طرح پلیسی رصد دائمی شهروندان
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از هفته نامه حمل و نقل ،گزارش سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد سالانه بیش از ۲۵ میلیون نفر در تصادفات رانندگی در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند. همین گزارش‌ها تأکید می‌کند که تصادفات رانندگی نهمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می‌شوند که متأسفانه بیشترین مرگ و میر ناشی از تصادفات در کشورهای کم درآمد صورت می‌گیرد.
در این رده‌بندی، کشورمان ایران در جایگاه خاصی قرار گرفته و اعلام شده است که در ایران حوادث رانندگی پس از آلودگی هوا بیشترین قربانیان را می‌گیرد.
اگرچه این روال در سال‌های گذشته موجب شد تا برنامه‌ها و دستورالعمل‌های متعددی برای کاهش تعداد تصادفات رانندگی و تلفات رانندگی تدوین و اجرا شود اما با وجود افزایش ایمنی و روند رو به کاهش آمار تلفات رانندگی در ایران، این تصادفات همچنان مهم‌ترین عامل مرگ و میر در کشور به‌حساب می‌آیند. به‌گونه‌ای که فرمانده پلیس راهور ناجا در یکی از سخنرانی‌های خود در همایش یادبود قربانیان حوادث رانندگی، از کشته شدن روزانه ۴۳ نفر در تصادفات رانندگی در ایران صحبت کرده و با اشاره به آمار رسمی که در این زمینه به ثبت رسیده اعلام کرده بود: «تا پایان سال ۹۵، ۴ میلیون و ۵۹۱ هزار و ۳۰۷ نفر بر اثر حوادث رانندگی مجروح، مصدوم و معلول شده‌اند در همین بازه زمانی، ۱۶هزار نفر جان خود را در این حوادث از دست داده‌اند.»
از واژگونی اتوبوس‌های حامل دانش‌آموزان در اردوهای مدارس و اردوهای راهیان نور تا تصادفات خودروهای شخصی در تعطیلات و تصادفات شهری، هر بار و همیشه خطای انسانی مهم‌ترین عامل تصادفات رانندگی اعلام می‌شود. این خطاها مواردی چون عدم توجه راننده به فاصله خودروی جلویی، سبقت غیرمجاز، انحراف به چپ، خستگی و خواب‌آلودگی و سرعت بالا را شامل می‌شود که همه بر بستر عدم فرهنگ‌سازی صحیح بنا شده است. گو اینکه کارشناسان علاوه بر عامل انسانی، امنیت جاده‌ها و کیفیت خودروهایی نظیر پراید در ایران را نیز از مؤلفه‌های مهم حوادث جاده‌ای برمی‌شمرند. از نظر کارشناسان پس از آموزش رانندگان و فرهنگ‌سازی در زمینه رعایت مقررات رانندگی، باید کیفیت ایمنی جاده‌ها و خودروها را بالا برد تا هر تصادف جاده‌ای ساده‌ای منجر به کشته شدن سرنشینان خودرو نشود.
موضوعاتی که اگرچه در مقاطعی به آنها توجه شد اما درنهایت بازخورد آن‌چنانی نداشته است و شاید این دلیلی شده تا هر بار شاهد پیاده‌سازی طرحی جدید برای کاهش آمار تلفات جاده‌ای باشیم. به‌تازگی ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس در مصاحبه‌ای درباره استفاده نقطه‌یاب‌های بومی در خودروها به‌عنوان طرحی برای جلوگیری از تصادفات بیشتر و تلفات رانندگی خبر داده است؛ طرحی که برمبنای استفاده از سیم‌کارت در سیستم خودرو طراحی و اجرا می‌شود و می‌تواند هر نوع تخلف رانندگی را در کسری از زمان به اطلاع سامانه پلیس راهنمایی و رانندگی رسانده و برای راننده متخلف جریمه‌ای را لحاظ کند.
طرحی که اگرچه برمبنای اعمال جریمه به‌عنوان عامل بازدارنده در فرهنگ رانندگی استفاده خواهد شد؛ اما طبق گفته طراحان آن می‌تواند به سیستمی آنلاین برای اطلاع‌رسانی از وضعیت خودرو در جاده‌ها مبدل شود و علاوه بر اینکه می‌تواند تخلفات رانندگی را به‌صورت آنلاین گزارش دهد، نیاز به کمک، وقوع تصادف یا مشکل را هم می‌تواند اطلاع‌رسانی کرده و امدادرسان‌ها را به محل خودرو راهنمایی کند.
این سیستم اگرچه نمونه‌های مشابهی در سایر نقاط دنیا دارد اما به‌تازگی در قالب طرح پیشگیری از جرائم مجرمانه در دستور کار مجلس قرار گرفته و با تصویب آن روال اجرایی شدنش آغاز خواهد شد. بر همین اساس با ابوالفضل ترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس و نماینده مردم نجف‌آباد به‌عنوان کسی که نخستین بار از این طرح صحبت کرده است گفتگویی داشته‌ایم تا جزئیات بیشتری از نحوه اجرای این طرح را جویا شویم.
