پیشرفت در مذاکرات ایران-آمریکا/اختلافات پابرجاست
به گزارش اقتصادنیوز؛ دور چهارم مذاکرات وین با اظهارات خوشبینانه از سوی طرف‌های حاضر در گفت‌وگوهای احیای برجام همراه بوده و به نظر می‌رسد امیدواری زیادی نسبت به حصول توافق برای بازگشت متقابل به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ در دور بعدی مذاکرات که از اواسط هفته آغاز می‌شود، وجود دارد.
یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا می‌گوید: «آخرین دور مذاکرات در وین مثبت بود و پیشرفت قابل ملاحظه ای دیدیم». با این حال مقامات ایالات متحده جانب احتیاط را رعایت کرده و می‌گویند «موفقیت تضمین‌شده نیست».
توافق امکان‌پذیر است اما اجتناب‌ناپذیر نیست
اگرچه این دور مذاکرات با اظهار خوشبینی محتاطانه اغلب هیئت‌های مذاکره‌کننده نسبت به در دسترس بودن توافق احیای برجام به پایان رسید، یک مذاکره کننده ایالات متحده در واکنش اخیر خود کمی متفاوت ظاهر شده و به لارا روزن، خبرنگار آمریکایی گفته است: "ما قطعاً پیشرفت کردیم. این بهترین نتیجه در چند دور مذاکرات ما بود. اما هنوز تفاوت های قابل توجهی وجود دارد و کارهای مهمی باید انجام شود. و برخی از مسائل سخت‌تر برای مرحله پایانی مانده است.
به نوشته روزن، این دیپلمات گفت که پیشرفت بیشتری در جهت دستیابی به درک شکل ظاهری توافق وجود داشته است. اما "رسیدن به توافق اجتناب ناپذیر نیست و زمان آن نیز نامشخص است. همچنین مشخص نیست که آیا انتخابات ایران خللی ایجاد خواهد کرد یاخیر."
بر اساس گزارش این خبرنگار، دیپلمات آمریکایی گفته است «توافق امکان‌پذیر است اما اجتناب‌ناپذیر نیست». و اگرچه فرصتی واقعی برای بازگشت متقابل به پایبندی به توافق وجود دارد، اما هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد. و علی‌رغم اینکه هیچ دلیلی برای طولانی شدن مذاکرات وجود ندارد که، اما ممکن است به طول بیانجامد."
اولین واکنش آمریکا در پایان دور چهارم؛ پیشرفت معنی‌دار
ایالات متحده در اولین واکنش خود به آخرین دور مذاکرات وین درباره بازگشت به توافق هسته‌ای ایران، گفت‌وگوها را مثبت ارزیابی کرده و می‌گوید «پیشرفت معناداری» حاصل شده است.
لارا روزن خبرنگار شناخته شده آمریکایی در وبسایت خود، دیپلماتیک سابستک گزارش داد که یک مقام ارشد وزارت امور خارجه از طریق ایمیل گفته است: «آخرین دور مذاکرات در وین مثبت بود و ما شاهد پیشرفت قابل توجهی بودیم». وی در عین حال افزود: «با این وجود، هنوز هم اختلافات مهمی باقی مانده است که باید رفع شوند».
به نوشته لارا روزن، این مقام آمریکایی یک روز بعد از ایمیل یاد شده، نکته احتیاطی خود را اضافه کرد و گفت: «موضع ایالات متحده همیشه این بوده که ما آماده لغو تحریم‌های ناسازگار با برجام و فراهم کردن منافع حاصل از آن هستیم، اما تنها در چارچوب بازگشت متقابل به پیروی از توافق».
از سوی دیگر، جالینا پورتر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده گفت که این گفتگوها «واقعاً به تبلور گام‌ٰهایی که باید توسط ایران و همچنین ایالات متحده در راستای توافق برداشته شود کمک کرد». پورتر گفت، راب مالی، مذاکره کننده اصلی ایالات متحده، به آمریکا برمی‌گردد و سپس همراه با هیئت مذاکره‌کننده در اوایل هفته آینده (دوشنبه یا سه‌شنبه) به وین باز می‌گردد.
