سقوط خریداران بیت کوین از عرش «طمع» به فرش «ترس»!

پرنوسان بودن بیت‌کوین ناشی از نداشتن پشتوانه و تلاش برای شکستن انحصار پولی است که دلیل دوم بسیار مهم‌تر از اولی است.

بیت‌کوین پشتوانه حقیقی یا کالایی ندارد. از منظر اقتصادی، زمانی که یک پول پشتوانه نداشته باشد «ناشر معتبر می‌تواند راهگشا باشد. در بیت‌کوین امتیاز ناشر معتبر نیز به چشم نمی‌خورد و تنها منشأ اعتبار این دارایی نامرئی» اعتماد مردم و وجود شبکه سراسری برای تایید انتقال‌ها و جلوگیری از کلاهبرداری است. در واقع بیت‌کوین به‌عنوان یک دارایی از آنجا ارزشمند است که مردم آن را ارزشمند می‌دانند. اعتبار بیت‌کوین به‌عنوان پول از همین‌جا نشأت می‌گیرد و به نقل از فلاسفه اجتماعی «پول چیزی است که وظایف پول را انجام می‌دهد.» اما این واقعیت کمکی به ثبات این پول (دارایی) نمی‌کند. بنابراین زمانی بیت‌کوین از شر نوسان راحت می‌شود که پشتوانه داشته باشد «ولی به‌نظر می‌رسد نوسان‌های فعلی بیت‌کوین ریشه در جای دیگری دارد» زیرا نداشتن پشتوانه نمی‌تواند نوسانات این‌چنینی را توجیه کند.

چالش اصلی بیت‌کوین «تلاش برای درهم شکستن انحصار خلق پول است که قرن‌هاست در اختیار بانک‌های مرکزی و بانک‌های تجاری است. علت اینکه یک خبر در مورد پذیرش بیت‌کوین در یک کشور یا کسب و کار حتی کوچک» رشد خیره‌کننده‌ای را نصیب این دارایی می‌کند یا برعکس، به همین موضوع بازمی‌گردد. پذیرش بیت‌کوین توسط کشوری مثل السالوادور نه‌تنها تاثیر خاصی در تراکنش‌های بیت‌کوین نخواهد گذاشت، بلکه دلار و سایر ارزهای ملی را نیز با چالش مواجه نمی‌سازد؛ اما یک سیگنال بسیار مهم به بازار می‌دهد که ممکن است در آینده انحصار پول از دست دولت‌ها خارج شود.

بیت‌کوین در حال حاضر صحنه رقابت بین پول ملی و پول خصوصی است و اگر بتواند از این دوران‌ گذار سلامت عبور کند «مساله تسهیم حق آقایی ضرب پول به‌صورت گسترده در سطح دنیا مطرح خواهد شد. نه کشور چین نگران آلودگی محیط‌زیست است و نه آمریکا دغدغه پولشویی و تامین مالی تروریسم را دارد» بلکه مخالفت فعلی این دو ابرقدرت اقتصادی با بیت‌کوین پذیرش این دارایی به‌عنوان پول در ذهن مردم است. مساله اصلی پذیرفتن یا نپذیرفتن بیت‌کوین است و تاثیرگذاری این تصمیمات در حجم معاملات بیت‌کوین یا حجم بازار این رمزارز موضوعیتی ندارد. بسیاری از خبرهای این حوزه نظیر اخبار پرحاشیه تسلا و مالکش نیز در واقعیت تاثیری بر حجم بازار این دارایی نمی‌گذارد و صرفا سیگنال «پذیرش» به بازار می‌دهد.

این کشمکش و زورآزمایی فعلا ادامه دارد و سرمایه‌گذاران این حوزه را از عرش «طمع» به فرش «ترس» انداخته اما سوال اینجاست که فارغ از نوسانات ذاتی بیت‌کوین مداخلات و اثرگذاری‌های بیرونی کی تمام یا بی‌اثر می‌شود؟ پاسخ به این پرسش چند قسمت دارد:

