رشد بی سابقه شاخص تولید صنعتی شرکت های بورسی

در خلاصه مدیریتی این گزارش آمده است: در مهر ماه مانند شش ماه اخیر روند صعودی رشد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی ادامه پیدا کرد و رشد این شاخص نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 6.9 درصد رسید که در دو سال اخیر بی سابقه بوده است.

بخش قابل توجه افزایش نرخ رشد در این ماه را می‌توان به خاطر افزایش رشد تولید محصولات شیمیایی دانست رشد این محصولات از 2.9 درصد در شهریورماه (نسبت به مدت مشابه) به 7.7 درصد در مهر ماه رسیده است. البته با توجه به اینکه رشد فروش این صنعت از رشد تولید آن نیز افزایش بیشتری داشته است می توان تقویت تقاضا برای این بخش را محرک رشد دانست.

البته تولید در صنعت خودروسازی و قطعات نیز مانند ماه های گذشته رشد حدود ۲۰ درصدی داشته است که سهم قابل توجهی در رشد مثبت ماههای اخیر تولید صنعتی داشته است.

تضعیف سرمایه گذاری در اقتصاد

شاخص تولید در صنایع دستگاه های برقی و ماشین‌آلات و تجهیزات در مهرماه نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد منفی را نشان می‌دهد که البته این رشد منفی در این صنایع در ماه‌های اخیر تکرار شده است. با توجه به اینکه این صنایع تولیدکننده کالاهای سرمایه‌ای هستند کاهش متوالی تولید در این صنایع را می‌توان نشانه تضعیف سرمایه‌گذاری در اقتصاد کشور دانست.

تعداد شرکت های صنعنی زیان ده

بررسی سودآوری شرکت های بورسی در شش ماهه ۱۳۹9 نیز نشان می‌دهد که ۴۱۹ شرکت در مجموع رشد اسمی 64.8 درصدی سود خالص را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند. این در حالی است که از بین این شرکت ها ۵۱ شرکت زیان‌ده بوده‌اند که این تعداد نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۷۱ شرکت بود، کاهش داشته است.

شاخص تولید صنعتی ماهانه

 بیش از ۲۴۰ شرکت صنعتی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس که به صورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر می‌کنند بیش از نیمی از تولید کشور را در اختیار دارند. لذا با توجه به بررسی آمار این شرکت‌ها می‌توان وضعیت تغییرات تولید صنعت کشور را رصد کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص مستخرج از داده‌های این شرکت‌ها هم‌راستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است. لذا این شاخص در زمانی که شاخص‌های رسمی کل کشور با تاخیر منتشر می‌شوند و تواتر فصلی دارند، می‌تواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد.

رشد بی سابقه تولید صنعتی

بر اساس این گزارش، رشد تولید صنعتی در طول ماه‌های سال ۱۳۹۷ روند کاهشی داشته اما تقریبا در تمام ماه‌های سال ۹۸ (بجز اسفند ماه) رشد تولید صنعتی روند افزایشی داشته است. اما روند افزایشی نرخ رشد در اسفندماه ۹۸ به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی واحدهای صنعتی متوقف شد و این امر باعث شد که تولید شرکت‌های صنعتی در فروردین ماه ۹۹ نسبت به ماه مشابه سال گذشته حدود ۱۱٫۹ درصد کاهش داشته باشد. البته روند بهبود رشد تولید شرکت‌های بورسی از اردیبهشت ماه ۹۹ آغاز شد و در خرداد ماه رشد به محدوده صفر درصد رسید. این فرآیند بهبود رشد در ماه‌های تابستان نیز ادامه پیدا کرد و رشد تولید نسبت به مدت مشابه در شهریورماه به ۴٫۵ درصد رسید. در مهرماه نیز در ادامه روند صعودی نرخ رشد، رشد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی نسبت به مدت مشابه به ۶٫۹ درصد رسید. اینچنین نرخ رشد مثبتی از ابتدای سال ۹۷ بی‌سابقه بوده است. این رشد مثبت در چند ماه اخیر بعد از کاهش قابل توجه تولید صنعتی در ماه‌های ۹۷ و ۹۸ تنها کاهش تولید اتفاق افتاده را جبران می‌کند. بر این اساس شاخص تولید صنعتی شرکتهای بورسی (بر اساس سال پایه ۱۳۹۵) که در انتهای سال ۱۳۹۶ به رقم ۱۱۰ واحد رسیده بود، در مهرماه ۱۳۹۹ به رقم ۱۰۶٫۲ واحد رسیده است که اندکی کمتر از انتهای سال ۱۳۹۶ است.

صادرات و رشد صنعت

رشد تولید در برخی صنایع به شدت به بازار صادراتی وابسته است. از این رو تغییرات فرآیندها و رویه‌های صادراتی و گسترده یا محدود شدن بازار صادراتی یکی از عواملی است که بخشی از تغییرات در تولید را توضیح می‌دهد. به‌منظور بررسی اثر صادرات بر رشد تولید، شرکت‌ها بر اساس درجه صادرات محوری به دو گروه تقسیم شده است (ملاک در این گزارش درصد محصول صادراتی به کل فروش در هر شرکت بوده است). با توجه به اینکه در ماه‌های ابتدایی سال ۹۸ رشد تولید در شرکت‌های صادرات محور بیشتر از شرکت‌های کمتر صادرات محور بوده است، می‌توان گفت که محدودیت‌های صادراتی نه تنها مانعی جدی برای رشد منفی صنعت نبوده بلکه باعث بهبود وضعیت کلی صنعت نیز شده است. در شهریور ماه ۹۸ به طور متوسط رشد تولید گروه شرکت‌های صادرات محور بیش از ۱۲ درصد بیشتر از رشد تولید گروه شرکتهای کمتر صادرات محور بوده است.

