آینده­ بازار کار با هوش مصنوعی به کدام سو می رود؟

یکی از مهمترین تاثیرات هوش مصنوعی و خودکارسازی این است که قادر است مشاغل انسانی را جایگزین کند. از آنجایی که ماشین ها و الگوریتم ها قادر به انجام کارهایی هستند که قبلا توسط انسان ها انجام می گرفت، این ریسک وجود دارد سغل های متعدد و بسیاری منسوخ گردد. برخی پیش بینی­ها بیانگر آن است که بیش از 50% از حرفه­های کنونی تا دهه آینده توسط نرم افزار و هوش مصنوعی جایگزین شده باشند. می­توان به پیش بینی مجمع جهانی اقتصاد[1] به عنوان یک پیش­بینی ملموس­تر اشاره کرد که بیان میکند بیش از 85 میلیون شغل تا سال 2025 توسط هوش مصنوعی و تکنولوژی جایگزین خواهند شد. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که همه مشاغل به یک اندازه در معرض خطر نیستند.

تاثیر خودکارسازی احتمالا بسته به حوزه، کارهایی که در یک شغل انجام می­شوند، و سطح تحصیلات و مهارت­های مورد نیاز، متغیر خواهد بود. مشاغلی که شامل کارهای تکرار شونده باشند، یا هوش مصنوعی قادر به انجام آن باشد، با احتمال و سرعت بیشتری توسط هوش مصنوعی جایگزین خواهند شد.

از طرف دیگر، شغل­هایی که نیازمند تفکر خلاقانه، حل مساله، و یا تعاملات اجتماعی هستند احتمال کمتری برای جایگزینی­شان وجود دارد.

هوش مصنوعی و خودکارسازی، علاوه بر قابلیت جایگزینی مشاغل، از پتانسیل کافی برای خلق فرصت های شغلی جدید نیز برخوردار است. با رواج این فناوری­ها، نیاز روز افزون به کارکنانی با مهارت و دانش طراحی، توسعه و نگهداشت این سیستم ها بوجود خواهد آمد. همچنین ممکن است فرصت های شغلی جدیدی در علوم داده، یادگیری ماشین، و صنایعی خلق شود که در آن هوش مصنوعی و خودکارسازی تحولاتی ایجاد کرده ؛ که از جمله آنان، می­توان به حوزه سلامت، آموزش پرورش و حمل و نقل اشاره کرد.

درعین حال که قابلیت­های بالقوه هوش مصنوعی و خودکارسازی واضح  هستند، پیامدهای اجتماعی و اخلاقی چشم گیری وجود دارد که باید درنظر گرفته شود. یکی از نگرانی­های کلیدی، احتمال سوگیری در الگوریتم ها و مدل هایی است که زیربنای این فناوری­ها هستند. فرض کنید داده­ای که برای آموزش مدل هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گرفته است، دارای سوگیری های عمیقی باشد. در این حالت، هوش مصنوعی نیز خود به خود این سوگیری ها را به ارث می برد، که میتواند منجر به خروجی­های غیر منصفانه و تبعیض آمیز گردد. همچنین این احتمال وجود دارد که هوش مصنوعی و خودکارسازی شکاف گسترده­ای بین افراد دارای تحصیلات و مهارت­های لازم در این زمینه و افراد فاقد آن بوجود آورد، که نابرابری­ها و اختلاف طبقاتی و اجتماعی موجود را تشدید کند.

آینده مشاغل در عصر هوش مصنوعی و خودکارسازی، پیچیده و نامعلوم است، اما موضوعی که مشخص است راه فراری از آن وجود نداشته و نقش حکومت و سیاست، در شکل­دهی آینده همراه با هوش مصنوعی، حیاتی خواهد بود. حکومت­ها ابزارهای قانونی متعددی برای رسیدگی به این چالش­ها و فرصت­های برخاسته از این فناوری­ها در اختیار دارند که شامل تنظیم مقررات، برنامه­های آموزشی و تربیتی، و حمایت از کارکنان و صنایع می­باشد. حکومت ها باید قبل از اینکه خیلی دیر شود، در خصوص این مسائل تدبیری بیندیشند.