 ابرقدرت‌های اقتصادی دنیا نظیر چین، روسیه و آمریکا هنوز شرایط بازی در میدان رمز دارایی را ندارند و تا زمانی که با ایجاد سیبیدیسی یا گاوکوین خود را به‌عنوان ناشر کریپتو معرفی نکنند، این دست دخالت‌ها وجود دارد. معمولا دولت‌ها استقبالی به همین شکل از تکنولوژی‌های جدید دارند و تا زمانی که خود آنها از منافع تکنولوژی‌های جدید بهره‌ای نداشته باشند با انواع مداخلات اقتصادی و غیراقتصادی سعی در کنترل و سرکوب دارند. این واقعیت ارتباطی به کمونیست بودن چین یا کاپیتالیست بودن آمریکا ندارد «چراکه از منظر اقتصاد سیاسی» دولت‌ها نیز به‌دنبال بیشینه‌سازی سود خود هستند. بنابراین بخشی از این مداخلات بعد از انتشار گاوکوین‌های مهم نظیر کریپتویوآن از بین خواهد رفت.

 جدال بین پول دولتی و پول خصوصی در سطحی دیگر بین بانکداری متمرکز و بانکداری غیرمتمرکز نیز وجود دارد. درواقع بخشی از مداخلات «ناشی از تهدید منافع بانکداران سنتی در سطح دنیاست. باید بپذیریم که فرآیند شکل‌گیری و تثبیت صرافی‌های کریپتو و توسعه تکنولوژی‌های بانکداری و صرافی غیرمتمرکز زمان‌بربوده و همچنان که اعتماد به کریپتوها به‌عنوان پول و پذیرش آن در جامعه یک‌شبه انجام نشد» پذیرش نهادهای پولی در حوزه کریپتو نیز به سرعت انجام نمی‌شود. امروزه در داخل کشور نیز‌ گذار از بی‌اعتمادی به صرافی‌های رمزارز به سمت اعتماد در حال انجام است، همچنان که در اوایل دهه ۸۰ شمسی اعتماد عمومی به بانکداری خصوصی وجود نداشت و این فرآیند به‌صورت تدریجی انجام شد.

 تکنولوژی بلاک‌چین در حال اصلاح و تکمیل است و اگر به گفته برنامه‌نویسان اتریوم، این تکنولوژی تا سال آینده در دسترس قرار بگیرد، هزینه استخراج به شدت کاهش می‌یابد و حجم قابل ذخیره در بلاک‌ها افزایش و سرعت پرشدن آنها رشد چشم‌گیری خواهد داشت. در این صورت بسیاری از چالش‌های زیست‌محیطی که دستاویز مجامع جهانی برای سرکوب بازار کریپتو شده است، از بین خواهد رفت. در مورد استخراج حدودا ۳ میلیون بیت‌کوین باقی‌مانده نیز که چاره‌ای جز استفاده از تکنولوژی نسل اول بلاک‌چین نیست و طرح‌های برق پاک به مدد این بازار خواهد آمد. با توجه به سودآوری استخراج بیت‌کوین حتی با استفاده از پنل‌های خورشیدی به‌عنوان گران‌ترین برق نیز این چرخه به‌زودی تکمیل خواهد شد.

 نسل جدید رمزارزهای پیگیرگریز نظیر مونرو عکس‌العملی است منطقی از توسعه‌دهندگان پول‌های خصوصی به دولت‌ها. این نسل از رمزارزها که به‌دلیل داشتن جذابیت بالا برای بخش خصوصی به‌صورت روزافزون در حال رشد هستند. با بهره‌گیری از امضاهای حلقوی، آدرس‌های مخفی و تراکنش‌های محرمانه عملا امکان نظارت و رهگیری تراکنش‌های مالی را برای دولت‌ها از بین می‌برد. شرایطی را تصور کنید که رمزارزهای نسل بعدی همگی این ویژگی را داشته باشند. در این صورت تهدیدهای دولت‌ها ناظر بر اخذ مالیات یا جرم‌انگاری مبادلات با کریپتو دیگر بی‌معنی خواهد بود.

بنابراین می‌توان در افق بلندمدت حداکثر پنج‌ساله شاهد تثبیت و همگرایی بیت‌کوین به قیمت تعادلی بازار بود. در حال حاضر بیت‌کوین در بی‌دفاع‌ترین و آسیب‌پذیرترین نقطه تاریخ خود به سر می‌برد و هر خبر یا اقدام از سوی دولت‌ها می‌تواند به نوسان شدید این بازار منجر شود؛ اما با اتفاقاتی که در چندسال آتی خواهد افتاد، قطعا نوسان بیت‌کوین فراتر از نوسان ذاتی خود نخواهد بود.