نظام بانکی ایران رنجور است. این رنجوری از چند علت و عامل تاثیر گرفته و مزمن شده است. ب

چندی از اجرای طرح جدید بنزین می‌گذرد. در این مدت اتفاقات مختلفی رخ داد و مطالب گوناگونی در این خصوص مطرح شد. ولی هنوز ابعادی از مشخصات طرح و مسائل اجرایی و عملیاتی و همچنین آثار و پیامدهای اقتصادی آن ناگفته مانده است. در این مجال به چند نکته از آن اشاره می‌کنم:

آقای روحانی در شرایطی آغاز به کار کرد که شاخص‌های اقتصادی کشور نشان از نابسامانی شدیدی داشت. نقدینگی ۵۵۰ هزارمیلیارد تومان، تورم بالای ۴۰‌درصد، رشد اقتصادی منفی ۵ درصد، بدهی‌های کلان دولت به اشخاص حقیقی و حقوقی و بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی و درنهایت رواج تدریجی و رو به افزایش ویژه‌خواری ناشی از نظام چند نرخی ارز، تسهیلات تکلیفی، اجباری یا دستوری دولت به نظام بانکی و در نهایت اجرای ناقص طرح هدفمندی یارانه‌ها، به‌عنوان شاخصه‌های مهم سیاست‌های اقتصادی قابل ذکر بود.

طهماسب مظاهری مهدی حیدری: وضعیت اقتصادی کشور نیاز به توضیح و تفسیر ندارد و بنابراین یادداشت را بدون مقدمه و ذکر شرایط حاضر آغاز می‌کنیم. حدود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان سپرده بانکی مردم است که نگران و دستپاچه، دنبال تبدیل آن به دارایی دیگر و حفظ ارزش سرمایه خود هستند. اینکه چه شد که به اینجا رسیدیم و ‌ای کاش فلان تصمیم گرفته نمی‌شد که شرایط طور دیگری رقم می‌خورد را فراموش کنیم.

​سوال از رئیس‌جمهوری دارای مبنای قانونی روشن و واضح است و نیازی به تفسیر و تعبیر خاصی نیست. این ابزار از اختیارات مجلس بوده و در قانون اساسی نیز پیش بینی شده است تا نمایندگان مجلس در مواقعی که لازم باشد، سوال از رئیس‌جمهوری را به جریان بیندازند تا ابهامات رفع شده یا مقدمه اقدامات دیگری باشد. وقتی بحث سوال از رئیس‌جمهوری مطرح می‌شود، باید دید مراحل و مقدمات سوال از رئیس‌جمهوری توسط مجلس طی شده است یا خیر. منطق موضوع برای استفاده از این حق مجلس این است که نمایندگان مجلس مراحل پیش از سوال از رئیس‌جمهوری که سبک تر و ساده تر است را طی کرده باشند. شواهد نشان می‌دهد این مراحل طی یک سال گذشته انجام شده است.

به‌نظر می‌رسد که باید برای تیم اقتصادی تعریف روشنی ارائه داد تا بتوان درخصوص عملکرد سیاست‌های اقتصادی دولت اظهار‌نظر کرد. تیم اقتصادی دولت را می‌توان مجموعه سیاست گذار اصلی دولت که رئیس‌جمهوری و معاون اول هستند و وزرای اقتصادی، شامل رئیس سازمان برنامه، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی، وزیر صنعت و معدن و وزیر نفت که به‌صورت عمده تاثیر‌گذارند معرفی کرد. این تعریف جامع‌تر از تعاریف مرسوم است که وزارت اقتصاد و بانک مرکزی را در کنار سازمان برنامه تیم اقتصادی معرفی می‌کنند، چرا‌که مسوولان این سه نهاد، در عین حال که هر کدام استقلال نظر قانونی دارند، سیاست‌هایی که دولت به آنها محول و ابلاغ می‌کند را اجرا می‌کنند و این امری عادی و مرسوم است.

​قرار است از تولید داخلی حمایت شود. قدم اول این است که شرایط برای تولید فراهم باشد. تیم اقتصادی دولت تنظیم‌کننده شرایط مناسب برای تولید است. سیاست‌هایی که توسط تیم اقتصادی دولت تعیین می‌شود به مردم علامت می‌دهد که آیا باید به سمت تولید بروند یا نه.