ارزیابی مثبت‌تر ایالات متحده از دور چهارم مذاکرات وین با افزایش اطمینانی که مذاکره‌کنندگان اروپایی پس از پایان مذاکرات در ۱۹ می ابراز داشتند، مطابقت دارد.
خوشبینی محتاطانه اروپا
انریکه مورا ، مدیر سیاسی اتحادیه اروپا مورا در توییتر خود ضمن اعلام پایان دور چهارم مذاکرات، نوشت: «توافق در حال شکل گیری است. در حال حاضر یک درک مشترک در مورد آنچه که لازمه بازگشت به برجام است یعنی لغو تحریم های مربوطه و از سرگیری تعهدات هسته ای ایران، وجود دارد».
وی در وین به خبرنگاران گفت: «ما در طول ۱۰ روز گذشته پیشرفت چشمگیری داشته ایم. اما هنوز مواردی برای کار وجود دارد. ما هفته آینده دوباره تشکیل جلسه خواهیم داد تا به کار خود ادامه دهیم». مورا همچنین گفت: «من تاریخ مشخصی را تعیین نخواهم کرد، زیرا این چیزی است که شما هرگز دقیقاً نمی‌دانید، اما من کاملا مطمئنم که توافق نهایی حاصل خواهد شد».
مورا در گفتگو با روزنامه‌نگاران در خیابان پر سر و صدا و خارج از گرند هتل وین، محل تشکیل کمیسیون مشترک، گفت: "چیزی که من می‌دانم این است که ایرانی‌ها اکنون با آژانس در حال مذاکره هستند و درک من این است که آنها برای تمدید توافق فنی به مذاکره ادامه می‌دهند.
از سوی دیگر دیپلمات های ۳ قدرت اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) نیز گفتند: «ما پیشرفت ملموسی داشته ایم. هم از نظر [تمهیدات] هسته‌ای و هم از نظر [رفع] تحریم‌ها، ما اکنون طرح کلی آنچه به نظر می‌رسد توافق نهایی می‌تواند باشد را می‌بینیم».
دیپلمات های تروئیکای اروپایی افزودند: «با این حال، موفقیت تضمین شده نیست. هنوز مسائل بسیار دشواری پیش رو داریم. ما چالش‌های پیش روی خود را دست کم نمی گیریم».
وزیر امور خارجه ایرلند نیز پس از دیدار با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در دوبلین، اشاره به پیشرفت مذاکرات کرد، اما در عین حال افزود: «توافق هنوز نهایی نشده است زیرا این یک توافق بزرگ است».
مذاکره کننده اصلی روسیه در این مذاکرات ابراز خوشبینی کرد که توافق در مورد احیای برجام در حال تحقق یافتن است. میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در آژانس بین المللی انرژی اتمی در توئیتر نوشت: «شرکت کنندگان در جلسه کمیسیون مشترک روز چهارشنبه اشاره کردند که پیشرفت خوب یا قابل توجهی حاصل شده و توافق در دسترس است. کمیسیون مشترک اوایل هفته آینده کار خود را از سر می گیرد. امیدوارم که دور پنجم، مرحله نهایی باشد».
مسائل سخت‌تر در مرحله پایانی
این خبرنگار با سابقه آمریکایی که در طول مذاکرات برجام نیز از نزدیک درگیر گفت‌وگوها بود در گزارش به‌روزشده خود نوشته است که مذاکره کننده آمریکایی می‌گوید: در "پربارترین" دور مذاکرات با ایران"ما قطعا پیشرفت کردیم"، اما هنوز "اختلاف‌های اساسی" باقی است.
این دیپلمات ارشد ایالات متحده می‌افزاید: «از جهت دستیابی به تفاهم درباره اینکه چارچوب یک توافق چه شکلی خواهد بود، پیشرفت کرده‌ایم». در ادامه این گزارش آمده است:
دیپلمات ارشد آمریکایی گفت آخرین دور مذاکرات با ایران در وین، پربازده‌ترین دور مذاکرات بوده است و آنها پیشرفت واقعی داشته‌اند ، اما هشدار داد که اختلافات قابل‌توجهی باقی مانده و برخی از سخت ترین مسائل برای پایان باقی مانده است.
