۷۵ سال پیش، ساعت 3 بعدازظهر 15 بهمن 1327 پادشاه جوان ایران (که هنوز لقب آریامهر را برای او نساخته بودند) در مقابل دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران از اتومبیل پیاده شد تا در آیین چهاردهمین سال بنا‌نهادن نخستین سنگ آن به دست پدرش (در 15 بهمن 1314 ) شرکت کند اما هدف 5 گلوله فردی قرار گرفت که به‌عنوان خبرنگار توانسته بود به شاه نزدیک شود و از روی پلکان به او شلیک کرد.

در شوک قتل فجیع داریوش مهرجویی کارگردان خاطره‌ساز سینمای ایران همراه با همسرش (خانم وحیده محمدی‌فر) و تا پیش از اعلام نتایج تحقیقات پلیس نه می‌توان گمانه‌زنی کرد و نه می‌توان دربارۀ این جنایت ننوشت.

طالبان به تنظیمات اولیه بازگشته و با سوء استفاده از بی‌توجهی جامعه جهانی رفتارهای قبلی با زنان را از سر گرفته و در تازه‌ترین دستورالعمل اعلام کرده روسری زنان کافی نیست و باید روبنده بگذارند.

تارنمای جماران برای نخستین بار 4 سند منتشر کرده که نشان می‌دهد امام خمینی رهبر فقید انقلاب در 4 یا 5 انتخابات (دورۀ اول مجلس خبرگان رهبری و ادوار اول و دوم و سوم مجلس شورای اسلامی به اضافه میان دوره‌ای در یک دوره) به چه کسانی با کدام گرایش‌های سیاسی رأی داده است.

یادکرد چهل‌و‌چهارمین سال‌روز برگزاری رفراندوم «جمهوری اسلامی» از چند منظر اهمیت دارد:

خانم انسیه خزعلی معاون امور زنان ریاست جمهوری گفته است: «‌حجاب به نفع زنان است مثل کمربند ایمنی که شاید محدودیتی ایجاد کند، ولی مصونیت، امنیت و حفظ حریم و حدودی برای زنان و دختران دارد.»

مناظرۀ تلویزیونی دیشب (‌شنبه هفتم آبان 1401 خورشیدی) را می‌توان متفاوت‌ترین برنامۀ شیوۀ شبکۀ 4 در 40 روز گذشته - پس از شروع اعتراضات – دانست؛ حتی به نسبت شبی که احمد زیدآبادی روبه روی محمد صادق کوشکی نشست. اولی برای اولین بار در قاب تلویزیون دیده می‌شد و دومی در این 40 روز حضوری و تلفنی و تنها یا مناظره‌ای در شبکه‌های مختلف در تردد است.

داستان حجاب یا حجاب اجباری یا نوع مواجهه با آن و تفکیک بی‌حجاب از کم‌حجاب و شُل‌حجاب و بد‌حجاب یک روی سکه است با بحث‌های حقوقی و شرعی و سیاسی و امنیتی. اما یک روی دیگر هم دارد و این یادداشت به خاطر آن است.

اقتصادنیوز: شبکه‌های مستند و چهار تلویزیون دیشب و در آستانۀ چهلمین سالگرد خاموشی دکتر علی شریعتی که در ماه‌های پرشور انقلاب 57 به «معلم شهید» شهرت داشت و نام او بر سر زبان‌ها بود و جای خالی او احساس می‌شد مستندی با عنوان «جست ‌و‌جوگر » را در زمانی 35 دقیقه‌ای پخش کردند.

درگذشتِ روبرت مک فارلین مشاور امنیت ملی رییس جمهوری آمریکا در دوران رونالد ریگان یادآور سفر محرمانه و افشا‌شدۀ او به تهران در نیمۀ دهۀ 60 خورشیدی است.

این بار دیگر خبر راست است و نثر پارسی باید در سوگ سلطان خود رخت سیاه بپوشد چرا که دکتر محمد علی اسلامی ندوشن چشم از جهان بسته است.