انتظار می‌رفت مناظره سوم بتواند با ملاحظه اصول اخلاقی که در شأن کاندیدا‌های ریاست جمهوری باشد، فرصتی را ایجاد کند تا هریک از شرکت‌کنندگان برنامه‌های اقتصادی خود را به اطلاع مردم برسانند و باتوجه به اولویت مسائل اقتصادی، مردم بتوانند از محتوای آن مناظره فردی که بتواند اقتصاد کشور را سامان دهد، بشناسند.

نگرش‌های اقتصادی، سیاسی و مدیریت اجرایی در دولت‌های بعد از انقلاب از عوامل مختلفی سرچشمه می‌گیرد. 10 سال ابتدایی انقلاب، در دولت جنگ، وظیفه و ماموریت اصلی دولت را حفظ کیان کشور، تامین هزینه‌های جنگ و همچنین حداقل معیشت مردم شکل می‌داد؛ از این رو اگر نگرش اقتصادی را اتخاذ کرده بودند، این تصمیم نشات گرفته از همین ماموریت بود.

سال ۱۳۹۵ را با چند شاخص کلان اقتصادی می‌توان به تصویر کشید. فضای کسب و کار بهبود نسبی و البته بی رمق یافت. تورم لجام گسیخته سال ۹۲ کنترل و هدف تعیین شده تک رقمی محقق شد. نقدینگی از مرز ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان گذشت. سود بانکی که به تبع کاهش نرخ تورم، روند نزولی را شروع کرده بود، به تبع نکول دولت در پرداخت بدهی‌های خود و اقدام دولت برای تامین منابع مورد نیاز خود از نظام بانکی و بازار سرمایه، مجددا افزایش یافت و فاصله اش با نرخ تورم زیادتر شد.

در هفته‌های اخیر سود بانکی و صورت‌های مالی بانک‌ها موضوع روز بحث‌های اقتصادی بود. بانک مرکزی روی سلامت صورت‌های مالی بانک‌ها کمی سختگیری کرد. در نتیجه تصویر واقعی‌تری از وضعیت مالی برخی بانک‌ها ارائه شد که البته خوشایند سهامداران نبود. رعایت استاندارد گزارش‌دهی مالی یک ضرورت است که مطرح شده و راه خود را باز خواهد کرد و مستقر خواهد شد؛ اما نظام بانکی به آفات دیگری نیز مبتلاست.

ایمنی یک ساختمان به چهار پارامتر بستگی دارد. پارامتراول ساخت این است که سازنده و مهندس طراح آن ساختمان باید با محاسبات دقیقی سازه ساختمان را برای هر شرایطی از جمله شرایط اضطراری همچون آتش سوزی، زلزله و سایر اتفاقات اینچنینی طراحی و ساخته باشند.

مهم‌تر از نرخ ارز برای تامین منافع اقتصاد یک کشور از طریق سیاست‌های ارزی، روش مدیریت سیاست‌های ارزی است. اینکه دولت چگونه سیاست‌های ارزی را مدیریت کند که بازار ارز همواره دارای یک ثبات بوده و از نگرانی‌های تغییر نرخ ارز برای فعالان اقتصادی جلوگیری شود و همین‌طور افرادی که به‌دنبال کسب سود و بهره‌وری از ساختارهای اقتصادی هستند، این‌طور نباشد که تغییر نرخ ارز را به‌عنوان محل درآمدی برای خود در نظر بگیرند و با تغییرات نرخ ارز به‌صورت سیستماتیک با روش‌های مختلف از این تغییرات بهره ببرند و اینکه در ذهن مردم و مدیران واحد‌های اقتصادی نیز این موضوع که تبدیل پول ملی به ارز، به‌عنوان یک راه‌حل برای حفظ ارزش دارایی است، شکل نگیرد.

در ابتدا باید از دولت تشکر کرد که به لحاظ زمان‌بندی و رعایت زمان قانونی برای تقدیم لایحه بودجه کوشش کرده است. این اتفاق به مجلس فرصت مناسبی می‌دهد تا قانون را با دقت بیشتری بررسی کند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در تنظیم بودجه باید در نظر گرفته شود توازن درآمدها و هزینه‌هایی است که دولت انجام می‌دهد تا میزان دقیق کسری بودجه دولت مشخص شود.