اسراف را حتما با «س» بنویسیم

چند روز پیش کلیپی مربوط به قبل از انقلاب در فضای مجازی منتشر شد که در آن مردم تشویق به صرفه جویی در مصرف آب و انرژی و مواد غذایی شده بودند. در چند دهه اخیر نیز توصیه به صرفه جویی بخش قابل توجهی از فرهنگ سازی عمومی را در سطح جامعه به خود اختصاص داده  است. با وجود فرهنگ سازی‌های متنوع و گسترده؛ متاسفانه بر خلاف تمام آموزه‌های دینی وتاریخی کشور؛ شاخصهای اماری نشان می دهد که ما در هدر دادن منابع غذایی، انرژی و حتی وقت خود به نوعی در سطح جهانی دارای رکورد بوده و  پیشتاز هستیم وبه قول مرحوم گل آقا؛ آنجاهایی که هم اول نشدیم ،حتما امکانات نداشتیم . متاسفانه  اسراف در  منابع  کشور به حدی است که مصرف سرانه آب، انرژی، دارو، نان و سایر مواد غذائی و صرف وقت برای انجام یک کار معین در ایران چند برابر استانداردهای جهانی است .

صریح ترین وموکدترین  موضع گیری ها برای  توسعه صرفه جویی وجلوگیری از اسراف توسط مقام معظم رهبری صورت گرفته شده  است؛ ایشان عنوان می‌کنند:

-شاخصی به نام شاخص شدت انرژی وجود دارد؛ یعنی نسبت بین انرژی ای که مصرف می شود، با کالایی که تولید می شود؛ که هرچه انرژی ای که مصرف می شود، کمتر باشد، برای کشور سودمندتر است. در این زمینه گاهی نسبت به بعضی از کشورهای پیشرفته، مصرف شدت انرژی ما هشت برابر بیشتر است! اینها اسرافهایی است که در جامعه دارد انجام می گیرد.

-اسراف فقط در زمینه فردی نیست؛ در سطح ملی هم اسراف می شود. همین برق و انرژی که گفتیم اسراف می شود. بخش مهمی از این اسراف در اختیار مردم نیست؛ در اختیار مسئولین کشور است. این شبکه های ارتباطاتی، شبکه های انتقال برق، سیمهای برق، اینها وقتی فرسوده بشود، برق هدر می رود. برق را تولید کنیم، بعد با این شبکه فرسوده آن را هدر بدهیم، که بخش مهمی هدر می رود. یا شبکه های انتقال آب اگر فرسوده باشد، آب هدر می رود.

همانگونه که ملاحظه می شود هشدارها و پیام‌های فوق نشان دهنده شرایط  متناقض وباورهای موجود ولزوم تجدید نظر در رویکر های مصرف گرایی واسراف گونه در سطح جامعه است. یک تحقیق آماری از شاخص‌های مصرف برخی از اقلام در کشور؛ رکوردهای زیر را نشان می‌دهد.

سرانه زمان مکالمه روزانه (دقیقه)               ایران 4 برابر میانگین جهانی

میانگین سرانه اقلام دارو در هر نسخه           ایران 3 برابر جهان

سرانه مصرف سالانه  گاز (مترمکعب)          ایران 3 برابر میانگین جهان

سرانه مصرف روزانه  بنزین (لیتر)             ایران 6 برابر میانگین جهانی

سرانه مصرف روزانه اب (لیتر)                 ایران 2 برابر میانگین جهانی

سرانه مصرف نمک در سال                         ایران 2 برابر میانگین جهانی

سرانه مصرف شکر (واحد کیلوگرم)              ایران 6 برابر میانگین جهانی

سرانه مصرف سالیانه نان (واحد کیلوگرم)     ایران 6 برابر میانگین جهانی

در بخش شاخصهای  بهره وری انرژی نیز  امار واطلاعات بسیار نگران کننده است به نحوی که در حال حاضر شدت مصرف انرژی در کشور 1.67 تن معادل نفت خام به ازای هر هزار دلار تولید ناخالص داخلی است، در صورتی که متوسط این مقدار در دنیا 0.24 و در کشورهای پیشرفته معادل 0.1 است. این وضعیت نامناسب در سطوح مصرف نهایی همچون بخشهای ساختمان و مسکن، حمل و نقل و صنعت نیز مشاهده می شود. قیمت پایین حامل های انرژی و عواملی همچون عدم استفاده از تکنولوژی روز در کارخانجات تولیدی، ساختمان سازی، کشاورزی و حمل و نقل باعث شده است که مصرف سرانه انرژی نهایی کشور در مقایسه با سایر کشورهای در حال توسعه بسیار بالا باشد.