دیپلمات ارشد آمریکا که به عنوان مصاحبه صحبت نمی‌کرد، امروز در صحبت با من گفت: "ما قطعاً پیشرفت کردیم. این دور بهترین بازدهی را نسبت به دورهای قبلی داشت."
وی ادامه داد: «اما هنوز تفاوت های چشمگیر و کارهای قابل توجهی برای انجام وجود دارد. و هرچه به مرحله نهایی نزدیکتر شویم ، حل و فصل مسائل باقیمانده دشوارتر خواهد بود».
رسیدن به توافق نزدیک است اما قطعی نیست
دیپلمات آمریکایی گفت که در دور چهارم مذاکرات در وین، که به مدت ده روز ادامه داشت و چهارشنبه (19 مه) به پایان رسید، در ایجاد «پیش‌نویس نقشه‌راه» پیشرفت کافی برای ظاهر شدن «طرح کلی از توافق احتمالی» در مورد بازگشت ایالات متحده و ایران به پیروی کامل از پیمان هسته‌ای 2015 حاصل شده است. اما او گفت رسیدن به توافق قطعی نیست و اینکه چه زمانی ممکن است توافق حاصل شود، مشخص نیست. این دیپلمات گفت: «پیشرفت بیشتری در جهت دستیابی به درک شکل ظاهری توافق وجود داشت».
وی گفت: «ما پیشرفت بیشتری نسبت به دورهای قبلی داشتیم، [اما] اینکه آیا و چه زمانی به توافق می رسیم سوال دیگری است. از نظر منطقی، ما باید بتوانیم به آن نقطه برسیم؛ هر دو طرف ادعا می کنند که می خواهند مطابقت خود را از سر بگیرند. هر دو به طور جدی مذاکره کرده‌اند. و هر دو به سوی یک توافق قبلاً موجود هدایت می‌شوند».
وی ادامه داد: «اما هنوز تفاوت مهمی درباره معنی انطباق متقابل وجود دارد و طبق تعریف، موضوعاتی که در پایان باقی می‌مانند سخت‌ترین مسائل برای حل و فصل هستند».
مسئله‌ای به نام انتخابات
وی گفت زمان رسیدن به یک توافق احتمالی مشخص نیست. علاوه بر این یک عدم اطمینان در این بین انتخابات ریاست جمهوری ایران است که قرار است در 18 ژوئن برگزار شود.
وی افزود: «انتخابات نوعی اخلال در مسیر دیپلماسی است. تأثیر احتمالی انتخابات نامشخص است، گرچه رویکرد ما این است که پیش برویم و برای رسیدن به یک توافق تلاش کنیم. ما ما این کار را به خود ایران می‌سپاریم که تصمیم بگیرد چگونه با سیاست‌های خود بازی کند».
این دیپلمات آمریکایی همچنین گفت که توافق امکان‌پذیر به نظر می‌رسد اما اجتناب‌ناپذیر نیست. وی افزود: «اگرچه فرصتی واقعی برای بازگشت متقابل به توافق وجود دارد، اما هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد. و گرچه هیچ دلیلی وجود ندارد که طولانی شود، اما می‌تواند طولانی شود.»
به نوشته لارا روزن، طرفین قرار است روز سه‌شنبه (25 مه) گفتگوها را در وین از سر بگیرند.
پیش‌نویس مشترک با انبوهی از پرانتز!
علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین المللی بحران می گوید: «حس من این است که آنها در برخی از موارد کمتر بحث برانگیز پیشرفت کرده‌اند و من تصور می کنم که آنها اکنون یک پیش‌نویس مشترک دارند که تعداد زیادی پرانتز در آن است.»
وی ادامه داد: اکنون وقت آن است که دستورالعمل‌های بیشتری از پایتخت‌ها بگیرند تا ببینند آیا آنها می‌توانند شکاف را در مورد مسائل اصلی برطرف کنند یا خیر».
