اردوغان به دنبال احیا خلافت عثمانی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از انتخاب ،قاسم محبعلی ضمن اشاره به شعرخوانی جنجالی رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه در مراسم رژه نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان، گفت: به نظر می‌رسد که آقای اردوغان دوباره دچار توهم مالیخولیایی شده که این توهم شاید برگرفته از همان ذهنیت خفته سابق و بازگشت و احیای عثمانی و خلافت آن دوران باشد. احتمالا آقای اردوغان در تصور همان خلافت از آسیای میانه تا الجزایر است و رویای این را دارد تا آن دوران را زنده کند.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه ادامه داد: عوامل مختلفی وجود دارد که باعث شده تا دوباره این توهم مالیخولیایی برای آقای اردوغان تشدید شود. یکی از این عوامل شرایط منطقه و خاورمیانه باشد. تحولات اخیر کشورهایی مانند لیبی، تونس، سوریه، عراق و جنگ عربستان سعودی و یمن و اخیرا قفقاز و جنگ جمهوری آذربایجان و ارمنستان باعث شده تا او تصور کند می‌تواند دوباره در منطقه قدرت‌نمایی کند. عامل دوم نحوه رفتار آمریکا و غرب به ویژه سیاست‌های دونالد ترامپ در قبال منطقه است. این عوامل در این سال‌های اخیر به شکل‌گیری این توهم سرعت داده است.

سالهاست که روسیه و ترکیه در رویای تضعیف ایران هستند

این کارشناس روابط بین‌الملل با بیان اینکه روسیه و ترکیه همواره در رویا و آرزوی تضعیف ایران به نفع خودشان بودند، تصریح کرد: این رویا اگرچه برای دورانی خاموش مانده بود ولی با تضعیف روابط بین تهران با غرب، دوباره این توهم و رویا در سر رهبران این کشورها شکل گرفته است و آنان درصدد سواستفاده از این شرایط هستند. بنابراین یکی از عوامل مهمی که جبران و رفع آن در دست خودمان است، رفع و حل اشکالات ما در سیاست خارجه است. ما باید بتوانیم روابط خودمان را با کشورهای جهان به یک توازن و بالانس برسانیم.

وی افزود: اگر این اتفاق رخ ندهد، آنها پیش خود چنین فرض می‌کنند که با توجه به شرایط منطقه و همین طور تغییر نگاه و رویکرد غرب نسبت به خاورمیانه می‌توانند خودشان را بر کشورهای منطقه غالب کنند که البته این یک تصور غلط و واهی است ولی به هر جهت این کشورها نشان دادند که همیشه به دنبال جاه طلبی و قدرت نمایی هستند.

محبعلی در پاسخ به این پرسش که آیا این فرضیه درست است که ترکیه سعی بر آن دارد تا خودش را به یک کریدور ژئوپولیتیکی ائتلاف اسراییل و جمهوری آذربایجان بدل کند و از این طریق بتواند برای آمریکا و اسراییل یک ابزار استراتژیک برای مهار و قدرت در منطقه باشد، تصریح کرد: هر کشوری در منطقه و عرصه جهانی بازی خودش را دارد که این بازی بر اساس منافع ملی آن کشور تعریف می‌شود. من تصور می‌کنم که درباره ترکیه شرایط با توجه به بحث پان تورکیسم و ادغام آن با جریان اخوانی‌ها، آنان در تلاش هستند تا از طریق رفتارهای خودشان، خلافت قفقاز تا آسیای میانه را احیا کنند. این از همان رویاهای معروف ترک‌هاست که هرازگاهی برای اجرای آن وارد عمل می‌شوند.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه ادامه داد: البته این بار شرایط در ترکیه به شکلی متفاوت است. چراکه بر خلاف گذشته، این بار رییس‌جمهوری ترکیه در راس این امر قرار گرفته و صراحتا و آشکارا از این رویا صحبت می‌کند. این در حالی است که ترک‌ها در گذشته جرات کوچکترین مشاجره را با ایران نداشتند ولی بعدها به سبب تضعیف روابط تهران با غرب، آنان رفته رفته این جرات را پیدا کردند. مضاف بر اینکه ترکیه از جریان پان تورکیسم، علیه موضوع کوردیسم استفاده می‌کند. چراکه ترکیه از بابت تحرک کردها در سوریه، عراق و ترکیه نگران بوده و نهایت این جریان را به نفع جمهوری اسلامی می‌داند.

