اقتصادنیوز: کرمان هنوز از شوک پرپر شدن دختران فرزانه‌اش در حادثه واژگونی اتوبوس خارج نشده است. این حادثه اولین نبود و متاسفانه آخرین هم نخواهد بود.

اقتصادنیوز: اقتصاد ایران که در ۱۳سال گذشته، چهار شوک ارزی را تجربه کرده، یک بار دیگر با شوکی سنگین مواجه شد و قیمت دلار در مدت زمانی کوتاه از آغاز به کار دولت چهاردهم، از رقم ۵۹هزار تومان تا مقادیر بالاتر از ۸۰هزار تومان افزایش پیدا کرد.

وقتی موتور خودرو «ریپ» می‌زند، تعمیرکاران می‌گویند: موتور «سه» کار می‌کند. به این معنی که یکی از سیلندرهای خودرو به هر دلیلی از کار افتاده است.

یکی از دلایل مهمی که دهه۹۰ را تبدیل به دهه سوخته اقتصاد ایران کرد و ممکن است سال‌های پیش رو را هم به چنین سرنوشتی دچار کند، چشم‌پوشی از بخش مهمی از ظرفیت‌های رشد است.

یکی از دلایل مهمی که دهه۹۰ را تبدیل به دهه سوخته اقتصاد ایران کرد و ممکن است سال‌های پیش رو را هم به چنین سرنوشتی دچار کند، چشم‌پوشی از بخش مهمی از ظرفیت‌های رشد است. دهه۹۰ به‌صورت طبیعی باید دهه اشتغال با پیشرانی استارت‌آپ‌ها و بنگاه‌های نوظهور می‌بود، اما با تهدید و محدودیت اینترنت، این فرصت از نسل جوان گرفته شد و اقتصاد ایران هم از این فرصت بی‌بهره ماند. بخشی از متولدان نسلZ اکنون وارد بازار کار شده‌اند یا به زودی وارد می‌شوند. این نسل علاقه‌ای به ورود به بازار سنتی کار ندارد.

«پنج ساعت پیش بم فرو ریخته اما هنوز دو دلم که برم یا نرم. اصلن برا چی باید برم؟ برای تم بیاتی که از زلزله طبس تو ذهنم مونده و می‌خوام از شرش خلاص شم یا این‌که تو بم چیزی هست که داره منو صدا می‌کنه. می‌رم مگه می‌شه مث قبر به زمین چسبید و به بم نرفت تا نگن فلانی فرصت طلبه؟... پس می‌رم. اما چه جور می‌شه جلوی چشم آدمای ماتم زده به بازیگر فیلم گفت: نه، نشد... برو دوباره بیا. سعی کن حست بیشتر باشه. نشون بده که کوه روی دوش‌اته.»

اقتصاددانان معمولا ریشه اصلی فساد را در سیاستگذاری و ترجیحات تصمیم‌گیری می‌دانند و نظام اداری را متهم ردیف دوم می‌شناسند. اما آیا همه فسادهای نظام اداری ناشی از سیاستگذاری است؟

دولت سیزدهم زمانی روی کار آمد که اقتصاد کشور با مجموعه‌ای از ابرچالش‌ها مواجه بود. سه سال قبل از روی کار آمدن این دولت، معادلات اقتصاد ایران به واسطه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام به‌هم ریخت و دستاوردهایی که به واسطه دیپلماسی به‌دست آمده بود، به یکباره از دست رفت.

تابستان‌ها معمولا در حجره مرحوم پدرم در کاروانسرای حاج مهدی اوقات می‌گذراندم.یک روز پدرم صدایم کردند و خواستند مقداری پول را به بانک ببرم و به حسابشان در بانک ملی واریز کنم.

هر سال این روزها یاد آن زلزله،روح کرمانی‌ها را خراش می‌دهد

سال ۱۳۹۹ تا همین‌جا سالی بسیار متفاوت از همه سال‌هایی است که پشت سر گذاشته‌ایم.

وقتی یک قطعه فلزی به‌صورت ناگهانی و بدون نشانه قبلی می‌شکند، مهندسان متالورژی می‌گویند «خستگی فلزات» اتفاق افتاده است. دلیل اصلی خطرناک بودن شکست ناشی از خستگی فلزات این است که بدون آگاهی قبلی و به‌صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد. به گمانم بنگاه‌های ایرانی نیز چنین وضعیتی پیدا کرده‌اند و این روزها در اثر فشارهای زیاد سیاسی و اقتصادی دچار خستگی مضاعف شده‌اند و بی‌سروصدا می‌شکنند.

گذشته از ابعاد انسانی این پدیده خطرناک، آنچه جهان را نگران کرده، ابعاد اقتصادی آن است. در مدت زمانی کوتاه، فعالیت هزاران کارگاه تولیدی متوقف شده و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان کار خود را از دست داده‌اند و آنچه نگران‌کننده‌تر به نظر می‌رسد تداوم این وضعیت و ابهام درباره وضعیت آینده است.

زک براون، تدوین‌گر ویدیویی در روزنامه واشنگتن‌پست این هفته داستانی را از قرن ۱۷ در بریتانیا نقل کرده که در پادکست «گزارشگران پست» مورد توجه قرار گرفته است. این داستان مربوط به روستایی کوچک در شمال انگلستان در سال ۱۶۶۵ است.

