سیر تا پیاز فرمول جدید طرح ترافیک + قیمت
به گزارش اقتصادنیوز ، برابر فرمولی که برای محاسبه عوارض به تصویب شورای شهر رسید، حداقل هزینه روزانه تردد در محدوده طرح ترافیک برای خودروهای بنزینی مربوط به خودروهای دارای معاینه فنی برتر که در بازه زمانی غیرپیک به محدوده وارد و از آن خارج می‌شوند و در عین حال عوارض تردد خود را قبل از ورود پرداخت می‌کنند، خواهد بود که رقمی معادل ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومان است.
در مقابل بیشترین عوارض پرداختی نیز مربوط به خودروهایی است که گواهی معاینه فنی برتر نداشته و حین ورود به محدوده (و نه به صورت پیش‌پرداخت) عوارض روزانه خود را پرداخت می‌کنند و در عین حال ورود و خروج آنها در محدوده مرکزی شهر در ساعات پیک ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی صورت گیرد. در این صورت عوارض روزانه خودروهای متقاضی تردد در طرح ترافیک به ۴۵ هزار تومان افزایش خواهد یافت. در واقع شهروندانی که تردد «دو سر پیک» را انتخاب می‌کنند و اولین ورود و آخرین خروج آنها از محدوده طرح ترافیک هر دو در بازه‌های زمانی ۶:۳۰ تا ۱۰ و ۱۶ تا ۱۹ باشد، مستلزم پرداخت بهای بیشتری نسبت به کسانی که زمان غیرپیک را برای سفر انتخاب می‌کنند هستند. به این ترتیب گران‌ترین بهای سالانه برای تردد در تمام روزهای کاری در مرکز شهر ۱۰ میلیون و ۱۷۰ هزار تومان است.
افزون بر این گروه‌ها عده دیگری از شهروندان نیز سفرهای «یک‌سر پیک» در محدوده طرح ترافیک را انتخاب می‌کنند؛ به این معنا که زمان ورود آنها به حلقه مرکزی معابر شهر در ساعات اوج ترافیک صبحگاهی است؛ اما خروج آنها قبل از ساعت ۱۶ و رسیدن به اوج سفرهای عصرگاهی ثبت می‌شود یا بالعکس (ورود در زمان غیر پیک و خروج در زمان پیک). این گروه نیز رقمی بین کمترین و بیشترین عوارض مصوب را پرداخت خواهند کرد که میزان آن بر اساس فرمولی که روز گذشته در شورای شهر تهران تصویب شد، قابل محاسبه است.
عوارض پایه تردد روزانه وسایل نقلیه در محدوده طرح ترافیک در سال ۹۷ معادل ۲۰ هزار تومان تعیین و تصویب شده که این رقم در چهار ضریب دیگر بر اساس شرایط خودرو ضرب و رقم نهایی محاسبه می‌شود. اولین ضریب موثر در قیمت نهایی، «ضریب مکانی» است. هرچند در سه ماه اول سال آینده قرار است این مصوبه فقط در محدوده طرح ترافیک اجرا شود، اما پس از سپری شدن دوره پایلوت و در صورت اقناع مسوولان درباره بازخورد مثبت این طرح، قرار است اخذ عوارض تردد به حلقه دوم معابر شهر یعنی محدوده زوج و فرد نیز تسری یابد. از این رو شورای شهر تهران از هم‌اکنون بهای تردد خودروها را بر اساس دو ضریب مکانی شامل محدوده طرح ترافیک و محدوده زوج و فرد نرخ‌گذاری کرد. ضریب طرح ترافیک ۵/ ۱ و ضریب محدوده زوج و فرد ۵/ ۰ تعیین شده که البته در حال حاضر شهروندان صرفا با ضریب مکانی اول سر و کار دارند.
