مانور بریکس بر گسل اختلاف ها؛ از فانتزی های «شی» تا دردسر بزرگ پوتین!

به گزارش اقتصادنیوز ، نشست بریکس؛ آزمونی است برای آن که بدانیم آیا دشمنان ایالات متحده می توانند نقش این بازیگر را به عنوان ابرقدرت پیشرو جهانی تحت تاثیر قرار دهند یا نه.

خیز جنوب برای پایان دادن به هژمونی آمریکا

رهبران گروه بریکس قرار است در ژوهانسبورگ حضور یابند، جایی که مسکو و پکن برای تغییر موازنه حاکم بر ساختار بین‌المللی تحت رهبری غرب خیز برداشته اند.بی دلیل نیست ناظران می گویند که روسیه و چین می خواهند جانی تازه به بلوک بریکس بدهند تا بدین طریق به جهان ثابت کنند که  برای اتحادها و نهادهای تحت رهبری ایالات متحده جایگزین‌هایی وجود دارد.

براساس داده ها، حدود 40 کشور، از آرژانتین گرفته تا عربستان سعودی و قزاقستان، علاقه خود را برای پیوستن به بریکس ابراز کرده اند، در حالی که بیش از 67 رهبر و شخصیت های برجسته جهان به نشست هفته آینده دعوت شده اند.گروهی بر این باورند که استقابل از چنین نشستی نشان از تمایل جهان به تغییر نظم حاکم است.سارنگ شیدور، مدیر برنامه جهان جنوب در این باره به فارین پالسی گفت: جنوب جهانی اجلاس بریکس را از نزدیک رصد خواهد کرد به این امید که قدرت‌های جهانی و میانی در پر کردن شکاف‌هایی که ناشی از حکمرانی نادرست آمریکا است، پیشرفت داشته باشند.

بریکس روی گسل اختلاف ها

نشست بریکس، کنفرانس باندونگ را یادآوری می کند، کنفرانسی که در طول جنگ سرد 29 دولت از آسیا، آفریقا و خاورمیانه را گرد هم آورد و زمینه را برای شکل گیری جنبش غیرمتعهدها فراهم کرد. به سان آن بازه زمانی، بریکس به عنوان جایگزین، تلاشی برای عقب راندن هژمون آن روزگار است - هر چند که به واسطه عضویت چین و روسیه فعالیت هایش پیچیده شده.ربکا ری، محقق ارشد مرکز سیاست توسعه جهانی دانشگاه بوستون خاطرنشان کرد، آنچه موضوع را پیچیده‌تر می‌کند این واقعیت است که کشورهای بریکس با منافع ملی متفاوت، برای گسترش عضویت و نفوذ اقتصادی این بلوک پیشنهادهای مبهمی را ارائه می‌دهند.

هند و چین با هم اختلاف هایی جدی دارند. آفریقای جنوبی در میانه جنگ اوکراین بین تبدیل شدن به وزنه دیپلماتیک و یا قرار گرفتن در موقعیت سخت گیر کرده است. برزیل هم علیرغم سیاست خارجی غیرمتعهدانه اش، برای حمایت از کرملین گامی جدی برنداشته. به بیانی بهتر، همه کشورهای عضو بریکس، حتی چین، با بادهای معکوس اقتصادی روبرو هستند؛ گزاره ای که برنامه‌ریزی برای به چالش کشیدن جایگاه گروه هفت تحت رهبری ایالات متحده را با موانعی جدی روبرو می کند.الیور استیونکل، استاد دانشکده روابط بین‌الملل، در این باره گفت: بریکس در حال حاضر در موقعیت خوبی قرار دارد و به اعضا کمک می‌کند تا ایالات متحده را تا حدی محدود کرده و روابط میان خود را تقویت کنند.با این حال به باورش، اگر پروژه های بلندپروازانه تری وجود داشته باشد، به ناچار این گروه بندی تحت فشار قرار خواهد گرفت و اختلافات عریان می شود.

فرصتی برای مانور اژدهای زرد

از منظر روسیه، اجلاس بریکس فرصتی برای مانور جهانی علیرغم تحریم ها بود. اما این فرصت با مانعی جدی روبرو است. پوتین نمی تواند در نشست سران بریکس شرکت کند چرا که آفریقای جنوبی، به عنوان یکی از اعضای دیوان بین المللی کیفری، از منظر قانونی ناچار است تا حکم بازداشت رهبر روسیه را به اتهام جنایت جنگی، صادر کند.این در حالی  است که چین قصد دارد تا خود را به عنوان رهبر عمل گرای جنوب جهانی و دوست منتخب کشورها در سراسر جهان نشان دهد. پکن مدت‌هاست که برای گسترش این گروه تلاش کرده، حتی اگر جاه‌طلبی‌های اش صدای سایر اعضای بریکس را درآورده باشد. به باور استونکل چین تنها کشوری است که به هیچ وجه نگران کاهش اعتبار بریکس با گسترش آن به کشورهای دیگر نیست. برای چین، منطقی است که بریکس را گسترش دهیم تا این نهاد بتواند به عنصری در نظم چین محورتر تبدیل شود - یک سیستم تحت رهبری چین.

با این حال، پکن برای جذب سایر اعضای بریکس ماموریت دشواری دارد و این مقوله دیدگاه‌های رقابتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ایده گسترش دامنه نفوذ بریکس، بازیگرانی چون هند و برزیل را نگران کرده، همان هایی که به انحصاری بودن این نهاد افتخار می کنند و می ترسند که باز کردن درها، اعتبارشان را کاهش دهد. یکی از پیشنهادات مهمی که برخی رهبران پیش از اجلاس مطرح کرده‌اند، توسعه ارز مشترک  برای محافظت از خود در برابر دلار آمریکا است، با این حال این گزاره در دستور کار نشست سران قرار ندارد. جیم اونیل، اقتصاددان، که برای اولین بار اصطلاح بریکس را در سال 2001 ابداع کرد، ایده ارز بریکس را «مضحک» و «پوچ» خواند.

خیز برای دلار زدایی!

با این حال، حتی بدون ارز مشترک، پکن از گروه بریکس برای کاهش وابستگی اش به دلار، سرمایه گذاری کرده است. در آستانه اجلاس بریکس، تعدادی از کشورها، از جمله برزیل و آرژانتین، از رنمینبی در تجارت برای مقابله با کمبود دلار و نفع کاری با پکن استفاده کرده اند. این تلاش‌ها قرار است مدت‌ها پس از ژوهانسبورگ ادامه یابد و انتظار می‌رود کشورهای بریکس در مورد چگونگی افزایش استفاده از ارزهای محلی در تجارت و تعریف سیستم و کمیته پرداخت مشترک بالقوه با تمرکز بر ارز مشترک رایزنی داشته باشند - اگرچه کارشناسان انتظار ندارند برای معماری مالی جهانی حاکم چالشی ایجاد گردد.

دنیل مک داول، کارشناس اقتصاد سیاسی بین‌المللی فعال در دانشگاه سیراکیوز، بر این باور است که صحبت در باب ارز مشترک بریکس بازتابی از تمایل برخی از بخش‌های جهان برای داشتن وزنه‌ای متعادل در برابر ایالات متحده، اقتصاد ایالات متحده و دلار است. با این حال این دیدگاه، باوری است فانتزی.