باور دارم که شرط لازم و کافی برای عقلانی بودن یک عمل،‌ بیشینه کردن سود شخصی یا ارضای بالاترین حد ترجیحات فردی است و معتقدم منافع تک تک افراد است که نظم جامعه و اقتصاد را شکل می‌دهد.

الکل و ماسک دو کالای ضروری برای پیشگیری از ابتلا به کرونا هستند. در ابتدای شیوع ویروس کرونا، هر دو کالا به‌دلیل افزایش ناگهانی تقاضا کمیاب شدند و قیمت آنها افزایش پیدا کرد. مرور رفتار دولت درباره این دو کالا درس‌های زیادی برای ما دارد. از ماسک شروع می‌کنم که پیش از شیوع کرونا در همه داروخانه‌ها به وفور پیدا می‌شد.

ایستادن در نقطه‌ای که نه ناامیدباشی و نه امیدوار، احتمالا بهترین کاری است که این‌روزها می‌توان انجام داد. غلطیدن به هر سو می‌تواند عواقب هولناکی برای آدم داشته باشد. گاهی با خودم می‌گویم؛ امید داشته باش مرد؛همه چیز درست می‌شود اما نمی‌دانم چرا درست پس از این دلداری‌ها‌،یک اتفاق ناگوار رخ می‌دهد و امیدم را از بین می‌برد.

در تازه ترین گزارش سهولت راه اندازی کسب وکار در اقتصادهای جهان، رتبه ایران یک پله بهتر شده اما عربستان سعودی بالاترین نمره را در بهبود رتبه به دست آورده است.جز عربستان، رتبه کشورهای اردن، توگو، بحرین، تاجیکستان، پاکستان، کویت، چین، هند و نیجریه بیشترین میزان بهبود را داشته‌اند.

«۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌ خارجی بعد از برجام وارد ایران کردیم، کمتر از ۵ میلیارد آن جذب شد. اگر همه این مقدار جذب شده بود هیچ‌کس نمی‌توانست ما را تحریم کند.»

هیچ حسی به اندازه دوست داشتن فرزند خوشایند نیست. بسیارند کسانی که دنیایی را به لبخند فرزند عوض نمی‌کنند؛ اما پدرهای زیادی هم در طول تاریخ فرزندانشان را خواسته یا ناخواسته قربانی کرده‌ و تراژدی‌های تکان دهنده‌ای خلق کرده‌اند.

آخرین بار در مشهد و در نشست انجمن پسته کشور دیدمش. در جمع فعالان پسته مشغول سخنرانی بودم که وارد سالن شد.جمعیت زیادی در سالن نشسته بودند. وارد که شد به جمعیت نگاه کرد و بلند سلام گفت.متوجه نبود که بین در ورودی و سالن همایش،اختلاف ارتفاع وجود دارد. زیر پایش خالی شد و به شکل خطرناکی زمین خورد. همه این‌ها در چند ثانیه و مقابل چشم همه ما رخ داد اما هیچ کس نتوانست کاری کند.

فرآیند جمع‌آوری پسته از اوایل این هفته شروع شده و جنب و جوش خاصی به استان کرمان داده است. هرچند کار در برخی مناطق گرم‌تر کرمان از اول این هفته شروع شده اما خیلی‌ها امسال ۱۰ تا ۱۵ روز دیرتر از سال‌های قبل کار را آغاز کرده‌اند.

به خاطر دارم چند سال پیش وقتی برای نخستین بار با علیرضا بختیاری مواجه شدم، از آرزوهای بلندش گفت.

سخنان آیت‌الله یزدی درباره فساد سیاستمداران (به‌طور مشخص وزرا و نمایندگان) اگرچه برای اکثریت جامعه تازگی ندارد اما اینکه از زبان ایشان مطرح می‌شود، هشدار جدی به ساختار سیاسی در ایران است.

مردم زمانی که دعواهای سیاسی را مشاهده می‌کنند به یکدیگر می‌گویند« گول این بازی‌ها را نخورید، دست همه‌شان در یک کاسه است». این مثل معروف کوچه و بازار در حقیقت آدرس روشنی از تیولداری است.ساختار ما دارد بازی را به سیاستمداران دغل‌باز می‌بازد. سیاستمدارانی که دغدغه مردم، ساختار سیاسی و ایران را ندارند. حتی اگر همین امروز چرخه دغل بازی شرکای تیولداری در ایران متوقف شود، سیاستمداران عصر ما چند نسل دیگر به مردم بدهکار خواهند بود.

​دهه چهل را دهه طلایی اقتصاد ایران می‌دانند. در فاصله سال‌های ١٣٤٢تا ١٣٥٢میانگین نرخ رشد اقتصادی ١١،٢درصد و میانگین سالانه نرخ تورم ٢،٦درصد بوده است. علاوه بر آن، مهم‌ترین صنایع ایران در همین دوره پایه گذاری شدند.

مشکلات این روزهای اقتصاد ایران یا ناشی از فشارهای خارجی است یا از درون کشور تحمیل شده و شرایط امروز را به وجود آورده است. مشکلات بیرونی عمدتا در محدودیت‌های تحریمی، انواع ریسک‌ و عدم انطباق با قوانین بین‌‌المللی خلاصه می‌شود، اما ریشه بسیاری از مشکلات داخلی در حکمرانی غلط، سیاست‌گذاری نادرست و اولویت مطامع سیاسی بر منافع ملی خلاصه می‌شود.