وی افزود: به هرجهت ترکیه در این دوران تلاش دارد تا به نحوی بتواند از هر طریقی در راستای همان رویای احیای عثمانی راه نفوذ خود را به آسیای میانه فراهم کند. امروز نیز آنها درصدد آن هستند که این مسیر را از طریق جمهوری آذربایجان به دریای خزر و سپس آسیای میانه طی کنند. البته این رویا محقق نخواهد شد چراکه قدرت‌های جهانی چنین اجازه‌ای را به ترکیه نخواهند داد. شاید در دوران آقای ترامپ و در بعضا در جریان اختلافات ایران و آمریکا، فرصت‌هایی برای ترکیه هرچند کوتاه و کم محقق شد ولی با توجه به آمدن آقای بایدن بر انجام برخی اتفاقات احتمالی در آینده، عملا این فرصت‌ها نیز از ترکیه دریغ خواهد شد و آن زمان است که آقای اردوغان باید نسبت به رویه‌ای که در پیش گرفته، تجدید نظر کند و در جهت جبران آن برآید.

این کارشناس روابط بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که چرا برخی چهره‌های سیاسی داخل کشور به جای محکوم کردن اظهارات اردوغان در مقام تخفیف و تقلیل این مواضع برآمده و آن را یک اشتباه محاسباتی تصور کردند، گفت: این اظهارات آقای اردوغان مکافات همان اشتباهات ما از جمله دعوای با غرب و برهم خوردن توازن و بالانس ما در روابط بین‌المللی است. همین اشتباهات بزرگ باعث شده تا کوچک‌ترها مانند ترکیه و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه از فرصت‌های ایجاد شده علیه ما سواستفاده کرده و به قولی دُم درآوردند.

وی افزود: ما می‌توانستیم این اشتباهات را یکبار در زمان فروپاشی شوروی جبران کنیم و با ایجاد یک توازن منطقی کاری کنیم که امروز جمهوری آذربایجان آرزوی پیوستن به ایران داشته باشد ولی خیلی راحت این فرصت را از دست دادیم. من تصور می‌کنم که شاید همین اشتباهات باعث شده تا چنین شرایطی رخ بدهد و دیگران نسبت به احساس ضعفی نداشته باشند.

دیکتاتورها دنبال انحراف افکار عمومی هستند

محبعلی در پاسخ به این پرسش که آیا اظهارات اخیر اردوغان می‌تواند مصداق یک فرار رو به جلو برای مشکلات اقتصادی و سیاسی کشور ترکیه باشد، تصریح کرد: اساسا کشورهای توسعه نیافته وقتی احساس قدرت می‌کنند، «فیل‌شان یاد هندوستان می‌کند». این فقط درباره ترکیه نیست. اساسا کشورهای توسعه نیافته تلاش می‌کنند که افکار عمومی را از مشکلات داخلی خودشان با طرح منازعات بنی‌المللی منحرف کنند. این مشخصه دیکتاتورهاست که با رفتارهای پوپولیستی، ناسیونالیستی افراطی و .... اذهان عمومی را از حقایق منحرف کنند. فاشیسم نیز ثمره همین رویه بود. هیتلر با سواستفاده از احساس سرخوردگی آلمان‌ها بعد از جنگ جهانی اول، آنان را به شروع یک جنگ دوباره تشویق کرد.

وی افزود: امروز نیز اردوغان تلاش می‌کند تا با سواستفاده از احساس سرخوردگی مردم ترکیه بعد از فروپاشی عثمانی به تبع جنگ جهانی، اذهان عمومی را به نفع خودش تغییر بدهد. دولتمردان ما باید در این شرایط قدرتمندانه و در عین حال هوشمندانه رفتار کرده و نسبت به کشورهای همسایه و در عرصه بین‌المللی اقدام کنند.