سنگ‌های قیمتی که در بازارهای صادراتی غریبه ماندند / تغییر مسیر فرآوری «سنگ‌های قیمتی» از کارگاه به کارخانه

فریبا رسولی: نام «فیروزه» برای بسیاری از اروپایی‌ها تداعی کننده سنگ آبی رنگ ایران است. البته در کنار اینکه برخی‌ها طرفدار پر و پاقرص این سنگ هستند، برخی هم به دلیل ضعف در برندسازی ایران برای این سنگ در بازارهای خارجی شکل و ظاهر آن برایشان غریبه است. سرنوشت بسیاری از سنگ‌های قیمتی‌ و نیمه‌قیمتی ایران همین است.

 به اعتقاد بسیاری از گردش فعالان این عرصه، سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی مالی مناسبی برخوردار هستند اما در حالی که حجم گردش مالی سالانه این بخش 600 تا 800 میلیارد دلار است، اما سهم ایران در این بخش کمتر از نیم درصد است. از سویی دیگر بزرگترین دغدغه این بخش معضل قدیمی شدن روش‌های سنگ‌تراشی است که البته این مشکل بیشتر در روش‌ استخراج فیروزه دیده شده است که پس از انفجار سنگ‌ها خرد می‌شوند.

اگرچه کارشناسان این حوزه معتقدند ایران علاوه بر اینکه ایران یکی از 10 کشور دارای تنوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی است در سال‌های اخیر توانسته در سنگ‌تراشی پیشرفت مناسبی داشته باشد اما نتوانسته در بازاریابی برای صادرات این سنگ‌ها موفق عمل کند و همین باعث شده در تصاحب بازارهای صادراتی ترکیه از ایران جلوتر بزند.

اما از منظری دیگر فعالان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی بخش خصوصی بر این عقیده هستند که دولت باید دخالتی در سیاست‌گذاری این بخش نداشته باشد، این در حالی است که ایمیدرو بر این باور است که در حوزه سنگ‌های تزئینی به هیچ وجه دولت حضور ندارد و بخش خصوصی 100 درصد در این حوزه فعال است.

مهدی کرباسیان، رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن در گفت‌وگو با اقتصادنیوز درخصوص استخراج و فرآوری سنگ‌های تزئینی معتقد است: از آنجایی که نقش بخش خصوصی در بهره‌برداری از معادن سنگ پررنگ‌تر از دولت است، بهره‌برداران باید در زمینه بهره‌برداری و فرآوری خود را تقویت و فرآوری را طوری انجام دهند که کیفیت سنگ‌ها حفظ شوند. برای رقابت‌پذیری سنگ‌های تزئینی در بازار همچنین باید قیمت تمام شده تولید کاهش یابد.

در تحقق برندسازی برای این سنگ‌های قیمتی نیز معاون وزیر صنعت بر این باور است که احداث کارخانه‌هایی برای فرآوری مناسب و ایجاد ارزش‌افزوده هم می‌تواند در سرنوشت این سنگ‌های ایرانی موثر واقع شود، در واقع با آوردن سنگ‌ها از کارگاه‌های کوچک به کارخانه همواره این سنگ‌ها در ایران ماندگارند و بدون ایجاد ارزش افزوه به بازارها صادر نمی‌شود. این در حالی است که همین امر سبب جذب بازارهای صادراتی برای سنگ‌ها قیمتی و نیمه قیمتی ایران خواهد شد.

به گزارش اقتصادنیوز، اما نبود تکنولوژی و سرمایه‌گذاری‌های اندک در این سال‌ها نتوانسته این بخش از معادن ایران را ارتقا دهد. از سویی وجود سنگ‌های بدل و مصنوعی در بازار که قیمت‌های ارزان‌تری نسبت به سنگ‌های واقعی دارند سبب شده تولیدکنندگان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی توان رقابت خود را در بازار از دست بدهند البته مسلما سنگ‌های اصل در پایان سنگ‌های تقلبی را کنار خواهند زد. گرچه جلوگیری از ورود افراد غیرحرفه‌ای که به شناخت سنگ‌ها ناتوان هستند، مستلزم مراکز تخصصی و بازارهای فروش قانونی است اما همین امر فعالان حوزه‌ سنگ را نگران کرده که و آنها از دولت خواستار متولی شدند که در این بخش رابطه چندجانبه‌ای با وزارت صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی‌ و گردشگری در راستای ارتقای بازار فروش و فرآوری سنگ‌ها دایر کند.

این در حالی است که به لحاظ بهره‌برداری از معادن سنگ‌های تزئینی کارشناسان و متخصصان این حوزه معتقدند ایران در زمینه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی فعالیت‌های اکتشافی بسیاری انجام نداده و کشورهای منطقه هم در این زمینه هنوز ورود پیدا نکرده‌اند.

با وجود این، حال که فرصتی مناسب ایجاد شده تا ایران با برندسازی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی بازارهای صادراتی کشورهای اروپایی و آمریکایی را تصاحب کند، آیا فعالان بخش خصوصی می‌توانند کارخانه‌های فرآوری و ارزش‌ افزوده سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی را برپا کنند؟ البته به نظر می‌رسد تحقق این روابط تجاری و ایجاد بازارهای صادراتی و پوشش بیشتر بازار داخلی منوط بر لغو تحریم‌های بین‌المللی برای ایران باشد.