تفاوت مکانیزم حل اختلاف با مکانیزم ماشه

 مکانیزم ماشه در برجام تعبیه شده و ایران نمی‌تواند به آن رجوع کند؛ این در حالی است که 6 کشور دیگر(البته اکنون آمریکا از برجام خارج شده و در این مورد ابهامات مطرح است) هر کدام این حق را دارند که راسا به شورای امنیت مراجعه کنند و مدعی شوند که ایران برجام را زیر پا گذاشته و خواستار بازگشت تحریم‌ها شوند.  در مورد مکانیزم حل اختلاف باید توجه داشت که این بار اول نیست، بلکه ایران پیش‌تر نیز بارها خواستار تشکیل این جلسات شده بود. بنابراین منظور از مکانیزم حل اختلاف این نیست که موضوع به شورای امنیت برود، بلکه ایران خواهان آن شده که این کمیسیون تشکیل شده و به شکایات ایران رسیدگی کند.  ایران می‌تواند به کمیسیون حل اختلاف رجوع کند و به‌ کارشناس‌هایی که در برجام حضور دارند بگوید که ما این بند را اجرا کرده‌ایم یا مثلا آنها کدام بند یا تعهد را اجرا نکرده‌اند. در یک بازه زمانی مشخص نیز اگر ایران راضی شد که شد و اگر نشد موضوع در یک سطح بالاتر یعنی وزرای خارجه بررسی خواهد شد. وزرای خارجه نیز باید در مورد شکایت ایران تصمیم بگیرند و تلاش خواهند کرد ایران را راضی کنند. از این پس داستان به این صورت است که اگر ایران راضی نشد نمی‌تواند به شورای امنیت رجوع کند، زیرا علیه خودش است، اما اگر روند برعکس شد یعنی کشوری مانند آلمان(یا هر کدام از 5 عضو دیگر باقی‌مانده در برجام) به کمیسیون شکایت کرد و وزرای خارجه هم جلسه گذاشتند و این کشور قانع نشد می‌تواند به شورای امنیت رجوع کند.   بنابراین مکانیزم ماشه در اختیار ایران نیست و اساسا ایران نمی‌تواند از این مکانیزم استفاده کند. مکانیزمی که برای ایران تعبیه شده مکانیزم حل اختلاف است. زیرا وقتی بحث برجام پیش آمد فرض اولیه این بود که ایران می‌خواهد از این توافق خارج شود و آنها باید به گونه‌ای مانع از این امر شوند. در آن زمان کسی فکر نمی‌کرد که آمریکا از توافق برجام خارج شود.  به نظر می‌رسد هدف دکتر ظریف از مطرح کردن این شکایت آن است که در داخل این مساله را مطرح کند که دولت از وضعیت موجود راضی نیست و نسبت به نقض برجام شکایت دارد و آن را مطرح کرده است.  درخصوص مکانیزم ماشه نیز به چند نکته باید توجه داشت؛ نخست آنکه ایران نمی‌تواند به این مکانیزم رجوع کند و فقط اعضای 1+5 از این ویژگی برخوردار هستند.  در این بین اگر کشوری مانند فرانسه مدعی شود که ایران برجام را نقض کرده است در ابتدا باید به کمیسیون حل اختلاف رجوع کند و در آنجا، کارشناس‌ها باید به طرف ایرانی توضیح دهند و ایران باید به لحاظ فنی و کارشناسی بتواند فرانسه را متقاعد کند که حرفش درست نیست. در اینجا اگر فرانسه قانع شد مساله حل می‌شود و اگر قانع نشد این درخواست باید در اجلاس وزرای خارجه اعضای برجام بررسی شود. این جلسه وزرای خارجه نیز یک مهلت مشخص دارد و اگر در آنجا نیز فرانسه قانع نشد یک مرحله سومی برای این کشورها تعبیه شده که مکانیزم ماشه نام دارد؛ فرانسه در این مرحله می‌تواند به شورای امنیت رفته و درخواست کند که تعلیق تحریم‌ها علیه ایران دیگر تمدید نشود. در این جا باقی کشورها حق وتو ندارند منتها اگر موضوع به تصویب قطعنامه جدید علیه ایران منتهی شود اگر حتی یکی از کشورهای عضو شورای امنیت هم وتو کند این قطعنامه قابل تصویب نیست. بنابراین اگر هر کدام از کشورهای اروپایی به مکانیزم ماشه رجوع کند، برجام دیگر کاملا از هم می‌پاشد.