چگونه فساد به مسکن هم رسید؟ / «پرونده روز»
در سالهای زیادی ساخت و ساز مسکن به دست مردم بود و دولت در ساخت خانه برای مردم به جز چند پروژه در کشور، کمتر دخالت میکرد. در آن زمان دولت بیشتر نقش تسهیلدهنده خرید مسکن را داشت تا زمانی که طرح مسکن مهر روی میز دولت نهم قرار گرفت.
ساخت مسکن مهر از سال ۸۶ آغاز شد و در ابتدا نه پروژه سخت و نه عظیمی بود، فقط از آن جهت برای دولت و مردم اهمیت داشت که روز به روز به جمعیت شهرهای کشور افزوده میشد و باید دولت راهی برای سکونت مردم در کنار شهرهای بزرگ در نظر میگرفت. در آن سالها گزینه پیشنهادی فقط مسکن مهر بود.
سال دوم دولت نهم بود که ساخت و ساز مسکن مهر آغاز شد. نهادهای مختلفی همچون بانک مرکزی، بانک مسکن، وزارت راه و شهرسازی، شهرداری و وزارت نیرو با هم بسیج شدند و کلنگ ساخت و ساز دو میلیون واحد مسکونی زده شد.
کلنگ مسکن مهر زده شد و ساخت و سازها با هزینههای پیشبینی نشده پیش رفت. هزینه کار ساعتی صدها کارگر، پیمانکار و نیروی انسانی، خرید تجهیزات و نوسانات بازار مصالح ساختمانی باعث کسری بودجه مسکن مهر و چاپ اسکناس از سوی بانک مرکزی شد.
پولهای کاغذی از سال دوم و سوم ساخت پروژه به اقتصاد مسکن تزریق شد، اما نهتنها این چاپ پولها بازار مسکن را نجات نداد بلکه پس از شش سال در آستانه تحویل دولت دهم به پاستورنشینان یازدهم گفته شد تورم ۴۲درصدی زیر سر مسکن مهر بوده است.
تورمی که با چاپ پول از سوی بانک مرکزی به بانک مسکن برای تسهیلات بانکی این واحدهای مسکونی به دو میلیون خانوار متقاضی مسکن مهر داده و دست آخر هم گفته شد این واحدهای مسکونی نهتنها تکمیل و تمام نشدهاند، بلکه همچنان به اعتبار برای تامین خدمات زیربنایی نیاز دارند.
در سه سال اخیر و همزمان با آغاز تحویل واحدهای مسکن مهر در دوت دهم بسیاری از مردم بدون خدمات زیربنایی در واحدهای مسکونی خود ساکن شدند.
نطقها گشوده شد
گرچه بسیاری بر این باورند که تورم ناشی از ساخت مسکن مهر بر اقتصاد کشور تاثیر به سزایی داشته است، اما برخی دیگر بر این باورند که نمیتوان گفت هزینه ساخت این واحدهای مسکونی رانت یا سودجویی مالی بوده است، چرا که این هزینهها نه همانند پولهای نفتی دزدیده شدهاند و نه در جای دیگر خرج شده است، بلکه مشکل اصلی در مدیریت ناصحیح هزینه کرد این اعتبارات بوده است.
در اولین سخنرانی ریاستجمهوری در تابستان گذشته، حسن روحانی مسکن مهر را به خوابگاه تشبیه کرد و گفت این همه پول صرف چه شده است، این درحالی است که پس از سخنان روحانی به یکباره نطق دولتیها شکسته شد و سیل انتقادات به ساخت و ساز مسکن مهر روانه شد.
در این زمان محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی از مسکن مهر انتقادات تندی کرد و گفت که یکچهارم از تورم ایجاد شده متعلق به مسکن مهر است؛ به گونهای که از ۴۰ درصد تورم به وجود آمده در اقتصاد کلان حداقل ۱۰ واحد از این تورم متعلق به مسکن مهر است و این یعنی یکچهارم تورم به این بخش تعلق میگیرد.
باهنر با اشاره به اینکه مسکن مهر مزایایی در کل کشور و خانهدار شدن نیازمندان مسکن داشته، بارها اعلام کرد پس از ساخت واحدهای مسکن مهر به این نتیجه میرسیم که شاید یک میلیون از خانوار کشور صاحب خانه شدند، اما در مقابل ۱۷ میلیون خانوار دیگر در کل کشور ۱۰ درصد از درآمد سبد خانوارشان را برای مسکن مهر پرداخت میکردند.
انتقادات به سمت مسکن مهر درطول یکسال گذشته آنچنان زیاد شد که حتی وزیر راه و شهرسازی بارها در مصاحبههای خود تاکید کرد که گرچه این پروژه باب میل دولت یازدهم نیست، اما به دلیل قرارداد با متقاضیان این پروژه را تکمیل میکنند.
با این همه داستان مسکن مهر در این انتقادات نبوده است. اخیراً اکبر ترکان، مشاور رئیسجمهوری عنوان کرد که نظام مهندسی هیچ تضمینی نمیدهد که مسکنهای مهر سالم باشند و او از مهندسان ناظری سخن گفت که هزینه نظارت را دریافت کردهاند اما اطمینانی به کار آنها نیست. این موضوع شاید یکی از فسادهای مربوط به بخش مسکن مهر بود که از نگاه کارشناسان چون این طرح را دولت اجرا میکرد پیشبینی میشد که در این چنین طرح دولتی فسادهایی نظیر اقدامات مهندسان ناظر رخ دهد.
به گزارش «اقتصادنیوز»، به نظر میرسد با اجرایی شدن پروژه مسکن مهر، این روزها که شنیده شدن کلمه فساد و رانت در بخشهای اقتصادی کمی عادی شده، مسکن نیز در این میان جدا نمانده است. حالا قرار است پرونده مسکن مهر در سال ۹۴ بسته شود، تا شاید کمی از التهاب بازار را کاهش دهد و مسکن هم نفسی تازه بکشد، اما هنوز مسوولان دولتی از وضعیت خدمات زیربنایی و روبنایی در این پروژهها ناراضی هستند و میگویند هنوز این خانهها به اعتباراتی نیاز دارد، به گونهای که به تازگی استاندار تهران برای مسکن تهران در سال آینده احساس نگرانی کرده است.
حال اگر ساخت و ساز مسکن مهر را درکنار مدیریت ناصحیح، رانت یا هر چه دیگر بگذارند، این مردم و خریداران هستند که هنوز برخی از آنها در هفت سال موفق به حتی دیدن واحد مسکونیشان نشدهاند، چه برسد به تحویل کلید واحد مسکونیشان و سکونت در آن!
لینک اخبار مرتبط:
ریشههای فساد در بخش بخش اقتصاد ایران
پشت پرده سیاه رانتهای معدنی
دلارهایی که تاجران قلابی به جیب میزنند
برنامهای برای پیشگیری از مفاسد اقتصادی نداریم
چرا سیستم بانکی فساد زاست؟
ازدیاد نسل "زنجانی"ها در سایه تحریم