چرا افراد شاغل نباید نگران باشند؟

هوش مصنوعی به سرعت در حال رشد است، و تاکنون صنایع و حوزه های زیادی در حال استفاده از آن، به منظور بهبود یا جایگزینی قابلیت های انسانی هستند. با این حال، هنوز توانایی­ها و خصوصیات انسانی بسیاری وجود دارد که هوش مصنوعی قادر به تقلید و جایگزینی آن نشده است. بنابراین، تا زمانیکه هوش مصنوعی نتواند این خصوصیات را کاملا یاد بگیرد، قادر به جایگزینی بشر به صورت کامل نخواهد بود.

برخی از این خصوصیات عبارتند از:

• عواطف و همدلی: در حال حاضر هوش مصنوعی قادر به درک کامل یا تقلید پیچیدگی عواطف انسانی و توانایی همدلی کردن با دیگران نمی­باشد.
• خلاقیت: هوش مصنوعی شاید قادر به انجام کارهای خلاقانه­ای همچون سرودن شعر، ساخت موسیقی، و خلق یک اثر هنری مصور باشد. با این وجود، خلاقیت خروجی تولید شده توسط هوش مصنوعی، محدود به داده­های آموزشی و پیچیدگی مدل توسعه داده شده بوده و نمی­تواند فراتر از آن برود.
• شهود: انسان بر اساس شهود و تجربیات گذشته قادر به تصمیم گیری و حل مساله است. هوش مصنوعی می­تواند بر اساس دادهای آموزشی تصمیم گیری کند ولی هوش مصنوعی در حال حاضر قادر به تصمیم گیری بر اساس شهود یا دانش تجربی نیست.
• قضاوت صحیح: هوش مصنوعی می­تواند حجم زیادی از اطلاعات را پردازش کند، اما در حال حاضر قادر به درک قضاوت صحیح، استنتاج و تعمیم دادن نیست، کاری که برای بشر بسیار سهل و ساده است.
• اخلاق و اخلاق مداری: هوش مصنوعی می­تواند حجم وسیعی از اطلاعات را پردازش و تحلیل کند، اما در حال حاضر قادر به درک و اتخاذ تصمیمات اخلاقی همسو با ارزش های انسانی نیست.
• رهبری، کار گروهی و مهارت­های اجتماعی: هوش مصنوعی می­تواند حجم وسیعی از داده را پردازش و تحلیل کند و کارهای خاص را انجام دهد، اما در حال حاضر قادر به رهبری یک گروه نیست، نمی­تواند اعتماد ایجاد کند، نمی­تواند تعارضات را رفع نماید، و قادر به انجام سایر مهارت­های اجتماعی بحرانی که انسان­ها پردازش می­کنند نیست.

با تداوم تحقیق و توسعه، هوش مصنوعی دائما در حال بهبود است و بسیاری از محدودیت­هایش را پشت سر گذاشته و خواهد گذاشت. با این حال، در عصر حاضر، هوش مصنوعی نتوانسته است برخی خصیصه های حیاتی انسان را جایگزین کند.

کدام مشاغل زودتر از بقیه با هوش مصنوعی جایگزین خواهد شد؟

هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که گستره وسیعی از کارها را خودکار کرده یا بهبود بخشد؛ این امر می­تواند منجر به تغییراتی عمیقی در بازار کار شود. با این وجود، همانطور که اشاره شد، هوش مصنوعی نمی­تواند به راحتی برخی مشاغل را، که نیازمند تصمیم گیری های پیچیده و دانش عمومی و میان رشته­ای هستند را جایگزین کند. از طرف دیگر، برخی مشاغل که احتمالا توسط هوش مصنوعی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت عبارت اند از:

