مروری بر برنامه های وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، رییس‌جمهوری یکشنبه (بیست و نهم مهرماه) در نامه ای به رییس مجلس شورای اسلامی، «محمد اسلامی» را به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی، «فرهاد دژپسند» را برای وزارت امور اقتصادی و دارایی، «محمد شریعتمداری» را به عنوان وزیر پیشنهادی تعاون، کار و رفاه اجتماعی و «رضا رحمانی» را برای وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی کرد.

خلاصه مهترین نکات برنامه های ارائه شده اسلامی برای سکانداری وزارت صنعت، معدن و تجارت به شرح زیر است:

** ترسیم وضع موجود در سال 1397

ـ وضعیت زیرساخت جاده ای: به طول 216150 کیلومتر شامل 2401 کیلومتر آزادراه، 16820 کیلومتر بزرگراه، 25866 کیلومتر راه اصلی، 42926 کیلومتر راه فرعی و 128138 کیلومتر راه روستایی آسفالته و شوسه

ـ وضعیت کل خطوط ریلی: به طول 14166 کیلومتر شامل 11061 کیلومتر خطوط اصلی و 3105 کیلومتر خط فرعی

ـ وضعیت ناوگان جاده ای: متوسط سن ناوگان باری 16.8 سال و متوسط عمر ناوگان مسافری 13.8سال

ـ وضعیت ناوگان ریلی: تعداد لکوموتیو به میزان 921 دستگاه و تعداد واگن باری ریلی به میزان 25190 دستگاه با متوسط سن 24.1 سال

ـ میزان حمل بار ریلی 47 میلیون تن با سهم 9.8 درصد

ـ تعداد کل ناوگان هوایی 309 فروند با 47963 صندلی ثبت شده

ـ تعداد پروازهای ترانزیتی به میزان 427 هزار پرواز

ـ ظرفیت اسمی بنادر کشور برابر با 234 میلیون تن

ـ ظرفیت کانتینری بنادر کشور برابر با 7.2 میلیون TEU 

ـ ظرفیت جابجایی مسافردر بنادر کشور برابر با 24.2 میلیون نفر

ـ ارتقای سرعت ابر رایانه هواشناسی به بیش از 14 ترا فلاپس (هزار میلیارد پردازش بر ثانیه)

ـ افزایش ایستگاه هواشناسی به 4900 ایستگاه برای پیش بینی 380 شهرستان

** مسائل و چالش های راهبردی حوزه مسکن

ـ ناپایداری در بازار مسکن، نوسان‌های شدید قیمتی و بروز ادوار رونق و رکود در بخش مسکن

ـ دسترسی کم قشرهای کم‌درآمد به مسکن مناسب

ـ ناکارآمدی نظام تامین مالی در بخش مسکن

ـ کیفیت نامطلوب ساخت‌ و ساز و عدم رعایت مقررات ملی ساختمان (عمر پایین ساختمان‌ها در ایران و تخریب ساختمان‌ها در بازه‌های سی‌ساله)

ـ وجود بافت‌های فرسوده در شهرها و ایمنی کم ساختمان‌ها در این مناطق

ـ تعداد زیاد طرح‌های نیمه‌تمام در دست اجرا و زمان طولانی اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها

ـ نادیده گرفتن نقش مردم در تولید مسکن

** مسائل و چالش های راهبردی حوزه معماری و شهرسازی

ـ گسترش بی‌رویه شهرها و عدم توجه به ظرفیت‌های توسعه فضایی- کالبدی در درون محدوده شهرها و روی‌آوری به توسعه بیرونی (از جمله ساخت‌ و سازهای غیرمجاز و بدون برنامه در حدفاصل بین شهرهای موجود و شهرهای جدید)

ـ نابرابری و فقدان توازن جغرافیایی در تولید و توزیع مسکن

ـ تاثیر نامناسب کیفیت شهر و معماری بر حالات، روحیات و رفتارها

ـ تخریب محیط‌ زیست در مناطق ایجاد شهرهای جدید و توسعه شهرهای موجود بدون ارزیابی محیط‌ زیستی کافی

ـ مداخله گسترده دستگاه‌های حاکمیتی در اراضی شهری و ساخت ‌وسازها و مخدوش‌ کردن برنامه‌ریزی شهری

ـ وجود و گستردگی سکونتگاه‌های غیررسمی در حاشیه شهرها و روند رو به تزاید آن

ـ کیفیت نامناسب محیط کالبدی روستاها و ضعف دسترسی به خدمات زیربنایی و رفاهی

ـ تغییر کاربری اراضی (تبدیل اراضی کشاورزی به اراضی غیرکشاورزی)