یک کارخانه بسیار موفق ایرانی در عراق سوخت و خاکستر شد اما بلواهای سیاسی این روزها نگذاشت خبر این سوختن به گوش مردم برسد.

این روزها سیگنال‌های مثبتی از سمت قوه‌قضائیه ارسال می‌شود که باعث تمرکز بیشتر افکار عمومی بر این بخش از حکمرانی و افزایش امید مردم شده است. بدون شک تغییر در تفکر و تحول در مدیریت دستگاه قضا می‌تواند نقطه آغازین تحولات مثبت و امیدوار‌کننده در جامعه امروز ایران باشد منوط به اینکه قوه‌قضائیه خود را بیشتر از همیشه ملزم به دفاع از حاکمیت قانون و مبارزه با فساد در سیاست و سیاست‌گذاری اقتصادی بداند.

​آمارهای سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد تا سال ۱۳۹۶ تعداد صادرکنندگان فعال کشور اعم از حقیقی و حقوقی حدود ۸ هزار بوده است. در سال ۱۳۹۷ همان‌طور که به‌دلیل جذابیت ارز ۴۲۰۰ تومانی یکباره تعداد وارد‌کننده‌ها افزایش قابل‌توجهی پیدا کرد، سیاست‌های اعمال شده با هدف بازگرداندن ارز ناشی از صادرات نیز باعث افزایش عجیب آمار صادرکنندگان شده است.

در طول چهل سال گذشته فرآیند ادغام و تفکیک وزارتخانه‌ها بارها در دستورکار سیاست‌گذاران قرار گرفت. به یاد دارم طی این سال‌ها چهار وزارتخانه «صنایع»، «معادن»، «صنایع سنگین»، «بازرگانی» و نهایتا «وزارت صنعت، معدن و تجارت» در جریان سازوکار تفکیک و ادغام تشکیل شدند. اما هیچ‌کدام از وزارتخانه‌های چهارگانه یا وزارتخانه‌‌هایی که وظایف و ماموریت‌های چهار بخش دیگر را به تنهایی به عهده داشتند، نتوانستند رسالت و وظیفه خود را انجام دهند. بنابراین در گام نخست باید رسالت وزارتخانه‌ها زیر ذره‌بین قرار گیرد، سپس موضوع تفکیک یا ادغام آنها بررسی شود.

تصویری که از سال آینده داریم خوش‌بینانه نیست، اما شخصا ناامید نیستم. سال آینده می‌تواند سال تعدیل انتظارات باشد. بخشی از نارضایتی امروز ما ناشی از انتظاراتی است که پس از انتخابات سال ۹۶ شکل گرفت. سیاستمداران با بی‌عملی و گاه عهدشکنی این انتظارات را به باد سپردند و امروز ما نه به بهبود که به حفظ وضع موجود اقتصاد هم راضی شده‌ایم.

به همین سادگی ممکن است به دهه 60 و عصر کوپن برگردیم.

این‌روزها برای خیلی‌ها این سؤال پیش آمده که چرا قیمت محصولات ایرانی که به خارج از کشور صادر می‌شود،به مراتب ارزان‌تر از قیمت داخل است؟

نزدیک به چهارسال از آخرین انتخابات اتاق‌های بازرگانی می‌گذرد و تشکل‌گرایان موسوم به «فعالان بخش‌خصوصی» خود را آماده برگزاری انتخاباتی دیگر می‌کنند. در اسفند ۹۳ که انتخابات اتاق برگزار شد، به‌واسطه تلاش‌های دیپلماتیک و سیاست‌گذاری نسبتا صحیح اقتصادی دولت، چشم‌اندازی امیدوارکننده پیش‌روی فعالان اقتصادی قرار داشت و انگیزه آنها را برای فعالیت اقتصادی و مشارکت‌های اجتماعی افزایش داده بود.

​برای تحلیل روند کاهشی چند ماه اخیر نرخ ارز و نیز پیش‌بینی ماه‌های آینده باید با دقت به ریشه‌های افت قیمت دلار توجه کرد. در این خصوص سه مورد بیشتر از سایر مسائل بر این روند اثرگذار بوده است.

​در چند دهه گذشته سیاستمداران ما به ظاهر برای برقراری عدالت اجتماعی اما در اصل برای کسب محبوبیت بیشتر به منابع کشور حمله کرده‌اند. در این تهاجم بی‌رحمانه نه آب مصون مانده و نه سوخت‌های فسیلی؛ نه جنگل و نه حتی خاک.

هر سال موعد تدوین و تصویب بودجه که می‌رسد مضطرب و نگران می‌شویم. قاعدتا بودجه باید خونی تازه در رگ‌های اقتصادکشور جاری کند و این باید خبر خوبی برای آحاد اقتصادی باشد اما در فرآیند تدوین و تصویب بودجه اتفاقاتی رخ می‌دهد که آن را تبدیل به تهدیدی برای اقتصاد کشور می‌کند.

امسال را باید سال سرگردانی صادرکنندگان دانست.ظرف چند ماه گذشته صادرکننده سرگردان را زیر آوار ده‌ها آیین‌نامه مدفون کرده‌اند اما هنوز هم تکلیف هیچ کس مشخص نشده است، جز قاچاقچیان.متأسفم که این را می‌گویم اما به نظرم در حال حاضر قاچاق مواد مخدر از صادرات کالا آسان‌تر است.