راز حساسیت افکار عمومی به سفر «پُربار» خانوادۀ آقای قالیباف به استانبول را باید فراتر از یک مسافرت دانست که سالانه صدها هزار ایرانی به ترکیه انجام می‌دهند و به صورت عادی کار ناپسندی نیست آن قدر که حایز رتبۀ نخست در خرید مِلک در این کشور شده‌اند. (‌در بین غیر ترکیه‌ای‌ها)

هر چند اعلام موافقت کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ با خرید خدمت سربازی غایبان 35 سال به بالا خبر خوشایندی برای آنهاست، اما اعداد اعلامی شگفت‌انگیز و از توان غالب افراد یا خانوادۀ مشمولان غایب خارج است.

این جمعه هم چند تن از امامان جمعه در شهرهای مختلف اشارتی یا هشداری دربارۀ زنان و دختران داشتند و انگار سنت امام‌جمعه‌های اصفهان به جاهای دیگر هم سرایت کرده و گویی همان‌گونه که در خطبۀ اول دربارۀ رعایت تقوا تذکر می‌دهند هر بار دربارۀ زنان و لباس پوشیدن و دوچرخه سواری و اسب‌سواری هم باید نکته‌ای بگویند و اقتصاد و وعدۀ خیره کنندۀ نان کوپنی را رها کرده اند چون اوضاع اقتصادی و معیشتی لابد رو به راه شده که دیگر اشارت و نصیحتی نمی‌شود و الحمدلله "لاشۀ متعفن" برجام هم در وین دارد احیا می‌شود و لازم نیست دربارۀ برجام هشدار بدهند.

«... تصور ایرانیان از بریتانیایی‌ها - که همیشه ما را به اسم انگلیسی‌ها می‌خوانند – و باور به قدرت ماورایی به زیبایی در رُمان "دایی‌جان ناپلئون" نوشتۀ ایرج پزشک‌زاد آمده است که بعدها از آن سریال بسیار موفقی هم ساختند.

170 سال قبل و در 20 دی 1230 خورشیدی، رگِ میرزا تقی خان امیر کبیر را در فین کاشان زدند تا داغِ دریغی ابدی بر جان ایرانیان بنشیند.

«برای نخستین بار، بشر در تاریخ خود این ظرفیت را پیدا کرده که در یک بازۀ زمانی محدود دست به نابودی خود بزند. چرا که ظرفیت تخریبی قابلیت‌های هوش مصنوعی و فناوری هسته‌ای اکنونِ آمریکا و چین از سلاح‌های اتمی که در طول جنگ سرد در اختیار آمریکا و شوروی بود فراتر است.»

​درگذشت دکتر علی‌محمد ایزدی وزیر کشاورزی دولت موقت یا اولین وزیر کشاورزی بعد از انقلاب، بهانه ای است تا به برخی نکات پیرامون او اشاره شود بیشتر به این سبب که با تاریخ معاصر پیوند دارد.

انتصاب محمد باقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی و علیرضا زاکانی به عنوان اعضای جدید هیأت امنای دانشگاه تهران واکنش های متفاوتی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در پی داشته است.

اگر از اردشیر زاهدی در سال‌های آخر عمر دو رفتار یا گفتارِ غافل‌گیر کننده و نزد بسیاری خلاف انتظار سر نمی‌زد، مرگ او در 93 سالگی بازتاب متفاوتی می‌داشت.

۱۹ آبان هر سال یادآور اعدام دکتر سید حسین فاطمی وزیر امور خارجۀ دولت ملی دکتر محمد مصدق و مدیر روزنامۀ «باختر امروز» در سال ۱۳۳۳ خورشیدی است.

خانوادۀ دکتر ابراهیم یزدی از تخریب مجدد سنگ قبر او در بهشت‌زهرای تهران خبر داده و گفته‌اند این بار برای تعویض و نصب سنگ تازه اقدام نخواهند کرد.

سیلی خوردن استاندار جدید آذربایجان‌شرقی (سردار زین‌العابدین خرم) در مراسم معارفه، خبری نیست که با گذر زمان گَردِ فراموشی بر آن بنشیند. چه، از آن دست خبرهاست که فارغ از هر داوری دربارۀ آن در حافظۀ تاریخی ثبت شده است.

از شنبۀ پیش -17 مهر 1400- که خبر درگذشت ابوالحسن بنی‌صدر اولین رییس جمهوری ایران منتشر شد و طی این 10 روز چهره‌های مختلف در داخل و خارج از کشور دربارۀ کارنامۀ او چه قبل از پیروزی انقلاب و چه دوران کوتاه و 18 ماهۀ ریاست جمهوری گفته و نوشته و نظر داده‌اند.

