ارتباط درد سیاتیک با تنگی کانال نخاعی: علت، درمان

 درد سیاتیک و تنگی کانال نخاعی زمانی بروز می‌کنند که مهره‌های ستون فقرات بر یک یا چند عصب نخاعی فشار وارد کرده و سبب بروز درد از قسمت کمر تا پاها می‌شوند. درد سیاتیک در اندام‌ها تحتانی بدن ایجاد می‌شود در حالی که تنگی کانال نخاعی ممکن است بر دست‌ها نیز تاثیر بگذارد. گزینه‌های درمانی این دو عارضه مشابه یکدیگر می‌باشد و شامل مصرف داروی مُسکن، فیزیوتراپی و جراحی می‌باشد.

درد سیاتیک

رادیکولوپاتی کمر یا همان درد سیاتیک  با فشار وارد بر عصب سیاتیک ناشی از دیسک کمر مرتبط می‌باشد. عصب سیاتیک در امتداد قسمت پایین کمر تا پشت پاها قرار گرفته است. درد ناشی از فشار وارد بر عصب سیاتیک می‌تواند بر قسمت پایین کمر، لگن و پاها اثر بگذارد. علائم معمولا در یک پا ایجاد شده و شامل ضعف عضلانی، احساس گزگز و بی‌حسی می‌باشند.

درد سیاتیک در بیشتر مواقع ناگهانی ایجاد شده و امکان دارد برای مدت چند هفته ادامه داشته باشد. کمردرد ناشی از سیاتیک معمولا با ورزش بیش از حد، بلند کردن اشیاء سنگین و یا کشیدگی عضلات کمر مرتبط است. درد سیاتیک از قسمت پایین کمر تا ساق پا و قسمت پایین پا ادامه پیدا می‌کند. این عارضه در زنان باردار و اشخاص مبتلا به بیرون‌زدگی دیسک کمر شایع می‌باشد.

تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی به تنگ شدن کانال داخل ستون فقرات گفته می‌شود. با تنگ شدن این کانال، مهره‌ها بر عصب نخاعی فشار وارد می‌‌کنند. علائم این عارضه شامل درد، ضعف و بی‌حسی می‌باشند. تنگی کانال نخاعی معمولا به تدریج ایجاد شده و می‌تواند باعث بروز درد در پاها شود.

در موارد شدید، این عارضه بر عملکرد روده و مثانه تاثیر می‌گذارد. تنگی کانال نخاعی یک عارض تخریبی است و معمولا در افراد 60 سال به بالا ایجاد می‌شود. آسیب‌دیدگی‌های ستون فقرات و عارضه‌های ژنتیکی می‌توانند باعث بروز تنگی کانال نخاعی شوند. همچنین بیرون‌زدگی دیسک کمر، یک از عوامل مهم تنگی کانال نخاعی است.

ارتباط بین درد سیاتیک و تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی و درد سیاتیک هر دو بر ستون فقرات، مهره‌ها و اعصاب اثر می‌گذارند. زمانی که فضای بین مهره‌ها تنگ می‌شود، امکان دارد مهره‌ها بر عصب سیاتیک فشار وارد کرده و باعث بروز درد و بی‌حسی در یک پا و ایجاد درد سیاتیک شوند. درد سیاتیک نشانه‌ای از تنگی کانال نخاعی است ولی درد سیاتیک در همه افراد دچار تنگی کانال نخاعی ایجاد نمی‌شود.

علت بروز درد سیاتیک و تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی بیشتر در زنان و مردان سالخورده ایجاد می‌شود. امکان دارد این عارضه در اثر عوامل ژنتیکی و یا به تدریج و به مرور زمان ایجاد شود. بیرون‌زدگی دیسک کمر، خارهای استخوانی، فتق دیسک، لغزش مهره‌ها بر روی یکدیگر و یا واردن شدن ضربه و آسیب‌دیدگی می‌توانند باعث تنگی کانال نخاعی شوند.

درد سیاتیک می‌تواند در مردان و زنان مُسن، زنان باردار و افرادی که دچار آسیب‌دیدگی جسمی شده‌اند، بروز کند. امکان دارد درد سیاتیک در اثر عوامل مختلفی مانند بیرون‌زدگی دیسک کمر، کیست ستون فقرات و یا تومور بروز کند. شایع‌ترین علت بروز درد سیاتیک، ساییدگی دیسک‌های ستون فقرات  به همراه تغییر ناگهانی فشار می‌باشند.

درمان درد سیاتیک و تنگی کانال نخاعی

امکان دارد جهت درمان درد سیاتیک و تنگی کانال نخاعی از روش‌های درمانی مشابه استفاده شود. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

مصرف دارو

امکان دارد پزشک داروهای زیر را برای بیمار تجویز کند:

• داروهای مُسکن: امکان دارد به طور موقتی از داروهای مُسکن مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB)، ناپروکسن (الِو) و استامینوفن (تایلنول) برای تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاعی استفاده شود. این داروها معمولا برای مدت کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ چرا که شواهد کمی مبنی بر مزایای استفاده طولانی‌مدت از این داروها وجود دارد.

