قفل جدید بر فضای مجازی/ صوفی: مگر می توان جلوی شایعات را با یک لایحه گرفت؟

به گزارش اقتصادنیوز،   بر اساس خبری که از هفته گذشته منتشر شد،   «لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی» قرار است از سوی دولت به مجلس ارسال شود.  این لایحه  بنا به الزام مندرج در مصوبه سال ۱۳۹۹ شورای عالی فضای مجازی، در مهر ماه ۱۴۰۲ توسط قوه قضائیه تهیه  و به عنوان لایحه قضایی به دولت ارسال شد.

 پس از ارسال این لایحه به دولت، بررسی آن در هیئت وزیران از دی ماه ۱۴۰۳ آغاز شد. در روزهای گذشته، دولت این لایحه را که 79 ماده و تبصره داشت به  حدود ۲۰ ماده کاهش داد. اما این امر دلیل نشد که از حجم انتقادات به لایحه یاد شده بکاهد و واکنش های متعددی را سبب شد و برخی از این لایحه تحت عنوان «صیانت دو»، «احیای طرح صیانت» یا  «مقابله با حق آزادی بیان» یاد کردند.

علی صوفی   وزیر دولت اصلاحات معتقد است  در این شرایط باید فضا برای مردم بازتر شود اما در مقابل، لایحه یاد شده به عاملی برای خنثی سازی نقش مردم بدل   و دلیلی خواهد شد  برای اینکه هر کسی به هر بهانه ای بتواند به مخالفان خود با اعمال زور و قدرتی که دارد، انگی بزند و برایشان   پرونده سازی کند. 

گفت‌وگوی اقتصادنیوز را با علی صوفی از نظر می گذرانید. 

*****

آقای صوفی! دولت به تازگی «لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی» را که در مهرماه سال 1402 توسط قوه قضائیه تهیه شده بود، به منظور تصویب در مجلس شورای اسلامی اصلاح کرده است. اما این لایحه در شرایطی بار دیگر از بایگانی ها خارج شده و روی میز دولت قرار گرفته که مردم در جنگ 12 روزه در تنگنای کامل فیلترینگ و قطع اینترنت قرار داشتند. به طور کلی ارزیابی تان از این لایحه چیست؟ آیا تصویب آن در مجلس می تواند به افزایش محدودیت ها و از سوی دیگر بالابردن تنش در افکار عمومی با توجه به شرایط فعلی کشور دامن بزند؟ به عقیده جنابعالی چرا دولت پیش قدم نمی شود تا قوانین متعدد در این زمینه را ساماندهی کند؟

نکته قابل تأمل این است که در فضای بعد از جنگ، نقش مردم به عنوان مهمترین عامل بازدارنده در پیشبرد اهداف دشمن به عنوان یک پدافند غیرعامل بعد از پدافند عامل موشکی، مشخص شد.

همه از داخل و خارج اذعان کردند این مردم بودند که در  جنگ 12 روزه پیروز میدان شدند  و توانستند نقش بازدارندگی خود را با  میهن پرستی و  وطن دوستی با وجود نارضایتی شدیدی که از اوضاع دارند، به رخ بکشند.

قرار است فضا برای مردم بازتر شود یا نقش شان خنثی شود؟

بنابراین،  در این شرایط باید فضا برای مردم بازتر شود اما در مقابل، لایحه یاد شده به عاملی برای خنثی سازی نقش مردم بدل   و دلیلی شود برای اینکه هر کسی به هر بهانه ای بتواند به مخالفان خود با اعمال زور و قدرتی که دارد، انگی بزند و برایشان   پرونده سازی کند. هر چند همواره تلاش جبهه اصلاحات، حل این مسئله  بوده اما  باید تلاش کنیم جلوی این قبیل محدودیت ها گرفته شده  و  فضا برای مردم باز شود.

مگر می توان جلوی شایعات را با یک لایحه گرفت؟

یک عده هم ممکن است سوءاستفاده کنند و به نشر اکاذیبی بپردازند که همیشه وجود دارد. مگر می شود جلوی شایعات را گرفت؟  کسی می آید چیزی را مطرح می کند و مسئولیت هم با خودش است. اما  همیشه اینطور بوده فردی  که یک مطلب خلاف واقع منتشر می کند، این حق  برای طرف مقابل به طور قانونی وجود دارد که از منتشرکننده اکاذیب شکایت کند.