ـ پراکندگی و تعدد سکونتگاه‌های روستایی و آسیب‌پذیری آنها در برابر سوانح طبیعی

ـ بی دقتی در جایابی پروژه های مسکن مهر

ـ طراحی نامناسب امکانات و خدمات مورد نیاز برای زندگی در مجموعه مسکن مهر

** حمل و نقل دریایی

ـ توسعه قابلیت تخلیه و بارگیری بنادر برای افزایش بازده و کاهش زمان توقف کشتی ها

ـ متصل نبودن به شبکه های دریانوردی بین المللی و فقدان سهم از بازار کشتیرانی جهانی

** حمل و نقل هوایی

- ضرورت نوسازی ناوگان هوایی و چالش تحریم ها

- ضرورت هماهنگی های قوی تر سازمان های ذیمدخل در امر هوانوردی

ـ چالش منابع انسانی متخصص و ضرورت آموزش و توسعه منابع انسانی برای تقویت و کارآمدسازی سازمان های حاکمیتی و اپراتورها

** حمل و نقل ریلی

- غیراقتصادی بودن حمل و نقل ریلی در تعداد زیادی از مسیرها

- متصل نبودن خطوط ریلی به مراکز تولید بار

- جایگاه و سهم حمل و نقل ریلی در حمل و نقل منطقه ای

- پروژه های متعدد نیمه تمام و طولانی شدن مدت اجرای طرح ها

** حمل و نقل دریایی

- توسعه قابلیت تخلیه و بارگیری بنادر برای افزایش بازده و کاهش زمان توقف کشتی ها

- متصل نبودن به شبکه های دریانوردی بین المللی و فقدان سهم از بازار کشتیرانی جهانی

** حمل و نقل هوایی

ـ ضرورت نوسازی ناوگان هوایی و چالش تحریم ها

ـ ضرورت هماهنگی های قوی تر سازمان های ذی مدخل در امر هوانوردی

ـ چالش منابع انسانی متخصص و ضرورت آموزش و توسعه منابع انسانی به منظور تقویت و کارآمدسازی سازمان های حاکمیتی و اپراتورها

** حمل و نقل ریلی

- غیراقتصادی بودن حمل و نقل ریلی در تعداد زیادی از مسیرها

- متصل نبودن خطوط ریلی به مراکز تولید بار

- جایگاه و سهم حمل و نقل ریلی در حمل و نقل منطقه ای

- پروژه های متعدد نیمه تمام و طولانی شدن مدت اجرای طرح ها

** چالش‌ها و مسائل فرابخشی دستگاه

ـ مشکلات ناشی از تحریم اقتصادی از جمله مشکل ارائه فاینانس به مشتریان و پیمانکاران خارجی، ممکن نبودن خرید برخی تجهیزات از جمله هواپیما

ـ تنگنای مالی دولت و متناسب بودن بین بودجه‌های تخصیصی و حجم فعالیت‌ها و وظایف وزارتخانه

ـ افزایش مطالبات پیمانکاران حوزه حمل ‌و نقل از دولت که رکود و بیکاری کارگران این حوزه را در پی داشته است

ـ تعدد و ناهماهنگی میان نهادها و دستگاه‌های موثر در تهیه طرح‌های توسعه و عمران شهری و روستایی

** رویکردهای کلان، سیاست ها و راهبردها

ـ عدالت محوری در راستای توسعه متوازن

ـ هماهنگی و سازگاری درونی و بیرونی

ـ شفافیت و سلامت اداری

ـ اصلاح فرآیندها، یکپارچه سازی و حذف موازی کاری ها

ـ توجه به تحقیقات و توسعه فناوری های نوین

ـ اهتمام ویژه به اجرای تکالیف قانونی برنامه ششم توسعه

ـ تقویت و توسعه روزافزون نقش مردم برای پیشبرد امور و توسعه سرمایه گذاری

** رویکردها و راهبردهای حوزه حمل و نقل

ـ حرکت از حمل ‌و نقل و شهرسازی خودرومحور به سمت افزایش سهم حمل و ‌نقل و شهرسازی ریل‌پایه و مبتنی بر حمل‌ و نقل عمومی

ـ کمک به شکلگیری بنگاه‌های بزرگ‌مقیاس برای افزایش قدرت رقابت‌پذیری بخش حمل‌ و نقل در منطقه و جهان 

ـ توسعه یکپارچه شبکه حمل‌ و نقل ایران در قالب 10 راهگذر توسعه و با ایده کلان اتصال به شبکه حمل ‌و نقلی کشورهای همسایه و افزایش تجارت و گردشگری با آنان با هدف توسعه منطقه‌ای به ویژه مناطق پیرامونی و مرزی ایران

ـ افزایش سهم حمل‌ و نقل عمومی در حمل ‌و نقل کشور

ـ تامین منابع مالی پایدار از طریق اجرای قانون تشکیل صندوق حمل ‌و نقل، بهره‌برداری از ظرفیت اقتصاد ملی شامل سرمایه‌پذیری سرمایه‌گذاران ملی و بین‌المللی