• داروهای ضد افسردگی: مصرف داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند آمی‌تریپتیلین می‌تواند به کاهش درد مزمن کمک کند.

• داروهای ضد تشنج: برخی از داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (نورونتین) و پرگابالین (لیریکا) برای کاهش درد ناشی از آسیب‌دیدگی اعصاب استفاده می‌شوند.

• داروهای مُسکن مخدر: امکان دارد داروهای حاوی کدئین مانند اکسی‌کدون (اکسی‌کانتین، روکسی کدون) و هیدروکودون (نورکو، ویکودین) برای تسکین کوتاه‌مدت درد استفاده شوند. ممکن است این داروها برای درمان بلندمدت نیز مورد استفاده قرار گیرند. ولی با مصرف این داروها خطر بروز عوارض جانبی مانند اعتیاد وجود دارد.

فیزیوتراپی

معمولا افراد در اثر تنگی کانال نخاعی و درد سیاتیک، میزان فعالیت جسمانی خود را جهت تسکین درد کاهش می‌دهند. ولی عدم فعالیت می‌تواند سب ضعف عضلانی و تشدید درد شود. متخصص فیزیوتراپی نحوه انجام ورزش‌های مخصوص برای رفع تنگی کانال نخاعی و درد سیاتیک را به بیمار آموزش می‌دهد که می‌تواند در موارد زیر مفید باشد:

• بهبود قدرت و استقامت

• حفظ ثبات و انعطاف‌پذیری ستون فقرات

• بهبود تعادل

تزریق استروئید

امکان دارد ریشه‌های عصبی در نقاطی که تحت فشار قرار می‌گیرند، تحریک شده و متورم شوند. با وجود این که تزریق داروی استروئید سبب درمان تنگی کانال نخاعی یا درد سیاتیک نمی‌شود، ولی می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند.

تزریق استروئید در همه افراد موثر نمی‌باشد و تزریق مکرر استروئید می‌تواند سبب ضعیف شدن استخوان‌ها و بافت‌های همبند مجاور شود. بنابر این تنها بایستی چند بار در سال از این روش استفاده شود.

تغییر در نحوه زندگی و روش‌های درمانی خانگی

جهت ارزیابی تنگی کانال نخاعی و درد سیاتیک بایستی به طور منظم به پزشک مراجعه شود. امکان دارد پزشک استفاده از روش‌های زیر را به بیمار توصیه کند:

• استفاده از پک گرم یا سرد: برخی از علائم تنگی کانال نخاعی با استفاده از قرار دادن پک سرد یا گرم بر روی گردن تسکین پیدا می‌کنند.

• حفظ تناسب اندام: در صورتی که بیمار چاق باشد یا دارای اضافه وزن باشد، پزشک به بیمار توصیه می‌کند که وزن خود را کاهش دهد. کاهش وزن با برداشتن فشار از روی کمر باعث کاهش درد می‌شود.

• ورزش: تمارین کششی و تقویتی می‌توانند به بهبود مشکلات ستون فقرات کمک کنند. در ارتباط با نوع تمارین مناسب برای انجام در منزل، بایستی با متخصص فیزیوتراپی یا پزشک مشورت شود.

• استفاده از عصا یا واکر: این ابزار کمکی به بیمار جهت خم شدن در زمان راه رفتن کمک کرده و در نتیجه سبب حفظ ثبات و کمک به تسکین درد می‌شوند.

جراحی

در صورت عدم بهبود عارضه با استفاده از روش‌های درمانی دیگر و تاثیر منفی بر کیفیت زندگی، می‌توان از جراحی استفاده کرد. بسته به علت بروز درد سیاتیک یا تنگی کانال نخاعی، جراح از روش مناسب جراحی استفاده خواهد کرد. در صورت بیرون‌زدگی دیسک کمر، جراحی از روش میکرودیسککتومی استفاده می‌کند.

در این روش بخشی از دیسک آسیب‌دیده برداشته خواهد شد و سبب آزاد شدن فضا برای اعصاب می‌شود. در صورتی که مشکل مورد نظر در اثر ساییدگی و یا خارهای استخوانی ایجاد شده باشد، امکان دارد به برداشتن برخی از استخوان‌ها نیاز باشد. برای مثال جراح می‌تواند از روش لامینکتومی برای برداشتن قسمتی از استخوان لامینا (یا کل این استخوان) استفاده کند.

خارهای استخوانی و مفاصل آسیب‌دیده با استفاده از فورامینوتومی یا فاستکتومی برداشته خواهند شد. روش‌های جراحی بسیار موثر هستند و سبب دستیابی به نتیجه موفقیت‌آمیز می‌شوند. البته روش‌های جراحی در مقایسه با روش‌های درمانی غیر جراحی، عوارض و خطرات بیشتری را به دنبال دارند.