با درگذشت ابوالحسن بنی صدر اولین رییس جمهوری ایران، از 15 عضو اصلی و اولیه شورای انقلاب اسلامی، تنها دو تن باقی مانده اند. اولی آیت الله خامنه ای که پس از امام خمینی، بر جایگاه عالی رهبری نشسته اند و دیگری عباس شیبانی که در قید حیات است اما سال هاست که به خاطر بیماری حضور و فعالیت سیاسی و اجتماعی ندارد.

«درست بعد از ظهر یکشنبه هفتم اکتبر 2001 ( 15 مهر 1380 خورشیدی) به اتاق "تریتی" رفتم تا برای ملت سخنرانی کنم. ساعت ها قبل از آن بمب افکن های دوربرد از پایگاه هوایی میسوری به پرواز درآمده بودند.

مهم‌ترین صدایی که از نخستین گفت‌و‌گوی تلویزیونی حسین امیرعبداللهیان وزیر جدید امور خارجۀ ایران و رییس دستگاه دیپلماسی در دولت سید ابراهیم رییسی، شنیده شد این بود که «ما عمل‌گرا هستیم» و بدین ترتیب هم با دولت قبل مرزبندی می‌کرد که در عین اصرار بر عمل‌گرایی متهم به خیال‌پردازی می‌شد و هم با آرمان‌گرایی چهره‌هایی چون سعید جلیلی. حال آن که کمتر سابقه داشته نیروهای ارزشی، عمل‌گرایی را به مثابۀ یک ارزش مطرح کنند و در مقابل آرمان گرایی به کار می‌رفت.

«سیستم، لوس است وگرنه یقۀ رؤسای جمهوری سابق را می‌گرفت چون همه اپوزسیون شده‌اند.» این جمله را آقای حسن رحیم‌پور ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و از نظریه‌پردازان اصول گرایی و از تریبون‌داران رسانۀ رسمی گفته است.

​اگر در جمعی دربارۀ کشور«آلمان» بپرسید و این که تا واژۀ آلمان را می‌شنوند، به یاد چه می‌افتند، بسته به سن و سال و علایق و سلیقه‌ها یا مشاهدات و تجربه‌ها پاسخ‌های متفاوتی خواهند داد.

شمار روحانیونی که به آنان «علامه» گفته می‌شد یا هنوز می‌شود فراوان نیست و در روزگار ما البته این لقب، کمتر به کار می‌رود چون دایرۀ علوم و معارف به قدری گسترده و پر از جزییات شده که جامعیت در همۀ علوم از عهدۀ یک تن و در عمر کوتاه برنمی‌آید.

25 شهریور 1400 خورشیدی هشتادمین سالروز وقوع یکی از مهم‌ترین و فراموش‌ناشدنی‌ترین نقاط تاریخ ایران است؛ روزی که رضا‌شاه رفت و به واقع ناچار شد برود تا هم سلطنت در خانوادۀ او ادامه یابد و هم در گرماگرم جنگ جهانگیر دوم تمامیت ارضی ایران حفظ شود.

​ رییس جمهوری جدید ایران، پنج‌شنبۀ این هفته 25 شهریور 1400 خورشیدی در اولین سفر خارجی خود در این جایگاه، رهسپار شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان می‌شود تا در اجلاس «سازمان همکاری شانگهای» شرکت کند. کشوری که اگرچه همسایۀ ایران نیست ولی به سبب پارسی‌زبانی مردمان آن و فرهنگ و علایق مشترک در حوزۀ تمدنی «نوروز» تعریف می‌شود.

محبوبیت فزایندۀ «احمد مسعود» و مقاومت «پنج‌شیر» در برابر طالبان در افغانستان و نزد افکار عمومی در ایران با گرایش‌های سیاسی و عقیدتی گوناگون و سبک‌های زندگی متفاوت، اسباب شگفتی و تأمل شده تا جایی که اقتدارگرایان را خوش نمی‌آید و به دیدۀ تردید یا تحقیر به آن نگاه می‌کنند و اگرچه روی‌شان نمی‌شود متهم کنند اما از برخی از هواداران و حامیان مسعود در ایران، می‌پرسند: مگر نمی‌گفتید «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»؟ یعنی پس چگونه در این فقره به بیرون ایران، نظر دارید؟

اگر بگویم خبر اخراج دکتر بیژن عبدالکریمی همان قدر تلخ است که احتمال سقوط «پنج‌شیر» و ورود طالبان به حریم احمد شاه مسعود در بیستمین سالگرد شهادت او، مپندارید که قصد اغراق دارم و گزاف است چرا که هر دو از چیزگی تعصب بر خِرَد، حکایت می‌کند.

