انتقاد جلیلی و پایداری به مذاکرات احیای برجام چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از امتداد، داوود حشمتی، در یادداشتی نوشت: جریان سعید جلیلی و پایداری که هیچ مذاکره ای را غیر از مذاکره خودشان قبول ندارند، با محوریت عناصر خود در مجلس از جمله علی خضریان و محمود نبویان مذاکرات احیای برجام باقری کنی را نیز به باد انتقاد گرفتند. نکته مهم دریادداشت ها و متن های منتشر شده توسط آنها این است که از تضمین امضای کری (که آنهم به اشتباه گفته شده بود) حالا به یک سخنرانی بایدن به عنوان تضمین توافق رسیدند.

 نبویان در بخش اول شروطی که دقیقا برای روحانی و تیمش قرار داده بود را به برای تیم باقری کنی هم قرارداده و از این منظر تفاوتی قائل نشده است. او برداشته شدن تمام تحریم ها و تضمین دادن آمریکا به عدم خروج از برجام را صراحتا بیان کرده است. 

 نبویان ضمنا با اشاره به قانون اقدام راهبردی لغو تحریم ها که در دولت رئیسی هیچ انگاری شده و به مجلس گزارش داده نمیشود نوشته است که با تمام این وجود «خطوط قرمز نظام در پیش نویسی که به دست آمده رعایت نشده است.» موارد مهمی که او برشمرده و میتوان از لابه لای این یادداشت به آن پی برد، به شرح زیر است: 

 بندهای مهمی که پایداری (و بخوانید جلیلی) با آن مخالف است عبارتند از بند 5، بند 19، بند20 و بند 28 . در دو بخش یادداشت نبویان به سخنرانی بایدن که به عنوان سندی برای تضمین اشاره شده است. جالب اینکه اساسا این سخنرانی در (۳۰ اکتبر ۲۰۲۱ (۸آبان۱۴۰۰) انجام شده بود.  به عبارت روشنتر، آنطور که نبویان ادعا کرده است، تیم مذاکره کننده، سخنرانی تبلیغاتی بایدن را در اجلاس جی ۲۰ به عنوان «تضمین» پذیرفته است. 

 در بند ۷- ۵ تصمیم کمیسیون مشترک فرصت خروج سرمایه گذاری از 3 ماه در برجام به 365 روز افزایش یافته است. به این معنا که اگر آمریکا بار دیگر تصمیم به خروج از برجام گرفت و یا از آن خارج شد، سرمایه گذاران یکسال فرصت دارند که سرمایه خود را از کشور خارج کنند. این در واقع تضمین اساسی است که فکر می کنند برای انتفاع از سرمایه گذاری دریافت کردند. در واقع قرار است ایران به سرمایه گذاران خود بگوید: «نگران تحریم های آمریکا نباشید، اگر آمریکا از برجام هم خارج شود شما یکسال فرصت دارید از ایران خارج شوید و تا آن زمان هم خدا بزرگ است.»

براساس این پیش نویس، قبل از رفع تحریم های ایران، غنی سازی بالای 20 درصد را متوقف می کند، تمام اورانیوم های بالای 20 درصد خود را رقیق کرده و به زیر 5 درصد باید کاهش میدهد. ایران تنها 2 و نیم کیلوگرم از این اورانیوم ها را می تواند نگه دارد. آنهم احتمالا برای مصارف راکتور تحقیقاتی و پزشکی تهران مورد نیاز است. همچنین ایران باید تمام اورانیوم غنی شده خود تا 5 درصد را هم تحویل دهد و تنها اجازه دارد 300 کیلوگرم آن را حفظ کند.

همچنین ادعا شده که در پیوست 9 آمریکا برای ایران یک معافیت 45 روزه برای فروش نفت تا 50 میلیون بشکه فراهم می کند. چرا؟ به این دلیل که ایران بیش از 60 میلیون بشکه نفت بر روی آبها در نفتکش ها ذخیره کرده است. آزاد شدن این حجم از نفت می تواند به نفع آمریکا هم باشد و قیمت را دربازار متعادل کند. اما نکته مهم این است که ایران تنها می تواند به کشورهایی که آمریکا موافقت کند این نفت را بفروشد.

 در بند 6 یادداشت نبویان اشاره شده است که «راستی آزمایی اقدامات آمریکا و اتحادیه اروپا به عهده خود آنها خواهد بود» او آدرس «بند ۱۸ و ۲۵ پیوست بازاجرا» را برای تصمیم داده است که فعلا نمی دانیم چیست چرا که هیچ کس به این پیوست ها دسترسی ندارد. 

 همچنین در بند 9 این یادداشت مشخص شده است که آمریکا بدون دخالت ایران خود به خود به برجام بر می گردد. نبویان به درستی اشاره کرده که از آن به بعد آمریکا دوباره اجازه خواهد داشت مکانیسم ماشه را فعال کند. این البته در شرایطی است که تندروهای داخلی در خفا کاری کنند که بهانه لازم را به آمریکا بدهند.

 در مجموع به نظر میرسد این نسخه نهایی موارد فنی توافق شده میان ایران و آمریکاست که اگر مسائل دیگری چون شرط ایران برای خروج نام سپاه از لیست تروریستی و خواسته های سیاسی روسیه میان دو طرف حل و فصل شود، نهایی خواهد شد و از سوی طرف ایران مورد پذیرش قرار گرفته است. از همین رو پایداری تلاش می کند تا پیش از نهایی شدن جلوی آن را بگیرد. نکته مهمتر این است که مجلس در این امر به حساب نیامده است که نشان می دهد قانون مجلس تنها برای ممانعت از توافق در دولت روحانی وضع شد.