صحبت مفصلی با دکتر [علی]طیب نیا داشتم و توفیق دیدار با دکتر [مسعود]نیلی را هم پیدا کردم.

تحریم‌های جدید تفاوت‌های اساسی با تحریم‌های دور قبل دارد. این تفاوت‌ها را می‌شود در چهار سطح بررسی کرد:

چند هفته‌ای بود که از تیررس اخبار منفی دور بودیم اما رسیدن به تاریخی که چندماه پیش در تقویم تحریم کنندگان برای آغاز دور جدید تحریم‌ها مشخص شده بود، احتمالا ما را وارد حواشی جدیدی خواهد کرد.

شش گرفتاری بزرگ مانع از رونق کسب‌وکارهای مبتنی‌بر صادرات شده است و نمی‌گذارند توفیق اجباری افزایش نرخ ارز کام صادرکنندگان و اقتصاد ‌ایران را شیرین کند. ۱- نا‌اطمینانی ناشی از سیاست‌گذاری اقتصادی: سیاست توسعه صادرات به‌دلیل نقشی که در تحریک تقاضای بیرونی برای محصولات داخلی یک کشور دارد، بسیار فراتر از یک سیاست اقتصادی معمولی است.

جامعه‌شناسان از وجود شکافی عمیق میان مردم و سیاست‌گذاران سخن می‌گویند و به‌نظر می‌رسد دلیل اصلی این شکاف، تفاوت و در خیلی موارد تضاد فاحش میان دغدغه و اولویت اصلی تصمیم‌گیران با دغدغه و اولویت مردم است. اقتصاددانان معتقدند یکی از موانع اصلی توسعه و پیشرفت‌های متعارف و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی در کشور همین شکاف در دغدغه‌های مردم و اولویت‌‌های مسوولان است.

اقتصاد ما «اقتصاد توزیعی»است. از منظر اقتصاد سیاسی میان دو پاردایم «بازتوزیع» و «توزیع» تفاوت وجود دارد. دولت‌های رفاه برای این که مردم را از رفاه بیشتر برخوردار کنند، باید مالیات بیشتر بگیرند.در این پاردایم «بازی مجموع صفر» شکل می‌گیرد به این شکل که اگر فردی چیزی به دست آورد، دیگری چیزی از دست می‌دهد. یعنی در این‌گونه اقتصادها، از بخشی از نسل فعلی مالیات گرفته می‌شود و به بخشی دیگر داده می‌شود.

چند ماه پیش متنی کوتاه درباره خوزستان نوشتم که بخشی از آن را توئیت کردم و بخشی از آن را همین جا به اشتراک گذاشتم.

​این روزها فراوانی خبرهای مربوط به «کشف انبارهای احتکار کالا» و «بازداشت محتکران» آدم را یاد روزنامه‌های دهه 60 می‌اندازد که هر روز اخبار «مبارزه با احتکار» را در صفحه اول خود انعکاس می‌دادند.

​روایت بنگاه‌داری در ایران امروز، مثنوی غم‌انگیزی است که هفتادمن کاغذ می‌خواهد. بنگاه‌های ما هیچ زمان به اندازه امروز گرفتار چند بحران در هم تنیده نبوده‌اند. از یمین و یسار بر آنها فشار وارد می‌شود. اگرچه تولید و تجارت در ایران به شدت آلوده به رانت و فساد شده اما همچنان بنگاه‌هایی هستند که در این زمانه آلوده تلاش می‌کنند سالم به حیات خود ادامه دهند. چنین بنگاه‌هایی تعدادشان زیاد نیست، اما تنفس در فضای آلوده باعث می‌شود همین اندک بنگاه‌های درستکار نیز در مسیر آلودگی و بیماری قرار گیرند.

​همه چیز آن طور که ما می‌بینیم و می‌شنویم ساده نیست.پشت بعضی پدیده‌های به ظاهر ساده اصولی قرص و محکم وجود دارد.اصولی که اگر نباشند،قطعا دنیای بدتری خواهیم داشت. فرقی نمی‌کند تاجری یزدی باشی یا حسابداری کرمانی یا حتی اقتصاددانی اهل پنسیلوانیا،مهم اصول و ارزش‌هایی است که به آن پایبند هستی.همین اصول و ارزش‌ها هستند که شخصیت تو را شکل داده‌اند.

در سال‌های گذشته بر استقلال بانک مرکزی متمرکز بودیم و از اهمیت استقلال سازمان برنامه و بودجه غفلت کردیم.

​«هر کس مرتکب یک اشتباه شود و برای آن هزار دلیل بیاورد، مرتکب هزار و یک اشتباه شده است.» نمی‌دانم این جمله منسوب به کیست می‌گویند ابن‌سینا راوی آن است اما هرچه هست، وضعیت این روزهای ما را به روشنی ترسیم می‌کند. در این نوشته تلاش کرده‌ام به حاشیه نروم و صرفا طرح مساله کنم.