انتصاب خانم «انسیه خزعلی » به عنوان «معاون زنان و خانوادۀ رییس جمهوری»، نه تنها با استقبال فعالان حقوق زنان رو به رو نشده بلکه بعضاً اظهار نگرانی کرده‌اند هر چند گفته‌اند قابل پیش بینی بوده است. با این حال این یادداشت در پی آن است تا بگوید اتفاقاً چندان هم نگران کننده نیست. چرای آن را با 10 نکته پاسخ می‌دهم:

همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد تمام وزیران پیشنهادی سید ابراهیم رییسی به جز یک نفر – حسین باغ‌گلی (آموزش و پرورش) - رأی اعتماد گرفتند و از امروز مستقر می‌شوند.

​امروز دهم مرداد 1400 خورشیدی آغاز شمارش معکوش واپسین ساعات ریاست جمهوری حسن روحانی است. دو دورۀ متفاوت چرا که سکۀ سیاست‌ورزی او در این 8 سال دو روی کاملا متفاوت داشت.

وزیر آموزش و پرورش گفته است: «90 درصد دانش‌آموزان دوست دارند مدرسه ها باز شود. جمع‌بندی جهانی هم این است که باید ازطریقی مدارس را بازگشایی کنیم و از امروز معلمان آماده می‌شوند تا از مهر دوباره به مدرسه‌ها بازگردند.»

امروز سی‌و‌سومین سالگرد پذیرش قطعنامۀ 598 شورای امنیت سازمان ملل و پایان جنگ 8 سالۀ ایران و عراق است.

«چنگار»‌ی که چنگال تیز آن جسم و جان و توان دکتر حمید رضا صدر - مفسر فوتبال، منتقد سینمایی، روزنامه‌نگار صاحب‌سبک و نویسندۀ رُمان‌های تاریخی - را بی‌رحمانه می‌فشُرد و می‌فسُرد، کار خود را تمام کرد و آن همه شور و شوق و هیجان در نگاه به سینما و فوتبال و زندگی را از خانواده و دوستان و خیل فراوان دوست‌داران خود گرفت و دریغا که حجم شگرفی از اطلاعات و حافظه و آن چشم‌های گرم را باید به خاک سرد بسپارند.

دوست نزدیک داریوش فروهر که پس از قتل فجیع او در 23 سال قبل دبیر کل حزب ملت ایران شد روز سه شنبه 22 تیر 1400 به دلیل ابتلا به کرونا در 85 سالگی درگذشت.

امروز 18 تیر 1400 بیست و دومین سالگرد واقعۀ 18 تیر در کوی دانشگاه تهران در سال 1378 است که جدای خود این روز سبب شد 5 روز پیاپی پس از آن نیز تهران التهاباتی بی‌سابقه را در تاریخ بعد از انقلاب، تجربه کند.

با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و پیش‌روی سریع و غالبا آسان و بدون مقاومت طالبان، دیر و دور نیست تا بار دیگر شاهد حاکمیت طالبان بر تمام کشور همسایه باشیم که به لحاظ تاریخی و فرهنگی به حوزۀ تمدنی ایران تعلق دارد.

«اولین بار است که پس از ۳۲ سال منافع شخصی مردم با منافع ملی همسان شده و به رئیس جمهوری رأی دادند که هم حافظ منافع ملی و هم حافظ منافع شخصی است.»

فرض این نوشته بر این است که از سانحۀ تأسف‌بار واژگونی اتوبوسی که بهترین خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای در حوزۀ محیط زیست را در استان آذربایجان غربی جا‌به‌جا می‌کرد، آگاه‌اید.

امروز پنجمین سال‌روز درگذشت « حبیب محبیان » خوانندۀ محبوب موسیقی پاپ است که بیش از آثار دیگر با « مرد تنهای شب » و « نفسم گرفت از این شهر » و البته « بزن باران » شناخته می‌شود و چون هم می‌نوشت و هم می‌خواند و هم می‌نواخت، تعبیر « خُنیاگر » او را می‌سِزَد.