موضوعات اصلی باقیمانده
واعظ که در زمان ریاست رابرت مالی در گروه بحران، مشاور وی بود، می‌گوید موضوعات اصلی باقی مانده، بیشتر مربوط به «تحریم‌های غیرهسته‌ای آمریکا» و «پیشرفت غیرقابل بازگشت ایران به ویژه در زمینه تحقیق و توسعه سانتریفیوژها» هستند. وی خاطرنشان کرد که پیش‌بینی می‌شود این موارد اصطلاحاً «سخت‌ترین آجیل‌ها برای شکستن» باشند.
وی افزود: «من هنوز فکر می کنم که پایان دادن به این مذاکرات، با یک نقشه راه کامل برای ورود مجدد به برجام، تا اواسط ژوئن، زمان ببرد».
واکنش ایران
از سوی دیگر یک مقام ایرانی در مورد مذاکرات ابراز خوشبینی محتاطانه‌ای کرد ، اما با برعکس اظهارات یادشده مقامات ایالات متحده و اروپا، «اتخاذ تصمیمات سیاسی لازم برای دستیابی به موفقیت» را به عهده ایالات متحده دانست.
بر اساس گزارش لارا روزن، یک مقام مسئول ایرانی، که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، از طریق ایمیل به من گفت: «گفتگوها در وین رو به جلو است و ما در دور چهارم پیشرفت خوبی داشته ایم. دور بعدی بسیار مهم است و برای حل مشکلات باقی مانده باید تصمیمات لازم در مورد برخی از موضوعات مهم گرفته شود».
این مقام ایرانی افزود: «لغو تحریم ها ذیل هر برچسبی، رمز موفقیت مذاکرات است.اگر ما شاهد یک عمل واقعی و موثر همراه با صحت‌سنجی آن باشیم، ایران قطعاً پاسخ مثبت خواهد داد. اگر ایالات متحده اراده سیاسی را نشان دهد، توافق به زودی حاصل می شود».
عباس عراقچی ، مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران نیز در پایان مذاکرات دور چهارم به تلویزیون دولتی ایران گفت: «اکنون می‌توان گفت که چارچوب و ساختار کلی توافق تعریف شده است و درباره بسیاری از بندهای توافق نیز مذاکرات لازم صورت گرفته است».
توافق ایران و آژانس
جوزپ بورل ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پنجشنبه گفت که امروز با محمدجواد ظریف ، وزیر امور خارجه ایران گفتگو کرده است. بورل در توئیتی نوشت: «تیم‌های مذاکره‌کننده در وین طی هفته های گذشته پیشرفت خوبی داشته اند. اکنون همه طرف‌ها باید تصمیمات سیاسی لازم را اتخاذ کنند، سپس ما می توانیم مذاکرات را به نتیجه برسانیم و به اجرای کامل توافق برگردیم. ادامه فعالیت‌های بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسیار حیاتی است».
مقامات گفته اند که می‌خواهند پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران در اواسط ماه ژوئن به سرعت به پیش بروند، زیرا می ترسند مبارزات انتخاباتی بتواند گفتگوها را مسموم کند.
همچنین مهلت اندکی وجود دارد تا بتوان توافق ایران و آژانس را برای ادامه بازرسی‌های هسته ای تمدید کرد. دیپلمات های تروئیکای اروپایی گفتند که بسیار مهم است که ایران اجازه دهد آژانس به کار نظارت و بررسی خود ادامه دهد و از هر دو طرف (ایران و آژانس) خواستند که راهی برای پیشبرد آن پیدا کنند. آنها گفته‌اند: «دسترسی آژانس در تلاش‌های ما برای احیای برجام بسیار ضروری خواهد بود، زیرا بدون آن توافقی قابل اجرا نیست».
مذاکره کنندگان قرار است سه‌شنبه همین هفته و پس از مشورت با پایتخت‌های خود به وین بازگردند. همچنین انتظار می رود ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) به تفاهم فنی برای تمدید توافقی که از 21 مه منقضی است، برسند.
