دور جدید جنگ‌های نیابتی در خاورمیانه/ پایان ماه عسل تهران و ریاض؟

به گزارش اقتصادنیوز ، رسانه ها می گویند عربستان و اسرائیل در آستانه عادی سازی روابط هستند، تحولی که ایالات متحده برای تحققش سرمایه گذاری کرده است. با این حال، قطعیت تحقق چنین توافقی در دست زمان است. بحامیان طرح عادی سازی روابط ریاض و تل آویو بر این باورند که چنین اتحادی به شکلی بالقوه می تواند عصر تازه ای از انسجام و صلح را در خاورمیانه رقم بزند. اما مخالفان از پیامدهای منفی این طرح می گویند.

توافقی پرحاشیه

منتقدان عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل با اشاره به مولفه های تاریخی می گویند که حتی اگر چنین معامله ای محقق شود، لزوما زمینه ساز صلح و ثبات در منطقه نخواهد بود. برعکس،چنین طرحی می تواند اختلافات فرقه ای را تشدید کرده و به جنگ های نیابتی دامن بزند. از منظر این گروه، پیچیدگی‌های سیاست منطقه‌ای و تنش‌های مذهبی و قومی دیرینه به این معنی است که هرگونه تغییر در اتحادها یا مشارکت‌ها می‌تواند پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی داشته باشد.

علاوه بر این، توافق پیشنهادی برای عادی سازی روابط بین عربستان و اسرائیل با مناقشه فراوانی همراه است. در حالی که احتمال تحقق این توافق وجود دارد، انتظار می‌رود که مفادش عبارت باشد از انعقاد معاهده دفاعی متقابل، ارائه تضمین های امنیتی، کمک به توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان و کاهش محدودیت‌های فروش تسلیحات آمریکا به عربستان. پس می توان منتظر لغو ممنوعیت فروش جت های جنگنده F-35 یا سایر سلاح های پیشرفته از واشنگتن به ریاض باشیم.

دور تازه تنش ها میان تهران و ریاض؟

آنگونه که مدرن دیپلماسی نوشته، اگر عربستان سعودی به چنین تسلیحات پیشرفته و توانایی های هسته ای دست یابد، آیا صلح و ثبات در منطقه تقویت خواهد شد؟ یا در عوض به شکلی بی سابقه ای منطقه بی ثبات تر می شود؟ این احتمال نیز وجود دارد که توافق احتمالی بین اسرائیل و عربستان سعودی صرفا منوسط به مبادله تسلیحات باشد؟ صرف نظر از انگیزه های اساسی، انتقال توانمندی های هسته ای از ایالات متحده به عربستان سعودی به طور بالقوه می تواند به جای ارائه راه حل هایی برای پایان دادن به رقابت دیرینه منطقه، چرخه نظامی سازی را تداوم بخشد.

احیای روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض که توسط چین تسهیل شده، می تواند به واسطه طرح عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل تضعیف شود. امید بود که آشتی ایران و عربستان ساختار امنیتی منطقه را متحول کند (تغییری که به طور گسترده در سراسر منطقه احساس شده است). با این حال، این پیشرفت ممکن است به خطر افتاده و واکنش تند تهران را برانگیزد. ایران به صراحت اعلام کرده که عادی سازی روابط تهران و تل آویو نه تنها خیانت به اهداف فلسطینی ها است بلکه زمینه ساز بی ثباتی خواهد بود.

خاورمیانه در آستانه بازگشت به نبردهای نیابتی!

بنابراین، عربستان سعودی بر سر یک دوراهی ایستاده و وزن یک تصمیم بزرگ بر شانه هایش فشار می آورد گزارش ها حاکی از آن است که بیش از 60 درصد سعودی ها مخالف ایده عادی سازی روابط با اسرائیل هستند. نمی توان صدای این گروه را نادیده گرفت.رویکرد ریاض در قامت یکی از قدرت های منطقه، می تواند متحدانش را تحت تأثیر قرار دهد و به طور بالقوه آنها را مجبور به عادی سازی روابطشان با اسرائیل کند. چنین رخدادی قادر است تعادل حاکم را برهم ریخته، بالاخص آن که ایران یکی از مخالفان اصلی تحقق چنین ایده ای است.

خاورمیانه که زمانی دیگ جوشان جنگ های نیابتی بین ایران و عربستان سعودی بود، با از سرگیری روابط دو کشور، ظاهرا آرام شده است. با این حال، اگر عربستان سعودی روابط خود را با اسرائیل عادی کند، شاهد یک درگیری وحشتناک جدید خواهیم بود. این بار رویارویی تهران در برابر ریاض و تل آویو، می تواند طوفانی به راه اندازد. عواقب چنین تنشی بسیار است و می‌تواند سایه‌ای طولانی و بی‌پایان بر منطقه افکنده و آن را در ورطه‌ای فرو برد که خروج از آن غیرممکن است.