ـ بازخوانی موافقنامه‌های بین‌المللی و ایجاد توافق‌های جدید، مقررات حمل ‌و نقلی و تجاری و ارتقای مدیریت راهگذرهای عبوری از ایران

ـ تکمیل شبکه‌ راه های کشور و رشد متوازن آزادراه‌ها، بزرگراه‌ها و راه‌های اصلی، فرعی و روستایی

ـ توسعه زیرساخت های حمل و نقل به یکپارچگی با برخورداری از عدالت دسترسی به قابلیت زندگی و قابلیت حرکت با رعایت الزامات محیط زیست پایدار نیازمند است. درهم آمیختگی حمل ونقل و شهرسازی ایجاب می کند تا زیرساخت های برون شهری و درون شهری به طور هم افزا توسعه یابند تا طرح های جامع شهری از کارآمدی و اثربخشی قوی تر برخوردار شده و شبکه های حمل و نقل، توسعه و تقویت ناوگان به طور یک سامانه یکپارچه طراحی و عملیاتی شود.

** رویکردها و راهبردهای حوزه مسکن و شهرسازی

ـ تحول ساختاری سیاستگذاری در راستای تشویق فعالان حوزه تولید مسکن مطابق با نیاز برنامه

ـ زمینه‌سازی و تقویت الزامات اجرای مقررات ملی ساختمان

ـ رفع موارد تعارض منافع در میان عناصر فعال بازار فعالیت‌های مهندسی ساختمان و نهادینه‌شدن اصول و ضوابط اخلاق مهندسی در این بازار

ـ کاربردی کردن رویکرد اجتماعی و مبتنی بر مشارکت مردم در بازآفرینی محلات فرسوده شهری با استفاده حداکثری از ظرفیت مدیریت شهری

ـ تمرکز بر برنامه‌ریزی جهت افزایش کیفیت مسکن در حاشیه شهرها

ـ افزایش توان خرید، بهسازی و ارتقای مسکن متقاضیان به همراه ایجاد سازوکار تامین مالی سازندگان از طریق بانک مسکن

ـ بهبود فناوری مهندسی ساختمان به‌منظور ارتقای کیفیت، پایین آوردن قیمت تمام‌شده و سازگار کردن ساختمان‌ها با استانداردهای متداول در جهان

** اولویت ها و راهبردهای اجرایی

ـ افزایش تاب آوری زیرساخت ها از طریق آسیب شناسی، احصاء نقاط بحرانی بویژه در شرایط تغییرات اقلیم و نقاط 

ـ مستعد بلایای طبیعی از جمله سیل و زلزله وبرنامه ریزی برای نوسازی و بهسازی شهری و روستایی با مشارکت همه بخش ها و مردم

- اصلاحات ساختاری در بخش های ستادی و اجرایی به منظور کوچک سازی، چالاک سازی و اثربخشی با اولویت حوزه زمین، ساختمان و مسکن

- توسعه الزامات ایمنی از طریق نهاد سازی ایمنی و استقرار ملاحظات و الزامات در طراحی و بهره برداری در جهت کاهش حوادث و سوانح و بازخوردگیری به منظور تاثیرگذاری در رویه ها، الزامات وشیوه های طراحی و ساخت

- بکارگیری و تنوع بخشی به شیوه های تامین مالی و توسعه سرمایه گذاری برای تحرک بخشیدن به پروژه های در دست اقدام برای کاهش زمان اجرا و کنترل قیمت تمام شده

- توسعه سهم و نقش ناوگان حمل و نقل در تجارت بین الملل از طریق بهینه سازی و توسعه قابلیت عملکرد شبکه حمل ونقل داخلی و بین المللی با در مدار قرار دادن پارک های لجستیک، بنادر و فرودگاه ها

- توسعه تعاملات بین المللی به ویژه منطقه ای به منظور استفاده بهینه و فعال از فرصت تحریم برای توسعه تاب آوری و افزایش قدرت اقتصادی صنعت حمل و نقل ریلی، هوایی و دریایی

- ارتقای تاب آوری صنعت حمل و نقل از شرایط تحریم

- بازمهندسی حوزه مسکن همراه با سیاستگذاری و برنامه ریزی برای تقویت و توسعه ظرفیت تولید مسکن شهری و روستایی توسط بخش های خصوصی، تعاونی و مردم با اعطای مشوق ها و تسهیلات ارزان قیمت

**ملاحظات و الزامات

ـ براساس تکالیف قانون اساسی و در راستای اهداف سند چشم انداز: سیاست های کلی نظام و وظایف قانونی وزارت راه و شهرسازی برنامه ششم توسعه و احکام مربوطه ملاک عمل است.