ترامپ و برنامه هسته‌ای ایران؛ آیا رئیس جمهور آمریکا به احیای توافقی که از آن خارج شد تن می‌دهد؟
به گزارش اقتصادنیوز، نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی مدعی شد: دونالد ترامپ برای توقف پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران با معضلی پیچیده روبه‌روست. بخشی از این مشکل ناشی از تصمیم خود رئیس‌جمهور است؛ در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ از توافق موجود — یعنی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) — خارج شد و آن را «بدترین توافق تاریخ» نامید.
در سال‌های پس از آن، ایران برنامه هسته‌ای خود را به‌طرز چشمگیری گسترش داد، هزاران سانتریفیوژ پیشرفته تعریف کرد که برخی از آنها در اعماق زمین، نصب شده اند. همزمان طبق گزارش‌های ادعایی ایران به اندازه‌ای اورانیوم غنی‌سازی کرده که می‌تواند ظرف چند هفته از آستانه گریز هسته‌ای عبور کند. در چارچوب توافق قبلی — که بیشتر مفاد آن تا سال ۲۰۳۱ برقرار می‌ماند — ایران برای رسیدن به این توانمندی ماه‌ها یا حتی یک سال فاصله داشت.
گزینه‌های محدود ترامپ
اکنون ترامپ مدعی توافق هسته‌ای جدیدی است و امیدوار است این توافق شامل «برچیدن کامل» برنامه غنی‌سازی ایران باشد. از همین رو دور چهارم رایزنی‌ها در حالی آغاز شد که هیات های ایرانی و آمریکایی با همان چالش‌هایی روبه‌رو هستند که پیش‌تر باراک اوباما را به پذیرش برجام واداشت؛ چگونه می‌توان ایران را به پذیرش محدودیت‌های معنادار در برنامه هسته‌ای‌اش متقاعد کرد، بدون آنکه در صورت امتناع تهران ناگزیر به استفاده از اهرم ادعایی سخت شد.
توافق پیشین در برابر محدودیت‌های بلندمدت بر برنامه غنی‌سازی ایران و یک رژیم بازرسی سخت‌گیرانه(ادعایی)، بخشی از تحریم‌ها را برداشت. برای جلب رضایت تهران، ایالات متحده ناگزیر به پذیرش برخی مصالحه‌ها شد؛ از جمله ادامه غنی‌سازی در داخل ایران و گنجاندن «بندهای غروب» برای برخی مفاد. این توافق همچنین برنامه موشکی بالستیک ایران یا حمایت مالی تهران از محور مقاومت مانند حزب‌الله و حماس را در بر نمی‌گرفت. اما دولت اوباما به هدف اصلی خود — توقف پیشرفت برنامه هسته ای ایران و جلوگیری از عبور این کشور از آستانه گریز هسته‌ای — دست یافت و از رویارویی نظامی با برنامه هسته‌ای ایران اجتناب کرد.
امروز، همزمان با تغییر معادلات منطقه؛ خاورمیانه در شرایط حساسی قرار دارد. با این همه، مقام های رسمی ایران در باره برنامه هسته ای این کشور همچنان سرسخت‌اند. آنها تأکید دارند که از برنامه غنی‌سازی یا برنامه موشک‌های بالستیک خود دست نخواهند کشید و تنها در صورتی حاضر به پذیرش توافقی جدید هستند که در این توافق محدودیت های اقتصادی به شکلی گسترده برداشته شده و تضمین‌هایی جهت جلوگیری از خروج مجدد ایالات متحده از توافق تعریف شود. حال اگر تهران از خطوط قرمز خود عقب‌نشینی نکند، ترامپ ناگزیر خواهد شد یا توافقی مشابه همان توافقی را بپذیرد که پیش‌تر رد کرده بود، یا به اهرم ادعایی سخت متوسل شود؛ اقدامی با پیامدهایی کاملاً غیرقابل پیش‌بینی.