در طول سال ۹۸ با وجود اینکه رشد تولید شرکت‌های صادراتی در محدوده مثبت و نزدیک صفر در نوسان بود اما با نزدیک شدن به پایان سال نرخ رشد شرکت‌های غیرصادراتی از منفی ۱۷ درصد در ابتدای سال به نزدیک صفر درصد در ماه‌های آخر سال رسیده بود و از این رو می‌توان گفت که صادرات محوری در نیمه دوم سال ۹۸ را نمی‌توان محرک قوی برای رشد تولید تلقی کرد چون تفاوت رشد این دو گروه ناچیز بوده است. البته اینکه نرخ رشد گروه صادراتی در نیمه اول سال ۹۹ همواره بیشتر از گروه شرکت‌های غیر صادراتی بوده است امری خدشه ناپذیر بوده است. اما اینکه این تفاوت در نرخ رشد در ماههای اخیر تقریبا ثابت بوده و حتی کاهش نیز داشته است نشان دهنده این است که محرک تغییرات در بخش صادراتی نمی‌تواند محرک اصلی رشد تولید باشد.

سودآوری در صنایع

اگرچه سودآوری در شرکت‌ها و صنایع مسئله مالی به حساب می‌آید ولی باید به این نکته توجه کرد که برای تداوم تولید و پایداری رشد در صنایع داشتن حاشیه سود مطمئن از الزامات به شمار می‌آید. بر اساس این گزارش از میان ۴۳۹ شرکت که اطلاعات آنها در دسترس بوده در سال ۹۸ معادل ۵۱ شرکت زیان‌ده وجود داشته که این تعداد نسبت به سال ۹۷ (در بین همین شرکت‌ها)، ۱۲ واحد کاهش داشته است.

البته در سه ماهه ۹۹ از ۴۲۶ شرکت ۷۷ شرکت زیان‌ده وجود داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۹ شرکت از تعداد شرکت‌های زیان‌ده کمتر شده است. همچنین در شش ماهه ۱۳۹۹، از ۴۱۹ شرکت که صورت‌های مالی مربوطه را منتشر کردند ۵۱ شرکت زیان‌ده وجود داشته است که نشان می‌دهد که تعداد شرکت‌های زیان‌ده نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۰ شرکت کاهش پیدا کرده است.

آمار دیگری که در این گزارش ارائه شده رشد سود خالص اسمی است. اگرچه رشد سود اسمی عمدتا ناشی از رشد قیمت‌ها است، اما مقایسه آن با رشد قیمت‌ها می‌تواند وضعیت سودآوری صنایع را مشخص کند. بر اساس آمار مجموع سود ۴۳۹ شرکت بورسی در سال ۹۸ نسبت به سال قبل ۵۶٫۸ درصد رشد داشته است. سود اسمی شرکت‌ها در سه ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۰٫۵۷ درصد افزایش داشته است.

این نرخ رشد سود اسمی در مقایسه با نرخ رشدی که در سال ۱۳۹۸ بدست آمده است (یعنی ۵۶٫۸ درصد) کاهش در نرخ رشد سود اسمی را نشان می‌دهد. این کاهش نرخ رشد را می‌تواند به شیوع کرونا و تعطیلی برخی واحدها نسبت داد چرا که این کاهش نرخ رشد در شش ماهه جبران می‌شود و مجموع سود اسمی ۴۱۹ شرکت در شش ماهه ۱۳۹۹ حدود ۶۴٫۸ درصد رشد می‌کند. در بین صنایع مهم، شرکت‌های خودروسازی و ساخت قطعات بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارد؛ به گونهای که از مجموع ۳۶ شرکت در بازه سال ۱۳۹۸ ، سه ماهه ۱۳۹۹ و شش ماهه ۱۳۹۹ به ترتیب 10، ۱۵ و ۱۰ شرکت زیان‌ده دارند و در مجموع سود خالص کل شرکت‌های این صنعت در دوره‌های اخیر ، منفی بوده است.

اگرچه زیان شرکت‌های این صنعت در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ کاهش ۵۴ درصدی داشته است ولی به رشد مثبت نرسیده است و به علاوه زیان این شرکت‌ها در سه ماهه و شش ماهه ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل بیشتر شده است. در بین صنایع رشد سود اسمی صنایع دارویی و محصولات غذایی به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از صنایع دیگر بوده است به گونه‌ای که در شش ماهه ۱۳۹۹ رشد سود خالص اسمی صنایع دارویی و محصولات غذایی نسبت به مدت مشابه به ترتیب ۸۳٫۵ و ۱۹۵ درصد بوده است. صنایع محصولات شیمیایی و فلزات اساسی که عمدتا صادراتی هستند نیز در شش ماهه ۱۳۹۹ رشد سود خالص اسمی به ترتیب ۴۸٫۳ و ۶۴٫۷ درصدی داشته‌اند. این نرخ‌های رشد نسبت به نرخ‌های رشد سود این صنایع در سال ۹۸ افزایش داشته است.