خلیج فارس؛ میدان رقابت پنهان آمریکا و چین/ از عربستان تا امارات و قطر؛ برگ برنده‌ اعراب برای بازی در دو جبهه شرق و غرب چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز، شورای آتلانتیک با انتشار یادداشتی مدعی شد: در تور منطقه ای ترامپ موفقیت نه با دیپلماسی سنتی، بلکه با توافقات صلح یا فروش تسلیحات سنجیده می‌شود، هرچند دونالد ترامپ با لغو تحریم‌های رهبری سوریه، ترغیب ولیعهد سعودی محمد بن سلمان برای پیوستن به توافقات ابراهیم (عادی‌سازی روابط با اسرائیل) و توافق بر سر بسته تسلیحاتی ۱۴۲ میلیارد دلاری برای ریاض، خبرساز شد.اما آنچه سفر ترامپ را متمایز می‌کند، تمرکز بسیار بیشتر بر صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید خاورمیانه در ایالات متحده است (تنها ۶۰۰ میلیارد دلار از سوی عربستان سعودی). شرکای خلیج فارس موفقیت را با میزان تمایل دولت ترامپ به لغو محدودیت‌های فروش صدها هزار تراشه پیشرفته نیمه‌هادی به امارات متحده عربی و عربستان سعودی خواهند سنجید. ترامپ نیز موفقیت را در توانایی‌اش برای پیشی گرفتن از چین در برقراری روابط نزدیک‌تر با پادشاهی‌های خلیج فارس ارزیابی خواهد کرد، حتی اگر پکن همچنان بزرگ‌ترین مشتری سوخت‌های فسیلی آن‌ها باشد.

خلیج فارس میدان رقابت پنهان واشنگتن و پکن

این نشریه در ادامه آورد، این به آن معنا نیست که تهدیدات امنیتی خاورمیانه یا مذاکرات صلح از بین رفته‌اند. جنگ در غزه ادامه دارد و این هفته گروگان آمریکایی «ادان الکساندر» آزاد شد. تلاش‌های جدیدی برای توقف برنامه هسته‌ای ایران از طریق مذاکره در جریان است. همچنین رویای ترامپ برای عادی‌سازی روابط دیپلماتیک میان عربستان و اسرائیل و پیشبرد توافق هسته‌ای غیرنظامی با پادشاهی سعودی همچنان پابرجاست.با این حال، مواضع مقامات ارشد خاورمیانه‌ای دخیل در برنامه‌ریزی این سفر نشان داد که تمرکز اصلی بر انجام معاملات اقتصادی است. دولت ترامپ ترجیح می‌دهد در سیل سرمایه‌گذاری‌های خلیج فارس شنا کند تا اینکه در مشکلات ریشه‌دار منطقه غرق شود.ترامپ در سخنرانی مهمی در ریاض که مسیر تحولات آتی را ترسیم کرد، گفت:«در برابر چشمان ما، نسل جدیدی از رهبران در حال عبور از منازعات کهنه و شکاف‌های فرسوده گذشته هستند و آینده‌ای را می‌سازند که در آن خاورمیانه با تجارت تعریف می‌شود، نه هرج‌ومرج؛ جایی که به‌جای صدور تروریسم، فناوری صادر می‌کند و مردم از ملت‌ها، ادیان و عقاید گوناگون در کنار هم شهر می‌سازند — نه اینکه یکدیگر را با بمب نابود کنند»