ضریب دوم که باید رقم پایه در آن ضرب شود تا بهای عوارض روزانه تردد در محدوده طرح ترافیک مشخص شود، «ضریب زمان سفر» است. این ضریب برای سفرهای یک‌سر پیک شامل دو نوع ورود در پیک صبحگاهی و خروج قبل از پیک عصرگاهی یا ورود در بازه زمانی غیرپیک و خروج در پیک عصرگاهی، معادل یک تعیین شده است. اما کسانی که کل زمان سفرشان در محدوده مرکزی شهر را در بازه غیر پیک یعنی بین ساعت ۱۰ تا ۱۶ انتخاب می‌کنند، ضریب ۷/ ۰ دارند و به این ترتیب از ۳۰ درصد تخفیف در رقم نهایی برخوردار می‌شوند. در مقابل به کسانی که به صورت «دو سر پیک» سفر کرده و همزمان با اوج ترافیک صبحگاهی وارد محدوده مرکزی شهر شده و در اوج عصرگاهی نیز از آن خارج می‌شوند، ضریب ۵/ ۱ تعلق می‌گیرد و بهای تمام‌شده عوارض روزانه آنها به این ترتیب ۵۰ درصد نسبت به نرخ پایه افزایش پیدا می‌کند.
سومین ضریب موثر بر رقم نهایی عوارض روزانه، میزان آلایندگی خودروها است. هر چند این جدول با توجه به سن خودروها، فرسودگی و مواردی از این دست می‌توانست کامل‌تر باشد، اما برابر آنچه اکنون تصویب شده، به وسایل نقلیه برقی و هیبریدی ضریب ۱/ ۰، به وسایل نقلیه دارای گواهی معاینه فنی برتر ضریب ۸/ ۰ و به سایر وسایل نقلیه دارای معاینه فنی ضریب یک تعلق می‌گیرد. بر این اساس خودروهای هیبریدی از ۹۰درصد تخفیف و خودروهای دارای معاینه فنی برتر از ۲۰ درصد تخفیف برخوردار شده‌اند. چهارمین و آخرین ضریب پیش‌بینی‌شده در فرمول محاسبه بهای عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک، «ضریب زمان پرداخت» است. در صورتی که خودروها حین ورود یا تردد در حساب الکترونیکی مربوطه که برای این منظور طراحی می‌شود، اعتبار کافی داشته باشند، از ۲۰ درصد تخفیف برخوردار می‌شوند و به عبارت دیگر رقم پایه ۲۰ هزار تومان در ۸/ ۰ ضرب می‌شود.
اما اگر این اعتبار حین ورود به محدوده وجود نداشته باشد و پرداخت عوارض بعد از ورود به محدوده طرح ترافیک صورت گیرد، ضریب یک منظور خواهد شد. با تکیه بر این فرمول یک گروه اقلیت وجود دارند که می‌توانند کمترین بهای ممکن را برای تردد در طرح ترافیک بپردازند و آن مالکان خودروهای برقی و هیبریدی هستند. این گروه در صورتی که معاینه فنی برتر دریافت کنند، عوارض روزانه را پیش‌پرداخت کنند و البته در بازه غیرپیک به محدوده وارد و از آن خارج شوند، بهای ناچیزی معادل ۱۶۸۰ تومان خواهند پرداخت. شهرداری تهران تخفیف ۹۰ درصدی بهای عوارض برای مالکان این گروه از خودروها را با هدف تشویق کسانی که تمکن مالی برای خرید خودروهای هیبریدی دارند، اما خودروهای بنزینی لوکس را ترجیح می‌دهند، منظور کرده که شورای شهر نیز به آن اقبال نشان داد.
برابر مصوبه شورای شهر، شهرداری تهران مجاز است به‌منظور کنترل آلودگی هوا در شرایط وارونگی و تجاوز شاخص آلودگی از عدد ۱۰۰ و همچنین رعایت سقف تعیین شده توسط شورای ترافیک تهران برای ورود به محدوده مرکزی شهر، نسبت به افزایش نرخ پایه حداکثر به میزان ۵۰ درصد اقدام کند. به این ترتیب در روزهای آلوده با تشخیص شهرداری مبنای محاسبه نرخ عوارض به جای ۲۰ هزار تومان، ۳۰ هزار تومان خواهد بود. بهای تردد جانبازان بالای ۲۵ درصد، بیماران خاص و افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی که برای اقدامات درمانی و شغلی ناگزیر به سفر در محدوده طرح ترافیک هستند نیز با تخفیف ۵۰ درصد محاسبه خواهد شد. در عین حال وسایل نقلیه با پلاک ویلچر (ژ)، جانبازان بالای ۷۵ درصد و جانبازان اعصاب و روان بالای ۲۵ درصد از پرداخت این عوارض معاف شدند و می‌توانند رایگان وارد محدوده طرح ترافیک شوند. تخفیف ۵۰ درصدی همچنین برای خودروهای آژانس و موسسات اتومبیل کرایه و حمل بار، کامیون‌های تا سقف ۶ تن و سایر وسایل نقلیه باربری که دارای مجوز یا پروانه فعالیت از شهرداری هستند، در سقف مجوزهای ورودی، در نظر گرفته شده است. مقرر شد ۱۰۰ درصد اضافه درآمد حاصل از اجرای این طرح در سال آینده صرف توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و کاهش آلودگی هوا شود.