مالیات در ایران از قدیم چرخه معیوبی داشته و هیچ دولتی در اصلاح آن موفق نبوده است. یا کارکردش مبتنی بر قواعد علم اقتصاد و اصول سیاست مالی نبوده یا اندازه و میزانش تناسب نداشته یا چرخه‌اش معیوب بوده یا در ذهن دولت‌ها صرفا ابزار تأمین کسری بودجه بوده است. از همه مهم‌تر این‌که در خیلی از کشورها مالیات عموما صرف باز‌توزیع درآمدها با هدف کاهش فقر و افزایش رفاه می‌شود،در ایران اما مالیات را بیشتر صرف هزینه‌های جاری دولت می‌کنند.

مصوبه جدید دولت درباره ایجاد بازار ثانویه ارز در واقع همان موضوعی بود که از شب سخنرانی دکتر جهانگیری از جانب بسیاری از فعالان و کارشناسان در قالب توییت‌ها، مصاحبه‌ها، یادداشت‌ها و... مطرح شد. از همان ابتدا هم مشخص بود که ابلاغ نرخی دستوری با قیمتی غیر‌کارشناسی راه به مقصود نخواهد برد و اینک پس از گذشت دو ماه شاهدیم که دولت از تصمیمش عقب نشسته است. دو ماهی که حقیقتا ضربات سنگینی به اقتصاد کشور وارد کرد و این سوال را ایجاد می‌کند که چرا چنین بستری از فساد و رانت ایجاد شد؟

شک ندارم که طیف وسیعی از ورزشکاران و هنرمندان کشورمان از روی دلسوزی و به خاطر تعلق خاطر به مردم، کمپین «نه به خرید» را پایه‌گذاری کرده‌اند. اما آیا این جنبش اجتماعی به نتیجه‌ای که پایه‌گذارانش مطلوب می‌دانند، منجر می‌شود؟

​خروج آمریکا از برجام، ما و اقتصادمان را در موقعیتی جدید قرار داده است. هر موقعیت جدید، نیاز به تصمیم تازه دارد و برای تصمیم تازه باید تحقیق و مطالعه کرد یا تجربه‌های گذشته را مدنظر قرار داد. فرض این نوشته، بدترین حالتی است که اقتصاد ایران احتمالا در آینده با آن مواجه خواهد شد. بدترین حالت می‌تواند تشدید تحریم‌های اقتصادی باشد که در چهاردهه گذشته با انواع مختلف آن مواجه شده‌ایم.

محمدجواد ظریف دوباره سفرها و مذاکراتش را آغاز کرده‌است. برجام، این جنجالی‌ترین معاهده چند دهه گذشته، میان زمین و آسمان معلق مانده و ظریف مان در تلاش است تا دوباره احیایش کند.

​سیاست‌گذار برای حل مسائل و مشکلات کشور چند رویکرد پیش‌رو دارد. ۱- با مراجعه به متخصصان داخلی، از نتایج تحقیقات و پژوهش‌های معتبر آنها استفاده کند. ۲- از گذشت روزگار بیاموزد و تجربه دولت‌های قبل را مد نظر قرار دهد. ۳- به توصیه‌ها و تجربه‌های خارجی و یافته‌های دیگران رجوع داشته باشد. درحال‌حاضر به درستی مشخص نیست سیاست‌گذار چه رویکردی دارد و چگونه به راه‌حل‌ها دست پیدا می‌کند.

​تصمیم جدید دولت برای نحوه بازگرداندن ارز حاصل از صادرات، تجار و بازرگانان کشور را نگران کرده است. این مصوبه چیزی نیست جز بیرون آوردن غول «پیمان‌سپاری ارزی» از کوزه سیاست‌گذاری. غولی که اوایل دهه ۸۰ به زحمت به درون کوزه بازگردانده شد، با مصوبه اخیر دولت ممکن است دوباره خارج شود.

نگران وضع موجودیم و از روحانی دلخوریم که کابینه‌ای قوی و کارآمد تشکیل نداد. گلایه داریم که به توصیه اقتصاددانان گوش نکرد و ناراحتیم که اصلاحات اقتصادی را به تعویق انداخت. این‌ها به جای خود اما آن‌چه این روزها در کشور می‌گذرد، تنها نتیجه سیاست‌گذاری دولت روحانی نیست. ما نمی‌دانیم دست روحانی در باز کردن گره ها چقدر باز است اما می‌دانیم حل و فصل خیلی از مشکلات فعلی کشور نیاز به تصمیم‌های سخت سیاسی دارد.

سیاست ناصحیح مدیریت نرخ ارز سابقه‌ای طولانی در اقتصاد ایران دارد. از مسیر اجرای این سیاست ناصحیح ضرر و زیان فراوانی به منافع اقتصادی و غیراقتصادی کشور وارد شده است. زنجیره غلطی که بارها و بارها در طول چهار دهه اخیر تکرار شده و همواره نه تنها منجر به اتلاف و حیف و میل منابع کشور شده که اثر فراوانی بر پیش‌بینی‌ناپذیری اقتصاد داشته و بازار را در ابهامی خسارت‌آفرین فرو برده است.