به‌تازگی از اجرای طرحی صحبت کرده‌اید که ظاهرا با کمک از سامانه اپراتورهای داخلی خودروهای تردد کننده در داخل کشور اعم از خودروهای ایرانی و وارداتی‌ها به سیم‌کارت‌هایی مجهز خواهند شد که می‌توانند اطلاعات مربوط به تردد خودرو، تخلفات و... را ثبت و به سامانه پلیس ارجاع می‌دهد، کمی بیشتر در مورد دلایل اجرای این طرح و هدف از اجرای آن می‌فرمایید. این طرح در حال حاضر در چه وضعیتی است؟
طی سال‌های گذشته، آمارهای جهانی که از میزان کشته‌های تصادفات رانندگی در ایران به ثبت رسیده بود؛ نشان می‌داد که هر سال بیش از ۲۷ هزار نفر از هم‌وطنانمان بر اثر تصادفات رانندگی در کشور جان خود را از دست می‌دهند.
این آمار اگرچه با اقدامات فرهنگی انجام شده از سوی سازمان‌های مختلف هم چون وزارت راه‌وشهرسازی، راهداری، نیروی انتظامی و... کاهش یافته اما آمارهای جدید نشان می‌دهد سالانه ١٦هزار نفر در جاده‌های کشور بر اثر تصادفات رانندگی و با عاملیت‌های مختلف جان خود را از دست می‌دهند که باز هم این آمار بالا بود و نیازمند فرهنگ‌سازی در جهت کاهش این تلفات بودیم.
بر همین اساس باید به فکر اقدامات جدید و عاجلی می‌بودیم تا این آمار را کاهش دهیم. این امر با علم بر این بود که می‌دانستیم آمار فعلی نسبت به آمارهای ثبت شده در سال‌های گذشته کاهش داشته است اما هنوز هم زنگ خطری است که نشان می‌دهد باید اقدامات جدی‌تری برای کاهش هرچه بیشتر این آمار انجام دهیم، گو اینکه حتی برخی آمارها نشان می‌داد تعداد کشته‌های تصادفات رانندگی با تعداد کشته‌های یک سال جنگ تحمیلی برابری می‌کند.
یعنی طرح این موضوع جدید در راستای بی‌تأثیر بودن طرح‌های اجرا شده قبلی است؟
خیر، ثابت ماندن آمار تلفات و تصادفات جاده‌ای نشان داد که اقدامات پیشگیرانه پلیس راهنمایی و رانندگی در جاده‌های کشور ضمانت اجرایی خود را از دست داده یا از میزان بازدارندگی آنها کاسته شده است. برای مثال در سال‌های گذشته اقدامات مختلفی از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی برای کنترل جرائم راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها انجام شده است که در حال حاضر میزان رضایتمندی اجرای آنها کاهش یافته است؛
اقداماتی از قبیل افزایش دوربین‌های کنترل سرعت توسط راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها، نصب و استفاده از ماکت ماشین و مأمور پلیس مخصوصا در ایام نوروز و تعطیلات، کمین‌های پلیسی، افزایش جرایم نقدی و حتی هدایت خودرو به پارکینگ که طی سال‌های گذشته هر چند توانسته بودند کمی از بار تخلفات رانندگی بکاهند اما به مرور زمان میزان بازدارندگی آنها کم شده است. از سوی دیگر این اقدامات نشان داد که پلیس راهنمایی و رانندگی آنچه را در توان خود داشته است اجرایی کرده اما بازدارندگی آنها کاهش یافته است. به همین منظور راهکارهای جدیدی را مورد توجه قرار دادیم.
یعنی استفاده از سیستم سیم‌کارت و اطلاع‌رسانی آنلاین به‌عنوان آخرین راهکار مورد توجه قرار گرفته است؟
خیر، با در نظر گرفتن اینکه بهترین و مؤثرترین راه، آموزش است، نخستین راهکار ما از دل آموزش در مهدکودک‌ها بود و معتقد بودیم که باید باب پیشگیری از وقوع تخلف را از مهدکودک‌ها آغاز کرده و به کودکان آموزش داده شود. حتی مهم‌ترین انتقاد ما به سیستم آموزشی و وزارت آموزش‌وپرورش نیز از همین موضوع نشأت می‌گیرد.
گویا دوستان وزارتخانه هیچ دغدغه‌ای در این مورد ندارند و نمی‌خواهند موضوع فرهنگ‌سازی از داخل مهدکودک‌ها و دبستان‌ها را جدی بگیرند. به اعتقاد من آموزش برای جلوگیری از تخلفات باید از مهدکودک و دبستان آغاز شود و بچه را از همان دوران کودکی تربیت کرد تا در بزرگسالی تخلف نکند یا جلوی تخلف والدین خود را نیز بگیرد. این امر کمابیش در حال اجراشدن است اما سرعت مناسبی را که موردنظر ماست، ندارد.