• ثبت و تحلیل داده: هوش مصنوعی می­تواند حجم وسیعی از داده را با سرعت و دقتی بسیار بالاتر از انسان پردازش و تحلیل کند، که می­تواند منجر به خودکار سازی مشاغلی همچون ثبت و تحلیل داده شود. (تحلیل های ساده)
• خدمات مشتری: شاید این حوزه یکی از بیشترین تاثیرات را در خصوص اثر گذاری هوش مصنوعی در بازار کار را تجربه کرده باشد چرا که هم اکنون چت بات های مبتنی بر هوش مصنوعی و کانتر های خدمات مشتریان بسیار از مشاغل مرتبط با پاسخگویی به مشتریان را جایگزین کرده اند و حجم زیادی از اشتغال در این حوزه جایگزین شده است.
• حمل و نقل و آمایش: ماشین­ها و پهبادهای خودران، توسعه یافته و مورد آزمایش قرار گرفته­اند، که منجر به خودکارسازی مشاغلی همچون راننده تاکسی و کامیون، و خدمات تحویل در محل شده است.
• تولید و مونتاژ: در حال حاضر هوش مصنوعی و رباتیک در تولید و مونتاژ مورد استفاده قرار گرفته است که توانسته منجر به خودکارسازی مشاغلی چون کارگران خط مونتاژ شود و این حرفه ها نیز بیشترین تاثیر را در آینده تجربه خواهند کرد.
• تحلیل مالی و معاملات: هوش مصنوعی در حال حاضر در تحلیل مالی و انجام معاملات نیز استفاده می­شود که می­تواند منجر به خودکارسازی مشاغلی همچون معامله­گری بازار سهام و تحلیل­گری اقتصادی گردد.
• نظارت و امنیت: استفاده از دوربین ها و نرم­افزارهای تشخیص چهره­ی مجهز به هوش مصنوعی برای نظارت و امنیت، می­تواند منجر به خودکارسازی مشاغلی همچون نگهبان­های امنیتی گردد.

اما سوال بزرگ اینجاست؟

افراد و سازمان­ها چکار کنند تا خود را با چشم انداز تغییرات مشاغل وفق دهند؟

پیش بینی مجمع جهانی اقتصاد یک روی دیگر نیز دارند و آن ایجاد بیش از 97 میلیون شغل جدید تا سال 2025 وابسته به هوش مصنوعی و حرفه های مرتبط با آن است. با حسابی سر انگشتی خواهیم دید که قریب بر 15 میلیون شغل بیشتر از تعداد شغلی که هوش مصنوعی از بین خواهد برد، توسط خود این تکنولوژی ایجاد خواهد شد.

در نتیجه، یک استراتژی مهم، سرمایه­گذاری روی مهارت­افزایی و بازآموزی مهارت می­باشد. درحالیکه هوش مصنوعی و خودکارسازی در حال تغییر بازار کار است، کارکنان باید خود را بروز نگه دارند و مهارت­های جدید مورد نیاز را جهت فعالیت و بهره گیری از هوش مصنوعی برای انجام فعالیت های خود را کسب نمایند. این استراتژی می­تواند شامل یادگیری تکنولوژی جدید، یا توسعه مهارت­هایی در زمینه تحلیل داده، یادگیری ماشین، یا کدنویسی باشد. این امر برای سازمان­ها حیاتی است، که کارمندان خود را حمایت کنند و فرهنگ یادگیری مستمر را بوجود آورند.

به منظور جمع­بندی، هوش مصنوعی و خودکارسازی بیش از بین بردن اشتغال در واقعیت در حال تغییر شیوه کار کردن ما هستند، که بصورت بالقوه، هم منجر به از بین رفتن، و هم خلق موقعیت­های جدید بصورت توامان است. اگرچه چالش های زیادی وجود دارد که باید پشت سر گذاشته شوند، اما آگاه ماندن و کنش­گرا بودن بدان معناست که افراد و سازمان­ها می­توانند در این چشم­انداز در حال تغییر، با تقویت جایگاه خود، همچنان به حیات خود ادامه دهند و چه بسا موقعیت های بهتری نیز کسب کنند و باید به آن، به عنوان فرصتی جدید برای توسعه هرچه بیشتر حرفه خود بنگرند.

*کارشناس فناوری اطلاعات