دولت پزشکیان باید جلوی این حواشی را بگیرد

مضاف بر این، ما برای مقابله با نشر اکاذیب از گذشته قانون داریم. البته در این باره،  بیشتر مجلس را فعال می دیدم تا دولت را؛ در واقع، دولت آقای پزشکیان الان باید جلوی این نکات حاشیه ساز را بگیرد. اینکه دولت دارد چنین لایحه ای را  اصلاح می کند جای شکر دارد. بر این باورم، دولت باید   این موضوع را منتفی کند چرا که   الان طبق قانون موجود، این حق برای همه اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد که اگر کسی  در روزنامه یا  فضای مجازی مطالب خلاف واقع منتشر کند و باعث ضرر و زیان یا هتک آبروی کسی شود، حق شکایت وجود داشته باشد.  به نظر می رسد تأکید بر این موضوع بیشتر  جهت  ایجاد انسداد سیاسی و محدودیت برای اظهارنظر است. 

شورای عالی فضای مجازی به کانون های قدرت وصل است

نهادهایی مثل شورای عالی فضای مجازی به کانون های قدرت وصل هستند و  دولت باید کاری کند جلوی استفاده از قدرت آنها را بگیرد. قدرت دست همین دستگاه ها است؛ آنها هستند که اعمال زور و فشار می کنند و می آیند حتی بدون قانون، حقوق مردم را ضایع می کنند. دولت باید برای باز کردن این فضاها تلاش کند.

به عقیده شما چه راهکاری برای باز کردن این فضا توسط دولت وجود دارد؟

همه می دانیم دموکراسی احتیاج به نهادهای مدنی دارد و اگر این نهادهای مدنی شکل نگیرد و آنها نتوانند به وظایف عمل کنند دموکراسی پا نمی گیرد. یکی از این موارد که باید پا بگیرد، احزاب است که در کشور محدودند  اما   می توانند به مجلس نماینده بفرستند و از تریبون مجلس  بر دستگاه های اجرایی نظارت کنند. حق نظارت مجلس را واقعی کرده  و در دفاع از حقوق مردم، از آن استفاده کنند.

قرار بود فضای مجازی بازتر شود نه اینکه قفل بزرگتری بر آن بزنند

دومین نهاد، رسانه است. اگر رسانه آزاد نباشد  چطور می تواند به وظیفه نظارت  خود عمل کند؟  این در حالی است که   رسانه باید آن چنان   قوی   عمل کند که کسی نتواند از قدرتش سوءاستفاده کند. در حالی که بعد از جنگ 12 روزه باید محدویت های فیلترینگ کم رنگ تر می شد و سه قوه فضا را بازتر می کردند  تا مردم به حقوق شان برسند اما شاهد تصمیم دیگری در زمینه محدودیت ها هستیم.  یکی از حقوق اساسی مردم، حق حاکیمت مردم بر سرنوشت و حقوق شهروندی است که به وضوح این 2 حق محدودتر شده است.

الان هم دولت نمی تواند اوضاع را کنترل کند. دولت باید بعد از جنگ و مشخص شدن نقش مردم، فریادش بلند شود و کاری کند از حقوق مردم دفاع شود. گرچه این حق کامل اعاده نخواهد شد اما باید به این سمت جلو برویم.

در این شرایط که انتظار رفع فیلترینگ وجود دارد، چنین لایحه ای  چقدر فضای افکار عمومی را مقابل دولت قرار می دهد؟

همه محدودیت هایی که بر سر راه مردم وجود داشت، تشدید می شود. الان همین اینترنت محدودی را  که داریم نمی توانیم استفاده کنیم؛ آنقدر ضعیف و کند است که قابلیت استفاده معمولی هم ندارد. در حالی که دولت در برنامه های خود، وعده رفع  فیلترینگ داده بود اما به نظر می رسد قرار است  قفل محکم تری به فضای مجازی زده شود.

 ما می دانیم سود این فیلترشکن ها به جیب چه کسانی می رود؛  اینجا فساد مسلمی وجود دارد و فیلترینگ  فقط این نیست که دسترسی را  محدود کند، بلکه یک عده با فروش فیلترشکن، از این شرایط به شدت بهره برداری اقتصادی می کنند. 

در کشور ما همه چیز روی میز است و جای تحقیق و بررسی ندارد. فقط یک اراده می خواهد که قاطعانه و با شفافیت،  فیلترینگ را رفع کند.