با درگذشتِ حجت‌الاسلام سید علی‌اکبر محتشمی‌پور ، یکی از سیاست‌مدارانِ ترازِ دهۀ 60 و از نمادهای چپ سنتی چشم از جهان بست. در حالی که حتی هادی غفاری هم آن پوسته را شکسته بود محتشمی‌پور اما تا پایان در حال و هوای دهۀ 60 نفس کشید.

مشاور پیشین محمود احمدی‌نژاد به او هشدار داده «اگر به بازتولید رفتارهای منافقین و فرقۀ رجوی در انتخابات ادامه دهد، پرونده قتل و ترور مرحوم دکتر کاظم سامی در آذر 1367 را بازخوانی خواهم کرد.»

در دهمین سالگرد درگذشت مهندس عزت‌الله سحابی نه می‌توان دربارۀ او ننوشت چون تمام عمر برای ایران کوشید و مرارت کشید و نه می‌توان نوشت و به اتفاق تلخ برای دخترش – هاله - در مراسم تشییع جنازه اشاره نکرد.

درگذشت یکی از بین‌المللی ترین شاعران ایران مهم ترین خبر فرهنگی و ادبی امروز می‌تواند باشد اما اسماعیل خویی آن قدر که درگیر سیاست و حسرت شده بود که تا نام او می‌آید زندگی پر فراز و نشیب و قریب 40 سال دوری از میهن، پررنگ‌تر است تا اشعار او حال آن که کافی است یادآور شویم سُرایندۀ شعر بسیار مشهوری است که دربارۀ محمد رضا شجریان سروده و دو فرزند او - همایون و مژگان - با هم خواندند:

در جریان گفت و شنید دیشب یا بامداد امروز و پاسخ‌های علی لاریجانی نامزد انتخابات پیش روی ریاست جمهوری در فضای کلاب هاوس – شبکۀ اجتماعیِ صوتی تازه راه افتاده - بیشتر و شاید تمام سؤالات دربارۀ عرصه‌های مختلف سیاسی و فرهنگی بود و این در حالی است که اصول‌گراییِ رادیکال ایرانی و تریبون دیداری و شنیداری - صدا وسیما - در تمام این سال‌ها برای تحقیر امر سیاست و فرهنگ کم نکوشیده و دست به دامان گفتارهای لومپنی هم شده از جنس آنچه به تازگی در برنامۀ رامبد جوان دیدیم یا آنچه همه روزه در یک پرخاش‌نامه منتشر می‌شود.

فرزند مهندس اکبر ترکان از درگذشت او خبر داده که هر چند سال‌ها قبل وزیر دفاع و نیز راه و ترابری یا معاون وزیر نفت بود اما بیشتر با سابقۀ مدیریت در مناطق آزاد و ویژۀ اقتصادی شناخته می‌شد و حتی در عرصۀ ورزش با ریاست فدراسیون کشتی .

درگذشت قاسم آهنین‌جان ، نویسنده و شاعر خوزستانی از خبرهای تأسف‌بار این روزهاست خاصه به خاطر ویدیویی در فضای مجازی.

انتشار فایل صوتی چند ساعتۀ گفت‌و‌گوی سعید لیلاز - روزنامه‌نگار، استاد تاریخ و صاحب‌نظر اقتصادی - با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجۀ ایران در قالب «تاریخ شفاهی» و بیان ناگفته‌های رییس دستگاه دیپلماسی دربارۀ «آن سوی دولت» مهم‌ترین خبر 24 ساعت اخیر است که دربارۀ محتوا و چگونگی دست‌رسی یک کانال ماهواره‌ای فارسی‌زبان به آن بحث درگرفته و این که به نفع ظریف و اعتدال‌گرایان تمام شده یا به زیان آنان یا فارغ از بحث سود و ضرر و بازنده و برنده، روابط سیاسیون انتخابی و نظامیان را در ایران و فارغ از تعارفات و کلیشه‌های معمول به نمایش می‌گذارد.

امروز سوم اسفند 1399 خورشیدی، یکصدمین سالگرد کودتای سوم اسفند (حوت) 1299 خورشیدی و آغاز روند به قدرت رسیدن رضاخان/ سردارسپه/ رضا‌شاه/ پهلوی‌ها ست.