در ۱۱۶ سال گذشته بیش از ۲۰۷ حادثه طبیعی خسارت‌آفرین در ایران رخ داده است. ۱۵۶ هزار نفر از هموطنان ما در این حوادث جان باخته‌اند. خسارت این تعداد حادثه حداقل ۵/ ۲۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود. سهم زلزله در این تعداد حادثه، ۱۰۶ مورد بوده که حدود ۱۲ میلیارد دلار خسارت به‌دنبال داشته است. سهم سیل در تعداد حوادث طبیعی فاجعه‌آفرین، ۸۸ مورد بوده که ۳/ ۸ میلیارد دلار خسارت به بار آورده است.۱

این‌روزها جامعه ما در دام تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت گرفتار شده است. انگار به عارضه نزدیک‌بینی مبتلا شده‌ایم و دوردست‌ها را نمی‌بینیم. افق دید و تصمیم‌گیری ما هفتگی است و در بهترین حالت می‌توانیم برای یک ماه برنامه‌ریزی کنیم. مثلا درک سمت‌وسوی سیاست‎های اقتصادی از توان ما خارج است. در عالم سیاست نیز هر روز با ماجراجویی اظهارنظرهای هزینه‌زای سیاستمداران مواجه هستیم.

اقلیم کردستان عراق این‌روزها درگیر یک چالش بسیار بزرگ شده‌است. با وجود فشارهای شدید بین المللی، رفراندوم برگزار شده و اقلیم به نوعی دارد روزهای پس از استقلال را می‌گذراند.

همزمان با جلب توجه و اعتراض گسترده جامعه به حقوق‌های نجومی، عارضه «تیول‌داری» در نظام اداری ایران از سوی ناظران اقتصادی به‌عنوان یک عامل مایوس‌کننده جامعه مطرح و از همین تریبون درباره ابعاد نگران‌کننده آن هشدار داده شد. بعدها این پرسش مطرح شد که چرا سیاست‌های اصلاحی اقتصادی در تله منافع گروهی بی‌اثر می‌شود که از این عارضه در چارچوب ادبیات «حکمرانی بد» با عنوان «تعارض منافع» یاد شد. در این زمینه نیز اقتصاددانان به سیاست‌گذار هشدار دادند.

شواهد نشان می‌دهد آقای روحانی علاقه دارد دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش را بی‌دغدغه و آرام سپری کند. ما نمی‌دانیم چه اتفاقی رخ داده اما هرچه هست، لزوما خبر بدی هم نیست. جامعه امروز ایران بیش از هر چیز به آرامش و ثبات نیاز دارد. مدارای سیاسی می‌تواند بخش مهمی از انرژی و توان دولت را برای انجام اصلاحات اساسی آزاد کند. پرونده‌های باز مانده در شرایط ثبات سیاسی و اقتصادی قابلیت حل و فصل دارند.

در طول چهار سال حضورعلی طیب‌نیا در وزارت امور‌اقتصادی و دارایی همواره با او در ارتباط بودم. امروز که می‌دانم وزیر اقتصاد نیست و احتمالا دیگر هیچ پستی را قبول نخواهد کرد، می‌خواهم کمی راحت‌تر درباره‌اش بنویسم.

ناظران و تحلیلگران درباره مهم‌ترین ابرچالش‌های اقتصاد ‌ایران اتفاق نظر دارند. ممکن‌است درباره شیوه حل ابرچالش‌ها یا تقدم و تاخر آنها اختلاف‌نظر وجود داشته باشد؛ اما تقریبا همه متفق‌القول هستند که اقتصاد ‌ایران 6 تا 10 ابرچالش جدی دارد که ظرفیت بحران‌سازی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارند. ناظران اقتصادی همین‌طور بر این باورند که به تعویق انداختن حل‌و‌فصل مشکلات اقتصادی، بسیار زیان‌بار خواهد بود.

آقای «ایکس» درست زمانی که آقای دکتر روحانی داشت در مقام یازدهمین رئیس‌جمهور کابینه‌اش را در مرداد 1392 می‌چید، یک میلیون دلار سرمایه وارد ایران کرد. او قصد داشت این سرمایه را در کار تولید به کار گیرد. سرمایه دلاری‌اش را به قیمت روز به ریال تبدیل کرد و سه میلیارد و 700 میلیون تومان گرفت. به او گفته شد سپرده‌گذاری در بانک صرفه اقتصادی بیشتری از کار تولید دارد.

از نخستین روزهایی که به نمایندگی از بخش‌خصوصی در نشست‌های شورای پول و اعتبار شرکت می‌کردم،تا آخرین جلسه‌ای که توفیق حضور داشتم،بحران مؤسسه‌های مالی و اعتباری غیر‌مجاز همواره یکی از پر چالش‌ترین بحث‌های این شورا بود.

این‌روزها که نظام بانکی‌ایران درگیر مشکلات بی‌شماری شده‌است،باید از سیاستمداری یادکنیم که بخش عمده‌ای از مسائل و مشکلات ساختاری نظام بانکی،مدیون تلاش‌های اوست. واقعا باید خدا را شکر کنیم که عمر سیاسی این فرد در نظام اداری ما اندک بود اگر نه شاید امروز،دکه‌های روزنامه فروشی ما هم دولتی بود.

اقتصاددانان آدم‌های محبوبی نیستند. معقول‌اند اما محبوب نیستند. هر معقولی،محبوب نیست. معمولا نتایج کار اقتصاددانان پوشیده می‌ماند اما مردم نتیجه کار سیاستمداران را در احداث ساختمان‌ها و ورزشگاه‌ها و جاده‌ها می‌بینند. در نهایت اگر بخشی از اقتصاد خوب کار نکند،انگشت اتهام به سوی مدیران و اقتصاددانان گرفته می‌شود.

انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر را شاید بتوان رقابتی‌ترین انتخابات تاریخ جمهوری اسلامی دانست. رقابتی از آن جهت که برای اولین بار هیچ نشانه‌ای از تفاهم برای تکرار دوره رئیس‌جمهور مستقر مشاهده نمی‌شد و نامزدها با تمام توان به عرصه رقابت‌ها وارد شدند. شیوه برگزاری مناظره‌ها و آرایش سیاسی گروه‌ها نشان از رقابتی جدی داشت نحوه بازی نامزدها هم حاکی از آن بود که کسی برای باخت نیامده است.

برخی وعده‌های انتخاباتی آدم را یاد تجربه عبرت‌آموز کوره‌های خانگی فولاد در چین می‌اندازد. ماجرای این کوره‌ها از آنجا آغاز شد که «مائو تسه تونگ» از مردم کشورش خواست تا در یک بسیج ملی، کمک کنند تا چین در زمینه تولید فولاد، بر کشورهای صنعتی پیشی بگیرد. احتمالا او به‌دنبال خلق یک انقلاب صنعتی در کشورش بود. هنوز هم کسی نمی‌داند که فکر اولیه ایجاد کوره، از کجا سرچشمه گرفته بود و چه کسی آن را به مائو پیشنهاد کرده بود، اما این ایده به ظاهر ساده و شدنی بود.

در ابتدای تشکیل دولت یازدهم،این احتمال داده می شد که در ساز و کار نظام یارانه ها بازنگری اساسی صورت گیرد.

می گویند سال ها پیش شخصی بد عهد وبدحساب،طلبکاران بی شماری داشت. طلبکاران فشار می آوردند و پولشان را مطالبه می کردند اما او توان پرداخت نداشت. سال های طولانی، قرضش را با استقراض مجدد می پرداخت اما چون بی اعتبار شده بود،کسی حاضر نبود دوباره به او قرض بدهد.باید کاری می کرد.

وصف حال اقتصاد ایران را با نگاه به سه نماگر مهم،تصویری می توان دریافت. وضع موجود از آن جهت که بستر ساز تحولات آینده است، برای سیاست گذاری مهم به نظر می رسد.

اقتصاد ایران به دلیل انباشت مشکلات ساختاری و سوء مدیریت در دوره های مختلف،در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد. در گفت وگویی که با وزیر اقتصاد داشتم و در شماره 216 هفته نامه تجارت فردا انعکاس یافته، اشاره کردم که در حال حاضر صندوق‌های بازنشستگی و بانک‌ها بمب‌های عمل نکرده اقتصاد ایران هستند که متأسفانه با وجود تلاش‌های زیادی که در این دولت صورت گرفته،هم چنان لاینحل باقی مانده اند و به احتمال زیاد در آینده برای کشور مشکل ایجاد خواهند کرد.

یکی از مشکلات اقتصاد ایران تعمیم خصلت‌های خوب انسانی به احکام و قوانین اجرایی حاکم بر بنگاه‌های اقتصادی است. هرچند دستگیری از افراد درمانده و ترحم بر خاطی شکست خورده، در بعد شخصی، خصلتی پسندیده است، اما اگر این خصلت نیک فردی، تبدیل به یک رویه اجرایی برای حمایت از بنگاه‌های اقتصادی درمانده شود، قطعا عواقب زیانبار آن، کل نظام اقتصادی کشور را به اضمحلال خواهد کشاند.

مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری در گزارشی جامع، اقتصاد ایران را در برابر یک دوراهی و انتخاب سخت تصور کرده‌ است. انتخاب بین راه دشوار و راه بد.

کمتر صنعتی در ایران به اندازه صنعت فولاد از سیاست‌گذاری و سوءمدیریت زخم خورده است. کدام صنعت را می‌توان مثال زد که در سال‌های گذشته به اندازه این صنعت از سیاست‌گذاری‌های اشتباه و برنامه‌ریزی‌های نادرست لطمه دیده باشد؟

لازم نبود زمان زیادی بگذرد تا واقعه پلاسکو در ذهن مردم تبدیل به خاطره شود. پلاسکو اکنون یک خاطره بد است در ذهن شهر اما دیر یا زود به فراموشی سپرده می‌شود. این خاصیت جامعه امروز ماست. حادثه‌ای دیگر، یاد و خاطره حادثه قبلی را از بین می‌برد. بی‌آنکه از حادثه قبلی درس آموخته باشیم. هدف این نوشتار، نقد رفتار مردم در برابر حوادثی نظیر پلاسکو نیست.

اخبار ضد و نقیضی در باره توقف فعالیت اسنپ و تپسی شنیده می‌شود. نمی دانم این خبرها چقدر واقعیت دارد اما با توجه به شایعاتی که در هفته‌های گذشته درباره این دو شرکت نوپا شنیده شد، افکار عمومی نگران شده است.

«زمانی که ما در دولت سازندگی توسعه اقتصادی را آغاز کردیم، رسانه اقتصادی جدی در کشور منتشر نمی‌شد و رسانه‌ها خیلی با برنامه‌های ما مخالفت می‌کردند. این مخالفت‌ها بیشتر ناشی از ناآگاهی بود و اگر رسانه‌های اقتصادی مثل دنیای اقتصاد حضور داشتند تا سیاست‌ها را به درستی تحلیل کنند، شاید نتیجه کار ما هم بهتر می‌شد.» این جمله را آیت‌الله هاشمی درباره مشی و کیفیت روزنامه «دنیای اقتصاد» مطرح کردند.