تنها گزینه پرزیدنت
این نشریه در ادامه آورد: اما شاید راه‌‌حلی وجود داشته باشد. به جای احیای توافق ۲۰۱۵ با همان چارچوب قبلی — یعنی «چیزی در برابر همان چیز» — ترامپ می‌تواند پیشنهاد «امتیازهای حداکثری در برابر امتیازهای حداکثری» را مطرح کند؛ رفع بیشتر تحریم‌ها در برابر محدودیت‌های بیشتر و ماندگارتر بر برنامه هسته‌ای ایران. ایالات متحده می‌تواند در برابر یک توافق بلندمدت یا حتی نامحدود و محدودیت‌های اساسی بر برنامه هسته‌ای ایران، تسهیلات اقتصادی چشمگیری ارائه دهد؛ از جمله لغو تحریم‌های ثانویه بر فروش نفت.
واشنگتن باید بپذیرد که برنامه غنی‌سازی ایران ادامه خواهد یافت، اما در عوض خواستار محدودیت‌های عمیق‌تر بر سانتریفیوژهای پیشرفته، اندازه و درجه خلوص ذخایر اورانیوم و غنی‌سازی در تأسیسات زیرزمینی شود و در کنارش بر راستی‌آزمایی گسترده‌تر تاکید کند. چنین توافقی می‌تواند برای ایران جذاب باشد. رشد نزدیک به صفر، تورم بیش از ۳۰ درصد، بیکاری نزدیک به ۱۰ درصد و رکوردشکنی نرخ برابری دلار در برابر ریال از معضلات حاکم بر اقتصاد ایران است.
همزمان افکار عمومی ایران که سال گذشته به مسعود پزشکیان که با وعده بهبود اقتصاد آمده بود، رای دادند، به‌شدت خواهان گشایش هستند و تقریباً از هر توافق هسته‌ای‌ای که چنین امکانی فراهم آورد، استقبال خواهند کرد. این توافق برای ترامپ نیز یک پیروزی سیاسی خواهد بود؛ چرا که می‌تواند مدعی شود توافقی «بهتر» از اوباما به‌دست آورده است با محدودیت‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای ایران و منافع اقتصادی برای ایالات متحده.
گزینه کم هزینه‌تر
نیویورک تایمز در ادامه آورد: به نظر می‌رسد ایران قواعد بازی را به خوبی می داند. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران به‌صورت علنی اقتصاد ایران را «فرصتی هزار میلیارد دلاری» معرفی کرده و از امکان قراردادهایی با شرکت‌هایی چون بوئینگ سخن گفته است؛ قراردادهایی که می‌توانند شغل‌هایی در آمریکا ایجاد کنند. البته رفع کامل تحریم‌های آمریکا علیه ایران (به ادعای این نشریه)بعید خواهد بود. اما ترامپ می‌تواند در ازای مفاد مشخص، مجوزهای صادراتی خاصی برای سرمایه‌گذاری یا فروش کالا به ایران صادر کند، به شرکت‌های تابعه آمریکایی اجازه ازسرگیری فعالیت در ایران دهد و صادرات کشاورزی آمریکا — که اکنون تحت‌تأثیر سیاست تعرفه‌ای جدید ترامپ آسیب دیده — را تحت معافیت‌های بشردوستانه تسهیل کند.
بدیهی است که دادن هرگونه تسهیلات اقتصادی به ایران که همچنان به‌طور عمیق با ایالات متحده خصومت دارد، ممکن است برخی از معادلات خاورمیانه را برهم بزند، با این حال، این گزینه در قیاس با گزینه های دیگر کم هزینه تر است. از همین رو یک توافق «امتیاز حداکثری در برابر امتیاز حداکثری» می‌تواند برای ترامپ جذاب باشد؛ توافقی «بهتر» از توافق اوباما، سودمند برای اقتصاد آمریکا،و پرهیز از جنگی پرهزینه در خاورمیانه. مهم‌تر از همه، این راه، راهی درست خواهد بود.
ارسال نظر