در میانۀ تاریخ‌نگاری صدا و سیما که 22 بهمن 1357 را از زبان خبرنگار خود - محمد دلاوری - روایت می‌کند که با نمایش تصویر خود در 4 سالگی یادآور می‌شود تنها 4 سال از انقلاب 57 بزرگ‌تر است و سراغ چهره‌های هنوز زنده نمی‌روند و از طرف مقابل شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان که به 22 بهمن 1357 نگاه «پسینی» دارند (یعنی بر اساس رخدادهای بعد از آن قضاوت می‌کنند) نمی‌توان خاموش نشست و تماشا کرد.

اقتصادنیوز: پنجم بهمن‌ماه یادآور برگزاری اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران در سال 1358 است. ( سالی که روح واقعی و متنوع انقلاب ایران در آن متجلی است و به علاقه مندان توصیه می کنم کتاب « حکومت 58» مجموعه تصاویر خانم مریم زندی را به مثابه آلبومی نفیس و گویا تهیه و ملاحظه و دست کم در شهر کتاب تورق کنند.)

رییس جمهوری امروز در «نشست حقوق اساسی و شهروندی» گفت:«فیلتر حزبی هم نداریم از طریق شورای نگهبان و یا هر کجا هست، اقداماتی انجام می‌شود اما به هر حال حزبی نیست.

همان 40 روز پیش که اعلام شد آیت‌الله شیخ محمد یزدی به دلیل بیماری و کهولت از ادامۀ عضویت در فقهای شورای نگهبان کناره گرفته و سید احمد خاتمی که 28 سال از او کوچک‌تر است جای او را گرفته مشخص بود که فقیهِ کهن‌سال و سیاست‌مدارِ پُرسابقه و محافظه‌کارِ ایرانی، حالِ خوشی ندارد چرا که او اهل استعفا و کنار نشستن نبود.

چنان که روز چهارشنبه نوشتیم دکتر داود فیرحی استادِ به نسبت جوان علوم سیاسی دانشگاه تهران، در پی ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.

با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رسانه‌ای در دنیا نیست که به این موضوع نپردازد و به بهانۀ آن زندگی شخصی و سیاسی و اجتماعی چهل و ششمین رییس جمهوری ایالات متحده را نکاود تا نکتۀ تازه‌ای دربارۀ او بیابد و به مخاطب ارایه کند.

بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در نامه‌ای به رییس و اعضای شورای شهر تهران خواستار تغییر نام خیابان « نوفل لوشاتو » در تهران به خاطر اهانت رییس جمهوری فرانسه به ساحت پیامبر گرامی اسلام شده است.

تا ساعاتی دیگر و به بیان دقیق تر ساعت 3:30 بامداد یکشنبه 27 مهر 1399 و به موجب قطعنامۀ 2231 شورای امنیت سازمان ملل و بر اساس ضمیمۀ «ب» برجام، تحریم تسلیحاتی 10 سالۀ ایران ( و به تعبیری 13 ساله) پایان می‌یابد و منع خرید و فروش سلاح متعارف برداشته می‌شود.

سکوت «فرهنگستان زبان و ادب پارسی» در قبال درگذشت یکی از برجسته‌ترین و محبوب‌ترین خدمت‌گزاران و پشتیبانان و مروّجان زبان و ادب فارسی هم مایۀ شگفتی است و هم نیست.

با این که از محکومیت و محبوس شدن هیچ‌کسی نباید خوش‌حال شد و در نوشته‌های خودم خوانده‌اید که «مجازات زندانی بیش از آن‌که مجازات خود او باشد مجازات خانوادۀ اوست که محکوم به تحمل رنجی می‌شوند که غالبا هیچ نقشی در عوامل ایجاد آن نداشته‌اند»، اما در برخی موارد که پای منافع و اخلاق عمومی در میان است نمی‌توان خُرسندی خود را پنهان کرد و محکومیت «اکبر طبری» -معتمد رییس پیشین قوۀ قضاییه- از این دست است.