میزان کل برداشت منابع انرژی فسیلی به‌صورت نفت و گاز در کشور معادل 9 میلیون بشکه نفت خام در روز است؛ اما از این میزان، آنچه در بودجه سالانه لحاظ می‌شود، همان 5/ 2 میلیون بشکه نفت به ارزش 55 دلار است.

گاهی توفیق رفیق می‌شود. نوروز ٩٥ یکی دو روزی را آزاد کرده بودم که با خانواده در کیش بگذرانم. شنیده بودم آیت‌الله‌هاشمی در کیش هستند. بنای مزاحمت نداشتم. اما روزگار سر مهربانی داشت. مقدر بود ساعتی را مهمان آن بزرگمرد باشم. مثل همیشه حضور در محضر ذهن نقاد آیت‌الله، احساس کودکانه دلهره امتحان را زنده کرد. صحبت پیرامون فضای پسابرجام و استفاده حداکثری از این دوران برای نشاط بخشی به اقتصاد ایران و خروج از رکود بود.

آنچه اصلاح ساختاری اقتصاد ایران را با مشکل روبه‌رو ساخته است، تعداد عائله دولت نیست. زیرا گرچه تعداد عائله در دولت ایران هیچ نسبتی با جمعیت و تولید سرانه ندارد، اما مانع اصلاح ساختار را باید درجای دیگر جست‌وجو کرد. به نظر می‌رسد آنچه این اصلاح را با مشکل مواجه ساخته قدرت مالی عظیمی است که به این بروکراسی نقش تعیین‌کننده‌ای در اجتماع داده است.

این روزها نوسان قیمت دلار بیشتر از هرچیزی مورد توجه افکار عمومی است. تا آن‌جا که من می‌دانم، نوسان نرخ برابری پول یک کشور با ارزهای دیگر در هیچ کشوری به اندازه ایران مورد توجه افکار عمومی نیست.حتی حساسیت درباره پول ملی هم در هیچ کشوری به اندازه ایران وجود ندارد.

نام من عشق است آیا می‌‏شناسیدم؟ زخمی‌ام -زخمی سراپا- می‌‏شناسیدم؟ با شما طی‌‏کرده‌‏ام راه درازی را خسته هستم -خسته- آیا می‌‏شناسیدم؟ چه کار خوبی است تکریم بزرگان.ادای دین است به آنها که گاهی روزگار هم با آنها نامهربان بوده است.

زخم نظام بانکی در حال سرایت به کل اقتصاد ایران است و قانونی که بیش از سه دهه از عمر آن می‌گذرد، این زخم را به یک بیماری نگران‌کننده تبدیل کرده است. اینکه کدام قوانین و سیاست‌ها باعث و بانی این درد بزرگ شده، بر کسی پوشیده نیست، اما اینکه طبیب با درد بیمار چگونه رفتار می‌کند، موضوعی است که حتما نیاز به بحث و بررسی بیشتر دارد.

این روزها لایحه بودجه ٩٦در مجلس در حال بررسی است.این بودجه، هم ازحیث درآمد و هم ازحیث هزینه، نسبت به بودجه سال1395 افزایش نشان می دهد.

سخنان چندروز پیش حجت‌الاسلام ناطق‌نوری و دو روز پیش دکترجهانگیری درباره رخنه فساد در کشور و نامساعد بودن فضای کسب و کار بسیار مهم بود.

برجام تلاش بی بدیلی بود که با هدایت مقام معظم رهبری و درایت رئیس جمهور و تکاپوی دیپلمات های پر تلاش مان به سرانجام رسید.انتظار این بود که برجام برای اقتصاد ایران نتایج خوبی به دنبال داشته باشد.اکنون در یک سالگی برجام که ملموس ترین نتایجش را در فروش غیر منتظره نفت و قرارداد مهم خرید هواپیما دیدیم،از خود می پرسیم برای بهره برداری بیشتر از فرصت برجام چه کارهایی نکردیم و چه عواملی باعث شد به خوبی از این فرصت بهره نبریم؟

با مصوبه هیات‌وزیران مبنی‌بر حذف صفر از پول رایج، اقتصاد ایران در آستانه یک «رفرم پولی» قرار گرفته است. بر این اساس قرار است یک صفر از پول رسمی کشور حذف و ریال به تومان تبدیل شود. سال‌های طولانی است که چنین پیشنهادهایی از سوی اقتصاددانان و برخی سازمان‌های فکری مطرح می‌شود و در نهایت به‌نظر می‌رسد تصمیم دولت یازدهم برای انجام چنین اصلاحی، اجماع نسبی کارشناسی را هم به همراه دارد.

در سال‌های دور یکی از اساتید سرشناس کرمان،کتابخانه ای بزرگ داشت و در آن تعداد زیادی کتاب نفیس و با ارزش نگهداری می‌کرد. صاحب این کتابخانه از اهالی تعلیم و تعلم بود و به کشف رموز نهفته در کتاب‌های قدیمی دل خوش داشت.

امروز که خبر درگذشت فیدل کاسترو را در رسانه ها دیدم،یاد روزهایی افتادم که او در اوج بود و نفوذ اندیشه های سوسیالیستی اش غیر قابل انکار.