سه برداشت از اعتراض دامداران

به گفته یکی از دامداران اصفهانی، متاسفانه از سال گذشته قیمت شیر خام تغییری نکرده و روی قیمت ۴۵۰۰ تومان ثابت مانده است، در حالیکه هزینه‌های تولید از جمله حمل و نقل، نهاده‌های دامی، واکسن، دارو و سایر هزینه‌ها همچون حقوق و دستمزد افزایش قابل توجهی داشته که این مسئله قیمت تمام شده شیرخام را بالاتر از نرخ مصوب رسانده است.

نماینده مردم نیشابور، فیروزه و زبرخان از همین زاویه به موضوع نگاه می کند و اعتقاد دارد: دامدار روستایی ما امروز مجبور است جو را کیلویی ۷ هزار تومان از بازار آزاد تهیه کند همچنین سایر هزینه‌های دام را نیز با قیمت‌های بالایی تأمین کند و از طرفی شیر را به قیمت کیلویی ۴,۵۰۰ تومان به دولت و کارخانجات بفروشد.

به گفته او دامداران روستایی امروز به جایی رسیده‌اند که می‌گویند نگهداری دام برای ما به هیچ وجه توجیهی ندارد و حاضرند تمام دام خود را بکشند و به کشتارگاه بفرستند.

خواسته دامداران چیست؟

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان می گوید:در حال حاضر دامداران از ستاد تنظیم بازار کشور می خواهند با ورود به این موضوع، قیمت جدید شیرخام را مصوب و به سرعت ابلاغ کند.

به گفته حسین ایراندوست، به طور قطع نمی توان تولید شیر را معطل تصمیم ستاد تنظیم بازار در آینده کنیم، چراکه دامدار برای تولید روزانه نیاز به نهاده و علوغه ... دارد و دام را نمی توان گرسنه نگه داشت، بنابراین آنها در انتظار ابلاغ قیمت جدید شیرخام هستند. قیمت مورد نظر از نگاه این طیف عدد ۶۴۰۰ تومان برای هر کیلو شیرخام است و دامداران انتظار دارند حداقل این عدد مورد توافق به سرعت برای اجرا ابلاغ شود و معطل زمان نشود.

دلیل تعلل در قیمت شیر

اما چرا این اتفاق رخ نمی دهد و دولت دست دست می کند؟ زیرا این قیمت با منافع یک صنف دیگر در تضاد است؛انجمن فرآورده های لبنی ایران.

«امیرحسین صفری» عضو انجمن فرآورده های لبنی ایران با بیان اینکه دامداران  به دنبال خرید شیرخام توسط کارخانجات با نرخ ۶هزار و ۴۰۰ تومان هستند گفت: رشد دو هزارتومانی شیرخام منطقی نیست، گفت: هر ساله انجمن دامداران در آنالیز قیمت شیرخام، قیمت را بالاتر از میزان واقعی به  دولت پیشنهاد می دهد  به طوری که این رقم متناسب با نرخ شیر خام در کشورهای اروپایی نیست. به طور مثال قیمت هر کیلوگرم شیرخام در اروپا با یوروی ۳۰ هزارتومانی و اقتصاد آزاد ۹ هزارتومان محاسبه می شود که کم بودن این تفاوت قیمت می تواند صادرات ایران را نیز با مخاطره روبرو کند.

وی اعتقاد دارد:افزایش نرخ شیرخام منجر به افزایش قیمت فرآورده های لبنی و در نهایت کاهش مصرف مجدد می شود، و چنین موضوعی منجر به عدم دریافت  شیرخام می شود یعنی اگر کارخانجات نتوانند فرآورده های لبنی خود را در داخل و خارج از کشور به فروش برسانند، امکان خرید شیرخام کاهش می یابد که این امر نه تنها به نفع صنایع لبنی و مصرف کنندگان نیست بلکه به نفع دامداران نیز نخواهد بود.

صفری تصریح کرد: شیرخام و فرآورده های لبنی دارای تاریخ مصرف است و امکان نگهداری در انبار و سردخانه ها نیست؛ بنابراین هر آنچه شیرخام در کشور تولید می شود باید فرآوری و کالای نهایی به مصرف داخلی و در نهایت صادرات برسد.

