تامین سرمایه در گردش، ضربه‌گیر شوک‌های کوتاه‌مدت / *خلاصه پژوهش‌های همایش «اقتصادایران»
به گزارش «اقتصادنیوز»، در اکثر نظرسنجی‌های صورت گرفته از مدیران کشور٬ در جلسات کاری٬ و نیز نوشته‌هایی که توسط «کم بود نقدینگی» مساله گروه‌های حامی صنعت گران منتشر می‌شود به عنوان یکی از معضلات اصلی بنگاه‌های کشور اعلام می‌شود. با کمی دقت در مورد توصیفی که از مساله ارائه می‌شود می‌توان حدس زد که معضل ذکرشده در حقیقت مساله پایین بودن موقت یا دایمی سطح سرمایه بنگاه‌های ایرانی است که بخشی از آن از ساختار سرمایه و تامین مالی این بنگاه‌ها ناشی (Working Capital) در گردش می‌شود و بخشی دیگر به فقدان نهادهای کارآمد برای تامین نیازهای سرمایه در گردش در زمان وقوع شوک‌های منفی به بنگاه مربوط است.
این موضوعی است که حامد قدوسی ٬ استادیار اقتصاد مالی انستیتو فناوری استینوس در مقدمه مقاله «سیاست‌های پیشنهادی برای بهبود نظام تامین سرمایه در گردش در ایران» به آن اشاره کرده است.
در این مقاله که از شش فصل تشکیل شده است به موضوعاتی چون اقتصاد سرمایه در گردش با مروری بر ادبیات سرمایه در گردش و ملاحظات اقتصادی مربوط، درک رابطه بین بانک و بنگاه در تامین مالی کوتاه مدت، قراردادهای موجود و عملکرد نظام بانکی و موانع، ابزارهای مشخصی برای بهبود دسترسی بنگاه‌ها به سرمایه در گردش معرفی و کمبودهای پژوهش فعلی و پیشنهادهایی برای پژوهش‌های بعدی پرداخته شده است.
اقتصاد سرمایه در گردش
بر این اساس در فصل سرمایه در گردش در زمینه تامین منابع از بازار سرمایه و نظام بانکی آمده است که در حوزه تامین مالی از واسطه‌های مالی و بازار سرمایه، ابزارهای مختلفی وجود دارند که در یک طبقه بندی کلی به وام‌های تضمین شده و تضمین نشده تقسیم می‌شوند. وام‌های تضمین شده معمولا به پشتوانه دارایی‌هایی که به عنوان وثیقه وام ارائه شده‌اند، دریافت می‌شوند؛ در حالی که وام تضمین نشده بر اساس انگیزه‌های اعتباری و رابطه بلندمدت بین بانک و بنگاه اعطا می‌شود و دارایی فیزیکی پشتوانه آن نیست.
از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: وام دهی بر اساس ترازنامه (شیوه رایج در ایران) ٬ تامین مالی بر اساس دارایی‌ها، تامین مالی تجهیزات (به شکل مرابحه در تامین مالی اسلامی) ٬ وام دهی بر اساس رابطه بلندمدت و نهایتا وام دهی براساس امتیاز اعتباری بنگاه‌های بزرگ علاوه بر این مسیر‌ها به بازار سرمایه نیز دسترسی دارند و می‌توانند اوراق قرضه شرکتی نیز منتشر کنند.
وضعیت تامین سرمایه در گردش
این پژوهشگر اقتصادی در فصل بعدی که بررسی وضعیت تامین سرمایه در گردش در ایران پرداخته و عنوان کرده است که ارائه توصیه‌های سیاستی کاربردی در زمینه بهبود نظام تامین مالی سرمایه در گردش در ایران بدون بررسی وضعیت فعلی نظام تامین سرمایه در گردش امکان پذیر نخواهد بود.
پژوهشگر در بررسی وضعیت ایران سوالات کلیدی زیر مد نظر قرار داده است؛
۱) چه قراردادهایی در نظام بانکی ایران وجود دارند و چه قراردادهایی وجود ندارند؟
۲) عمل کرد واقعی نظام بانکی در عرضه قراردادهای مختلف چه گونه بوده است؟
۳) چه عواملی باعث ناکارایی نظام فعلی در عرضه اعتبارات شده‌اند؟
۴) چه موانعی بر سر استفاده از قراردادهای رایج در دنیا وجود دارند؟
ابزارهای پیشنهادی برای توسعه نظام تامین مالی تولید
قدوسی در فصل ابزارهای پیشنهادی برای توسعه نظام تامین مالی تولید در تحلیل‌هایش بیان کرده است که با مقایسه وضعیت موجود نظام بانکی ایران و تجربه‌های جهانی می‌توان مشاهده کرد که برخی از شیوه‌ها و فناوری‌های تامین مالی کوتاه مدت در کشور وجود ندارد که از جمله آنها می‌توان به اوراق بهادارسازی دریافتنی ها٬ خط اعتباری غلطان ٬ تامین مالی بر اساس دارایی‌ها، تامین مالی کارگاه، تامین مالی حق بیمه‌ها ٬ و تنزیل بروات اشاره کرد.
براین اساس در جمع بندی این فصل آمده است که به طور کلی رابطه بین بانک و بنگاه در معرض عدم تقارن جدی است. ارتباط بلندمدت و تامین مالی از مسیر ارتباطات نزدیک، یکی از روش‌های غلبه بر این معضل است. با افزایش طول عمر رابطه بانک و بنگاه، اطلاعات جدیدی تولید می‌شود که به بانک اجازه می‌دهد تصمیمات به تری گرفته و با تمایل بیش تری تامین اعتبار کند.
توصیه‌های سیاستی برای توسعه نظام سرمایه در گردش
این تحلیل گر اقتصادی در فصل بعدی هم عنوان کرده که بسته سیاستی موثر برای تامین سرمایه در گردش نیازمند مجموعه‌ای از ارکان کارا در بخش‌های مختلف (بانک ٬ بنگاه ٬ نظام مالی و نظام حقوقی) است.
بر این اساس باید عنوان کرد که در طراحی سیاستی، باید توزیع بنگاه‌های ایرانی و میزان نیاز به تامین سرمایه در گردش در این بخش‌ها را هم در نظر گرفت. بیش از نیمی از بنگاه‌های کشور در سه حوزه نفت و گاز و پتروشیمی ٬ فلزات و پلاستیک و مواد شیمیایی فعالیت می‌کنند.
نقطه مشترک این صنایع خرید و تولید محصولات خام است. برای صنایع مبتنی بر مواد خام، قراردادهای خاصی مثل صکوک سلم وسلم موازی وجود دارند. در رده بعدی صنعت خودرو قرار دارد که به علت مکانیسم پیش فروش عملا نیازی به واسطه‌های مالی برای تامین سرمایه در گردش ندارد و می‌تواند مستقیما از مشتریان تامین مالی کند.
نتیجه گیری
حامدقدوسی در جمع بندی و نتیجه گیری مقاله یاد شده تأکید کرده است که سرمایه در گردش به عنوان ضربه گیری برای جذب شوک‌های کوتاه مدت به بنگاه‌ها عمل می‌کند.
اقتصاد رابطه بانک و بنگاه برای تامین سرمایه بر اساس ادبیات موجود تحلیل شده و بحث شد که بر خلاف تامین مالی بلندمدت (که در آن ظرفیت جریان بنگاه بر اساس ترازنامه بررسی می‌شود)، عامل مهم در تصمیم گیری موسسات تامین سرمایه ظرفیت بنگاه برای خلق جریان نقدی یک باره در کوتاه مدت است.
ارسال نظر