راهکار دیگر چه بود؟
راهکار دیگر تجهیز خودروها به نقطه‌یاب بومی است که از طریق نصب یک سیم‌کارت در سیستم خودرو انجام می‌شود و شرایطی را ایجاد می‌کند که تمام اطلاعات مربوط به خودرو در اختیار نیروی انتظامی قرار خواهد گرفت. از این طریق سرعت خودرو، مکان تردد، لایی‌کشی‌های خودرو و....همه در اختیار پلیس راهنمایی و رانندگی قرار خواهد گرفت و براساس آن جرایم لازم هم برای راننده خودرو لحاظ می‌شود. از این طریق بحث‌های مربوط که رانندگان متخلف برای فرار از دست پلیس انجام می‌دادند نیز امکان‌پذیر نیست. یعنی راننده در تمام مسیر مجبور به رعایت حق تقدم، سرعت مجاز و... خواهد بود.
سامانه اصلی این سیستم در مراکز نیروی انتظامی است؟
بله، سامانه اصلی در مرکز پلیس مستقر خواهد شد و در حقیقت گویا سرنشینان همیشه پلیس را در خودروی خود حمل می‌کنند. این سامانه هرگونه حرکت خلاف خودرو را در سامانه‌های پلیس ثبت می‌کند که می‌تواند شامل سرعت غیرمجاز، لایی کشیدن‌های متعدد و...باشد و درعین‌حال این مزیت را دارد که با توجه به این، محل تردد خودرو را نشان می‌دهد در شرایط وقوع حادثه، پلیس فورا مطلع شده و حضور یابد.
چه زمانی اجرایی خواهد شد؟
این طرح در قالب طرح پیشگیری از جرائم مجرمانه است که به‌زودی آیین‌نامه این طرح تدوین خواهد شد و با همکاری وزارت راه‌وشهرسازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیروی انتظامی اجرایی می‌شود.
برنامه زمانی خاصی برای اجرا در نظر ندارید؟
نهایتا تا دو سه ماه آینده اجرایی خواهد شد. بستگی به تصویب در مجلس دارد ولی زمان‌بر نخواهد بود.
این امر نقص حریم خصوصی افراد نیست؟
خیر، امروز بحث از حریم خصوصی افراد گذشته است. باید به سمتی حرکت کنیم که از تکنولوژی در جهت رفع مشکلاتمان بهره ببریم و بهتر است آسایشمان را با استفاده از تکنولوژی‌های جدید ارتقا دهیم برای مثال از این تکنولوژی می‌توانیم در یافتن خودروهای سرقتی استفاده کنیم؛ زمانی که خودرویی به سرقت می‌رود یا تصادفی در یکی از جاده‌های کشور روی می‌دهد که به دلیل حجم خسارت خود راننده‌ها امکان تماس ندارند از این طریق و اطلاع‌رسانی که به مراکز پلیس می‌شود می‌توان سریع‌تر امدادرسانی کرد.
در زندگی اجتماعی فعلی معنای حریم خصوصی تغییر کرده است و مردم وقتی در اجتماع زندگی می‌کنند باید از الزامات اجتماعی بهره‌مند شوند. زندگی اجتماعی محدودیت‌های خاص خود را دارد و اشخاص باید این موضوع را در نظر بگیرند.
فکر می‌کنید میزان استقبال مردم از این طرح چقدر باشد؟
موضوع انتخاب نیست، الزام و اجبار است. اگر آئین‌نامه‌های این طرح تدوین و تصویب شود به‌صورت اجباری در سراسر کشور اجرا خواهد شد و همه خودروها باید از این سیستم استفاده کنند. حتی خودروها از همان ابتدا به این سیستم مجهز می‌شوند.
مجری این طرح اپراتورها هستند؟
اجرا توسط اپراتورها و شرکت‌های دانش‌بنیان وزارت دفاع طراحی و انجام می‌شود.
استفاده از این سیستم هزینه‌بر نیست؟
این سیستم بر بستر پیام‌رسان‌ها فعالیت می‌کند و هزینه‌ای را به خودروسواران تحمیل نمی‌کند. برمبنای همان هزینه‌های معمول پیام‌های داخلی است و بستر آن اینترنت است.
با توجه به آنتن‌دهی اپراتورهای همراه و اینکه برخی نقاط کشور نقاط کور هستند سیستم چطور عمل می‌کند؟
این سیستم به‌گونه‌ای است که اطلاعات مربوط به خودرو زمانی که ارتباط با سیستم برقرار شود ارسال می‌گردد یعنی هر زمان که آنتن باشد اطلاعات قبلی که در زمان عدم آنتن‌دهی ثبت شده ارسال می‌شود.