در چهل و دومین سالروز واقعۀ 17 شهریور 1357 که نقطۀ عطف تاریخ انقلاب به حساب می‌آید، جدای یاد شهیدان میدان ژالۀ تهران، می‌توان 5 نکتۀ به نسبت متفاوت و چه بسا کمتر گفته‌شده را یادآور شد:

همه‌ساله و در فاصلۀ 25 تا 28 مرداد ماه - اولی کودتای ناکام و دومی به ظاهر کام‌یاب برای سرنگونی دولت ملی- نام و یاد دکتر محمد مصدق تازه می‌شود و البته همواره با دریغادریغ همراه است.

ابوالقاسم سرحدی‌زاده هم درگذشت. نسل امروز او را نمی‌شناسد. نباید هم بشناسد. چون سال‌هاست صدا و سیما سراغ او نرفته است و شاید هم رفت و او راه نداد و نیز در تمام سال‌های اخیر به خاطر رنج بیماری خانه‌نشین بود. اما تنها رنج بیماری نبود. از اوضاع زمانه نیز در رنج بود.

درست در سومین سالگرد انتخابات ریاست جمهوری در سال 1396 سه رقیب آن انتخابات که به پیروزی مجدد حسن روحانی انجامید، برای اولین بار در جایگاه سران سه قوه و در قالب جلسۀ شورای عالی امنیت ملی کنار هم نشستند و ناخواسته این تصویر، مناظر‌ه‌های تلویزیونی را به یاد آورد خصوصا حملات متقابل روحانی و قالیباف و اصطلاحاتی چون «لوله کردن» و « 96درصد/ 4 درصد» را.

بعد از ظهر سه‌ شنبه 13 خرداد ماه و حسب تصادف، سخنان آقای محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش را از شبکۀ خبر شنیدم.

اقتصادنیوز: قتل « رومینا » دختر نوجوان تالشی به دست پدر، « چرا »‌ها و « اگر »‌های زیادی را درجامعه برانگیخته و از جنبه‌های مختلف به این جنایت، پرداخته می‌شود.

نویسندۀ کتاب «یک هفته با شاملو» که شرح میزبانی شاعر و دیدارها و گفت‌وگوهای صمیمانۀ خود با او در وین (اتریش) را به زیبایی نوشته است، ۲۰ سال پس از مرگ مهمان خود درگذشت و حالا هم احمد شاملو مرده است و هم مهدی اخوان‌ لنگرودی و چندی که بگذرد انگار نه انگار که با ۲۰ سال فاصله چشم از جهان فروبستند و هر دو هم در ۷۵ سالگی. چندان که خیام می گوید:

در پی ابهاماتی که دربارۀ مدرک تحصیلی نماینده (منتخب) تفرش، آشتیان و فراهان در دورۀ جدید مجلس شورای اسلامی مطرح شد سخن‌گوی شورای نگهبان اعلام کرد وزارت علوم، مؤسسۀ صادر کنندۀ این مدرک را معتبر نمی‌داند و به تبع آن مدرک ارایه شده نیز اعتبار ندارد و ورود « سینا کمال‌خانی » به عنوان نماینده به مجلس یازدهم، منتفی است هر چند تصمیم نهایی به جلسۀ هفتۀ آیندۀ شورای نگهبان موکول شده است.

پرداخت وام یک میلیون تومانی به قریب 17 میلیون ایرانی سرپرست خانوار که یارانۀ نقدی ماهانه نیز دریافت می‌کنند از اتفاقات قابل‌توجه این روزها و از نظر سرعت و وسعت (و نه قدرت خرید و ارزش اقتصادی آن) کم‌سابقه یا بی‌سابقه است.

اقتصادنیوز: تیتر خبر «انتقاد مدیر مسؤول روزنامۀ جمهوری اسلامی» از نام «سریال پایتخت» را که دیدم، پنداشتم به این خاطر خُرده گرفته‌اند که داستان آن دیگر مانند فصل اول (نوروز 1390‌) نیست که چون جمعی از اهالی شیرگاه یا علی آباد مازندران به تهران سفر کرده و گرفتار مسایل و مصایبی شده بودند، نام آن «پایتخت» بود و در فصل‌های بعد ماجراهای دیگر پیش آمده که ربطی به پایتخت و پایتخت‌نشینی ندارد.

