای مردم انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا و تنشهای ناشی از سیاست های دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا، آلمان در نقش لنگرگاه ثبات در اتحادیه اروپا ظاهر شده است ، اکنون تضعیف احزاب بزرگ آلمان و تشکیل یک دولت ائتلافی متزلزل می تواند بر نقش اروپایی و جهانی آلمان نیز تاثیرگذار باشد. 'جوزف جوف' سردبیر نشریه 'دی تزایت' گفته که دولت ائتلافی که مرکل به دنبال آن است به شدت بی ثبات خواهد بود.

کارشناسان سیاسی حضور دو حزب سبزها و دموکراتهای آزاد در دولت ائتلافی با محافظه کاران دمکرات مسیحی را بطور ذاتی بی ثبات می دانند . سبزها و دموکرات های آزاد در دو سر طیف سیاسی هستند و انتظار می رود که درباره مسائلی مانند مالیات، انرژی ، اتحادیه اروپا و مهاجران اختلاف دیدگاههای آنها موجب تعلل کار دولت شود.

در سطح اروپا نیز نتایج انتخابات آلمان بر آینده 'منطقه یورو' تاثیرگذاراست بخصوص که انتظار می رود ماههای آینده مذاکرات مهمی بین کشورهای کلیدی منطقه یورو بخصوص آلمان و فرانسه در خصوص افزایش یکپارچگی مالی در اروپا، اتحادیه بانکی و هماهنگی های سیاست های اقتصادی انجام شود. شبکه خبری بلومبرگ نوشته که در پی انتخابات آلمان ، پول واحد اروپایی (یورو) ممکن است تحت فشار قرار گیرد و با افت ارزش رو به رو شود.

در ارتباط با مسائل جهانی از جمله ارتباط با روسیه و تحریم های روسیه نیز تغییرات سیاسی در آلمان می تواند تاثیرات خاص خود را داشته باشد و در دولت ائتلافی موسوم به جاماییکا (سیاه - زرد - سبز) ممکن است اختلافاتی در این خصوص بروز کند چرا که دموکراتهای آزاد بر خلاف دموکراتهای مسیحی و سبزها اعتقاد راسخی به تحریم روسیه ندارند و بی تمایل به بازگشت به روابط عادی با روسیه نیستند. حتی حزب سوسیال مسیحی که حزب خواهرخوانده حزب مرکل در ایالت بایرن است نیز خواستار پایان دادن به تحریم های اتحادیه اروپا علیه روسیه است.

به هر روی آنگلا مرکل در چهارمین دوره زمامداری خود به عنوان صدر اعظم آلمان دوران دشواری در پیش رو دارد تا بتواند ضمن غلبه بر اختلافات و چالشهای داخلی ، نقش آلمان در سطح اتحادیه اروپا و دیپلماسی چندجانبه جهانی را نیز حفظ کند.