در بخش مصرف نهایی انرژی، متوسط مصرف در بخش ساختمان و مسکن ایران نیز به ازای هر مترمربع در سال حدود 500 کیلووات ساعت اما این رقم در دنیا 160 کیلووات ساعت است

: در حوزه حمل و نقل و خودروهای تولید ایران نیز متوسط مصرف سوخت 10.7 لیتر به ازا هر 100 کیلومتر مسافت است. : این رقم در ژاپن 4.5 لیتر و در اروپا 5.5 لیتر به ازای هر 100 کیلومتر است و با توسعه موتورهای سه سیلندر این رقم به زیر چهار لیتر به ازا هر 100 کیلومتر می رسد. مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه وچین از این نظر مقایسه‌ای جالب است که تعداد جمعیت دو کشور و تعداد خودرو‌های سبک دو کشور، تقریبا یکسان است. اما در ایران به ازای هر نفر، ۱۰ برابر هر ترکیه‌ای و ۳ برابر هر چینی بنزین مصرف می‌شود

مصرف انرژی در صنایع غذایی که بهترین صنعت کشورمان است 25 درصد و در صنایع آجر که بدترین صنایع می باشد 130 درصد با معیارهای جهانی فاصله دارد.

شاخصهای فوق همراه با سایر شرایطی نامناسبی  که در زندگی روز مره با ان مواجه هستیم ،لزوم یک بازنگری جدی در زمینه سازی وفرهنگ سازی و ایجاد باورهایی مبتنی بر استفاده بهینه از منابع و توسعه درست مصرف کردن را ایجاب می نماید  ؛

بیایید با خودمان تعارف نکنیم و قیافه آدمهای حق به جانب را نگیریم .متاسفانه ما مردمی هستیم که عمدتا درست مصرف کردن منابع رو به پایانمان  اولویت ما نیست و به نظر می رسد حتی برای اتمام منابعمان مسابقه گذاشته ایم‌.  کشور مان تحت شدید ترین تحریمهاست وبرای توسعه کشور نیاز به رعایت الزاماتی داریم یکی از این الزامات درست مصرف کردن وبه عبارتی بهره وری   است که نه تنها می تواند در رشد پایدار اقتصادی موثر واقع گردد بلکه سرمایه گذاری مجدد را نیز به شدت کاهش وامکان توسعه سرمایه گذاری پایدار وهمه جانبه را فراهم مینماید.  اصولا با توجه به محدودیت منابع و عوامل تولید و رشد روزافزون نیازها وهمچنین کاهش وابستگی اقتصادی وتوسعه تجارت وافزایش سطح رفاه اجتماعی ؛ باید  از منابع موجود استفاده بهینه نمود لذا در همه جوامع بهره وری  ودرست مصرف کردن ؛به عنوان  یک ضرورت تاریخی و رسالت نسل فعلی قلمداد می شود.

درخاتمه ،باید بپذیریم درست مصرف نکردن واسراف در استفاده از منابع  در شان تاریخ غنی  و مردم خوب کشورمان نیست .از نگاه راهبردی پدیده اسراف یک پدیده ومعضل اجتماعی وفرهنگی است که نه تنها مانع هر گونه برنامه ریزی اقتصادی می گردد بلکه بنیان های اقتصاد هر کشوری را دچار بحرانهای جدی می کند پس:

بیایید “اسراف” را با “سین” بنویسیم وباورمان باشد که از حد و اعتدال ، تجاوز نکنیم وبرای  درست مصرف کردن منابع کشورمان  رقابت ایجاد کنیم وان را باور کنیم ومستمرا تانهادینه شدن ان پافشاری نماییم واز همین لحظه  با صرفه جویی در مصرف اب وبرق وسایر منابع شروع کنیم . لحظه دیگر دیر است.