عضو انجمن فرآورده های لبنی ایران اظهار داشت: سال گذشته قیمت هر کیلوگرم شیرخام چهار هزار و ۵۰۰ تومان تعیین و ابلاغ شد اما در واقع کارخانجات هر کیلوگرم شیرخام را تا به امروز حدود پنج هزارتومان خریداری می کردند.

صفری با اشاره به رشد سالانه نرخ تورم، افزایش دستمزد کارگری، انرژی، حمل و نقل، بسته بندی و مواد اولیه تولید تصریح کرد: با توجه به پیشنهاد انجمن دامداران برای نرخ ۶ هزار و ۴۰۰ تومانی هر کیلوگرم شیرخام و افزایش دیگر هزینه های تولید از جمله بسته بندی، صنایع لبنی نمی توانند افزایش قیمتی کمتر از ۵۵ تا ۶۰ درصد داشته باشند زیرا حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد مواد اولیه صنایع لبنی را شیرخام تشکیل می دهد.صفری نرخ منطقی شیرخام را ۵ هزار و ۵۰۰ تومان یعنی یک‌هزار تومان افزایش نرخ روی قیمت مصوب سال ۹۹ عنوان کرد.

چالش بزرگ قیمت گذاری شیر

 چالش بزرگ فعلی صنعت شیر و لبنیات  کشور  قیمتگذاری دستوری است قیمت دستوری از شیرخام شروع و با وجود اینکه روی سه قلم فرآورده لبنی شامل شیر، ماست و پنیر اعمال می شود اما روی ۹۰ درصد محصولات لبنی همچون دوغ و پنیر خامه ای نیز تاثیرگذار است.

در واقع دولت با نیت حمایت از تولید کننده و مصرف کننده تلاش دارد نهادهای تولید را ارزانتر به دست دامداران برساند و از سوی دیگر در اقلام ضروروی که به سلامت مصرف کننده مربوط می شود قیمت گذاری می کند. این سیاست موجب شده همه ناراضی باشند. تولید کنندگان از قیمت و مصرف کنندگان از کیفیت.

راهکار اساسی برای رسیدگی به اعتراضات دامداران

فروش شیر منبع اصلی دامداران ایرانی است و نزدیک به 80 درصد از درآمد آنان وابسته به فروش شیر است. مساله ای که آسیب پذیری شیر را نسبت به نوسانات بالا برده است.

قیمت گذاری شیر در دنیا معمولا بر دو پایه انجام می شود در روش اول برای یک کیلو شیرکه دارای درصدی از پایه چرپی و پروتئین است یک قیمت پایه در نظر گرفته می شود اما در روش دوم قیمت شیر بر اساس ترکیبات مقادیر چرپی، پروتئین و بعضا لاکتور تعیین می شود.

در واقع در روش اول قیمت گذاری حجمی است و در روش دوم قیمت گذاری کیفی است در بسیاری از کشورها با احترام به حقوق مصرف کننده و افزایش کیفیت قیمت گذاری بر مبنای روش دوم استفاده می شود اما در ایران روش اول مدنظر قرار می گیرد. به همین دلیل در صنعت شیر افزایش تولید شیر بدون در نظر گرفتن ترکیبات و کیفیت انجام می شود و همین مساله موجب اشکالات جدی در این چرخه شده است. تحلیل ها نشان می دهد نقطه آغاز حل مشکلات این صنعت سیاست ها به سمت رقابتی شدن بازار، تعیین قیمت متناسب با عرضه و تقاضا و پرهیز از قیمت گذاری بخشنامه ای حرکت کند. در این حالت با استفاده از استاندارهای لازم برای ترکیبات مهم مثل چربی و پروتئین، یکپارچه سازی سیاست های تعرفه ای  وارداتی زمینه خودتنظیمی در بازار را فراهم آورد. در واقع این مسیر می تواند تفاهم ذی نفعان عرضه کنندگان شیر و در مقابل تولیدکنندگان محصولات لبنی و در نهایت مصرف کنندگان را فراهم آورد.تا این چرخه اصلاح نشود هر چند وقت یکبار شاهد اعتراضات و فشار برای تغییر قیمت ها به دلیل نوسان های اقتصادی خواهیم بود.