واقعا سیاستهای پولی دولت، رشدنقدینگی را مهار کرده؟/ واقعیت این را نمی گوید

مطابق اطلاعاتی که این مقاله عنوان کرده، بانک مرکزی در دولت سیزدهم برای کنترل رشد نقدینگی اجرای چهار سیاست را در دستور کار قرار داده است:

1- کنترل خلق پول بانکی از طریق تنظیم و اعمال جدی کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها

2- تشکیل کمیته نقدینگی و برگزاری هفتگی و مستمر جلسات آن

3- هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی حول نرخ سیاستی و در محدوده دالان نرخ سود بازار

4- افزایش نسبت سپرده قانونی در سطح شبکه بانکی به میزان نیم واحد درصد

بانک مرکزی در مقاله  خود اضافه کرده که «ماحصل اقدامات دولت و بانک مرکزی در زمینه مدیریت بازار ارز و کنترل رشد نقدینگی طی یک سال و نیم گذشته و علی‌الخصوص پس از اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصاد کلان در تحولات نرخ تورم و رشد اقتصادی عینیت یافته است. براساس آمارهای بانک مرکزی، نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولیدکننده که در اسفند ماه سال گذشته (1401) متاثر از تحولات بازار ارز و افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی به بیشترین مقدار خود در یک سال اخیر رسید و رقم 42.4درصد را ثبت نموده بود، لیکن تنها پس از گذشت چند ماه از اعمال سیاست تثبیت اقتصادی توسط بانک مرکزی در اواخر سال گذشته و ثبات در بازار ارز در ماه‌های اخیر، تحولات تورم نقطه به نقطه شاخص قیمت تولیدکننده روند نزولی به خود گرفته و به 32.4درصد در شهریور ماه سال جاری کاهش یافته است. از آنجا که شاخص بهای تولیدکننده به نوعی شاخص پیش‌نگر شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی می‌باشد، انتظار می‌رود ادامه‌دار شدن روند کاهشی تحولات این شاخص منجر به کاهش تورم نقطه به نقطه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی تا پایان سال گردد.»

نگاهی دقیق‌تر به شاخص‌ها

محاسباتی که طبق این داده‌ها انجام شده نشان می‌دهد که نقدینگی در شهریور امسال به 7 هزار و 98 هزار میلیارد تومان رسیده است. طبق داده‌های موجود، رشد نقدینگی در شهریور امسال نسبت به اسفند سال گذشته 12درصد بوده است. این درحالی است که رشد این متغیر در شهریور 1401 نسبت به اسفند 1400 برابر با 15.8درصد ثبت شده بود. بنابراین می‌توان دید که سیاست «تثبیت» که بانک مرکزی آن را دلیل این اتفاق دانسته، توانسته تاحدودی رشد نقدینگی را در بازه 6 ماهه اخیر کنترل کند.

اما برای ارزیابی دقیق‌تر این مساله لازم است تا رشد نقطه‌ای و ماهانه نقدینگی نیز بررسی شود. این اتفاق تبیین دقیق‌تری از شرایط فعلی این شاخص مهم در کشور به همراه دارد، چراکه رشد نقطه به نقطه نشان می‌دهد که مقدار یک متغیر در هر ماه چقدر نسبت به همان ماه در سال قبل تغییر کرده است.

شاخص نقدینگی در شهریور امسال نسبت به شهریور سال گذشته 26.9درصد رشد داشته است. مقایسه مقداری این شاخص نیز حاکی از آن است که در یک سال منتهی به شهریور امسال هزار و 500 هزار میلیارد تومان به نقدینگی افزوده شده است بنابراین به نظر می‌رسد کاهش شدید رشد نقطه‌ای نقدینگی متوقف شده است.

شاخص ماهانه رو به افزایش است

اما اگر شاخص نقدینگی در نیم سال اول 1402، رو به کاهش گذاشته، در مقیاس ماهانه عملکرد دیگری در این باره دیده می‌شود. به ‌طور دقیق‌تر، از خرداد 1402 رشد ماهانه نقدینگی روند رو به رشدی به خود گرفته و به 1.8درصد رسیده است. پس از تجربه یک کاهش در تیر ماه، این شاخص تا پایان تابستان امسال به روند صعودی خود ادامه داده است. برآوردها نشان می‌دهد که رشد ماهانه نقدینگی در مرداد امسال 2.3درصد و در شهریور امسال 3.6درصد بوده است. در واقع نقدینگی از 6 هزار و 851 هزار میلیارد تومان در مرداد به 7 هزار و 98 هزار میلیارد تومان در شهریور رسیده و 247 هزار میلیارد تومان بیشتر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این بیشترین رشد ماهانه ثبت شده در نیم سال اخیر بوده است. در سال جاری رشد نقدینگی در هر ماه نسبت به اسفند سال قبل در سطح پایین‌تری نسبت به سال‌های قبل خود در حال حرکت است؛ اما در مقابل کاهش شدید رشد نقطه به نقطه این شاخص در شهریور ماه امسال متوقف شده و رشد ماهانه آن نیز برای دومین ماه متوالی افزایشی بوده و رکورد 6 ماهه اخیر را ثبت کرده است.