رقابت بر سر سرمایه‌های خلیج فارس، بخشی از نبرد بزرگ‌تر واشنگتن با پکن در حوزه تجارت و فناوری است. این هدف اصلی آمریکا باقی مانده، حتی با وجود خبری مهم در صبح دوشنبه که نشان داد دو کشور با کاهش تعرفه‌ها — از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد در طرف آمریکایی و از ۱۲۵ درصد به ۱۰ درصد در طرف چینی — به دنبال کاهش تنش‌ها در بازه‌ای ۹۰ روزه برای مذاکرات بیشتر هستند.در همین راستا، یکی از خبرهای مهم اما کمتر دیده شده، تصمیم ترامپ برای لغو «قانون انتشار هوش مصنوعی» دولت بایدن بود؛ قانونی که صادرات تراشه‌های پیشرفته نیمه‌هادی به کشورهایی چون امارات، عربستان سعودی، هند، مکزیک، اسرائیل، لهستان و دیگران را محدود می‌کرد تا از انتقال آن‌ها به کشورهای رقیب — به‌ویژه چین — جلوگیری شود.در همین راستا نیویورک تایمز گزارش داد که همزمان با این تغییر سیاست، دولت ترامپ در حال بررسی توافقی است که طی آن صدها هزار تراشه هوش مصنوعی پیشرفته طراحی‌شده در آمریکا به شرکت اماراتی G42 واگذار شود؛ شرکتی که روابط خود با شرکای چینی را قطع کرده تا با شرکت‌های آمریکایی همکاری کند.

کارت برنده ترامپ

نیویورک تایمز با اشاره به تنش‌های داخلی در دولت بین طرفداران تقویت برتری فناوری آمریکا بر چین و مقامات امنیتی نگران از نشت فناوری به پکن نوشت:«این مذاکرات که همچنان ادامه دارد، نشانگر تغییر بزرگ در سیاست فناوری ایالات متحده پیش از سفر ترامپ است».سه‌شنبه، کاخ سفید توافقاتی با عربستان سعودی را نیز اعلام کرد که شامل تعهد شرکت دولتی جدید هوش مصنوعی سعودی به نام Humain برای ساخت زیرساخت‌های هوش مصنوعی با استفاده از چند صد هزار تراشه پیشرفته انویدیا طی پنج سال آینده بود. همچنین شرکت Humain و Amazon Web Services از برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری بیش از پنج میلیارد دلار در شراکت راهبردی برای ایجاد نخستین «منطقه هوش مصنوعی» در عربستان سعودی خبر دادند — بخشی از جاه‌طلبی‌های ریاض برای تبدیل شدن به رهبر جهانی در حوزه هوش مصنوعی.آنچه به نظر می‌رسد پیروز میدان شده است، استدلال اماراتی‌ها و سعودی‌هاست مبنی بر اینکه اگر قرار است به نفع ایالات متحده عمل کرده و روابط فناوری پیشرفته خود با چین را محدود کنند، واشنگتن نیز باید در مقابل محدودیت‌های تکنولوژیک خود را بردارد.

در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ و همچنین در دولت بایدن، بحثی طولانی در ایالات متحده جریان داشت مبنی بر اینکه آیا آمریکا باید مانع دستیابی چین به تراشه‌های پیشرفته شود یا صرفاً تلاش کند یک یا دو نسل از نظر فناوری از چین جلوتر بماند. این بحث اکنون به نتیجه رسیده: چین — همان‌طور که موفقیت‌های چشمگیر DeepSeek نشان داده — راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌های آمریکا پیدا خواهد کرد. برای اینکه ایالات متحده بتواند در رقابت هوش مصنوعی جلوتر بماند، به سرمایه‌گذاری‌ها و شراکت‌های جدید نیاز دارد. همین تغییر رویکرد، جوهره آن چیزی است که این هفته در خاورمیانه شاهد آن هستیم.اقدامات ترامپ در این هفته نشان‌دهنده راهبرد تازه اوست، اما این نبرد هنوز به پیروزی نهایی نرسیده است. ترامپِ آرمان‌گرا همچنان تلاش خواهد کرد تا در پرونده‌هایی مانند غزه و ایران به توافق برسد — هرچند که موفقیت آن‌ها نامعلوم است — اما ترامپِ معامله‌گر مسیر روشن‌تری برای بستن قراردادهای بزرگ در حوزه هوش مصنوعی و سرمایه‌گذاری پیش رو دارد؛ حوزه‌هایی که این هفته در اولویت بالاتری قرار دارند و دست‌یافتنی‌ترند.