نقطه تاریک طرح ترافیک جدید
سقف خودروهای ورودی به محدوده طرح ترافیک در سال آینده حدود ۲۵ هزار دستگاه کاهش یافته و روزانه تنها ۱۰۳ هزار خودرو مجوز ورود به این محدوده را خواهند داشت. از این تعداد ۶۳ هزار فقره همچنان به صورت سهمیه‌ای میان مشاغلی که اضطرار ورود به محدوده طرح ترافیک دارند توزیع می‌شود که ۱۰ هزار فقره از آنها نیز به صورت «شناور» بوده و می‌تواند در طول سال روی پلاک‌های مختلفی بنشیند. افزون بر این ۳ درصد از کل مجوزهای ورود به محدوده طرح ترافیک توسط شهرداری تهران در موارد خاص و با اعمال تخفیف ۵۰ درصدی توزیع می‌شود که به درخواست اعضای شورای شهر قرار است کل این تعداد (حدود ۳ هزار فقره) به خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و عکاسان خبری اختصاص پیدا کند.
با این حال صرف‌نظر از اشکالاتی که در خصوص فقدان ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی برای پوشش سفر بیشتر و در نتیجه انتخاب زمان نامناسب برای اعمال سیاست‌های بازدارنده به‌منظور جلوگیری از سفر با خودروهای شخصی تحت تاثیر این وضعیت همچنان باقی است، نقطه تاریک این طرح عدم تعیین ساز و کار توزیع این سهمیه‌ها اعم از ۱۰ هزار فقره مجوز شناور، ۵۳ هزار فقره مجوز رزرو شده برای استفاده مشاغل دارای اضطرار ورود به محدوده طرح ترافیک و نیز ۳ هزار فقره مجوز پیش‌بینی شده برای توزیع میان خبرنگاران است. اگرچه قرار است کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر آیین‌نامه‌ای درباره نحوه توزیع مجوزهای ویژه خبرنگاران تدوین کند تا این مجوزها به دست گروه هدف برسد و همچون تخلفات رخ داده در سال‌های گذشته، سهمیه خبرنگاران در اختیار افراد غیر قرار نگیرد، اما این کمیسیون و به‌طور کلی شورای شهر تهران هیچ ورودی به نحوه توزیع ۶۳ هزار سهمیه باقی مانده نداشته‌اند و موضوع در اختیار شهرداری است.
به این ترتیب نمی‌توان ادعا کرد رانت برخی نهادها و دستگاه‌ها برای تردد در طرح ترافیک به‌طور کلی از بین می‌رود، بلکه به نظر می‌رسد با توجه به رزرو مجوز برای این گروه‌ها، رانت همچنان برقرار است، هرچند نقطه قوت طرح جدید این است که حتی سهمیه‌دارها هم مانند سایر شهروندان هزینه واقعی تردد خود در مرکز شهر را پرداخت خواهند کرد. نقطه‌ضعف دیگر طرح فعلی رقم نازل عوارضی برای سفرهای غیرپیک است که بین ۱۳ هزار و ۴۰۰ تا کمتر از ۱۷ هزار تومان تعیین شده و می‌تواند تقاضای سفر با خودروی شخصی در ساعات ۱۰ تا ۱۶ را افزایش دهد و مشکل ترافیک به این زمان هم تسری یابد.