«۲۲ اسفند ۱۳۹۸، بیستمین سالگرد ترور سعید حجاریان، فعال و نظریه‌پرداز سیاسی است که اگرچه به سختی آسیب دید اما از آن ترور به هر حال و البته با مشقت فراوان، جان به در بُرد و به رغم مشکلات جدی در تکلم و حرکت، همچنان می‌اندیشد و می‌نویسد.

کنفرانس خبری دیروز رییس جمهوری برای کسانی که انتظار داشتند نسبت به انتخابات روز جمعه موضع منفی و سرد اتخاذ یا آنچه را که پیش‌تر در ابراز نگرانی از "تبدیل انتخابات به تشریفات" گفته بود، تکرار کند، دل‌چسب نبود اما مگر قرار است رییس دولتِ برگزار کنندۀ انتخابات، علیه اصل انتخابات، موضع بگیرد یا توقع دارند یک رییس جمهوری مانند دوران کاندیداتوری هیجانی سخن بگوید؟

اقتصادنیوز: اکثریت جمعیت کنونی ایران را یا متولدین بعد از پیروزی انقلاب، تشکیل می‌دهند یا کسانی که در آن زمان زیر 10 سال داشتند و طبعاً به صورت مستقیم انقلاب اسلامی را تجربه نکرده‌اند و شگفت آور هم نیست چون هم 41 سال می گذرد و هم جمعیت 36 میلیونی سال 57 طی 40 سال به 83 میلیون رسیده است.

هر چند مراسم بزرگداشت بیست و پنجمین سالگرد مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت انقلاب اسلامی روز پنج شنبه 26 دی ماه در کانون توحید و با عنوان «بازرگان، اصلاحات و نقد انقلاب» برگزار شد، اما بیست و پنجمین سالگرد درگذشت او، امروز 30 دی ماه است.

آقای اسدالله بادامچیان دبیرکل حزب موتلفه اسلامی در گفت وگو با روزنامه «جوان» که در رسانه های دیگر هم باز نشر شده گفته است: « مهندس بازرگان با ثروت عظیم خود حقوق نخست‌وزیری زمان شاه را که ۲۰ هزار تومان بود گرفت، اما رجایی وقتی آمد، گفت چرا این‌قدر زیاد بگیریم و حقوق خودش و وزرایش را ۴ هزار و ۳۰۰ تومان کرد!»

فضاسازی علیه پیروز حناچی شهردار تهران به خاطر قرائت آیه‌ای از قرآن کریم در مراسم اهتزاز پرچم هزار متری «یا حسین» در نگاه اول شگفت‌آور و غیر قابل باور به نظر می‌رسد.

​امروز «سوم شهریور» است. «سوم شهریور» یادآور یک نقطۀ عطف در تاریخ ایران معاصر است. سوم شهریور 1320، آغازِ پایانِ رضا‌شاه است. به گونه‌ای که پس از 22 روز پهلویِ اول ناگزیر از ترک سلطنت و خروج از کشور شد.

با کامی تلخ، می‌خواهم دربارۀ نتیجۀ یک نظر‌سنجی بنویسم که واقعاً قابل‌تأمل و به تعبیری تکان‌دهنده است.

امروز سالمرگ اسدالله علَم یارگرمابه و گلستان محمد رضا شاه پهلوی است که در چنین روزی در سال 57 و در آغاز امواج انقلاب و قبل از فراگیری آن درگذشت و چه بسا اگر زنده بود و مانند قبل در کنار شاه بود او تصمیمات دیگری می گرفت. شاه اما بدون علم حیرت زده و منفعل شده بود.

چهل سال قبل و در 18 فروردین 1358 خورشیدی امیر عباس هویدا نخست وزیر 13 سالۀ حکومت پهلوی اعدام شد؛ تنها یک هفته بعد از شرکت در همه‌پرسی تغییر رژیم سیاسی. هر چند معلوم نشد رأی «آری» انداخته یا نه اما دو نفر دیگر ( عبدالله ریاضی رییس مجلس شورای ملی و عباس‌علی خلعت‌بری وزیر امور خارجه که مانند او اعدام شدند) رأی آری خود را به خبرنگاران نشان دادند.

اقتصادنیوز: حتی اگر مخاطبان این متن، خوانندگان حرفه‌ای‌ترین رسانه اقتصادی ایران نبودند نیز باز در مرور رخدادهای سالی که کهنه می‌شود اقتصاد، دست بالا را داشت.