کلانشهرهای ایران اسیر خشکسالی | موسوی خوانساری: جمعیت و صنایع از فلات مرکزی به سواحل جنوبی منتقل شود
به گزارش اقتصادنیوز، تداوم خشکسالی در ایران نه تنها زمینه ساز ناترازی های گسترده در زمینه انرژی شده بلکه بنا به روایت تحلیلگران و کارشناسان خشکسالی به اقتصاد ایران شوک بزرگی وارد می‌کند و تبدیل به یکی از بحران های جدی شده است.
اقتصادنیوز: سال آبی جاری با ثبت بارش ناچیز ۲.۳ میلیمتری در ۳۴ روز ابتدایی، یکی از خشک‌ترین نیم‌قرن اخیر را برای ایران رقم زده است.
محسن موسوی خوانساری فعال حوزه آب و محیط زیست و عضو هیأت‌مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران در گفتگو با اقتصادنیوز به بررسی ابعاد خشکسالی و اثر آن بر حوزه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پرداخته است.
70 درصد جمعیت ایران در کم آب ترین حوزه آبریز حضور دارند
این کارشناس در گفتگو با اقتصادنیوز با اشاره به نگرانی ها درخصوص تبدیل شدن خشکسالی در ایران به یک ابرچالش، گفت: کشور ایران از موقعیت اقلیمی بسیار متفاوتی برخوردار است؛ یعنی اقلیم ما متنوع است و چندین نوع شرایط آب‌وهوایی در کشور داریم. ایران دارای شش حوزه آبریز است؛ برای مثال، حوزه آبریز سه استان شمالی، حوزه آبریز مناطق جنوبی کشور یا حوزه‌های آبریز غربی. اما حوزه به شدت بحرانی، حوزه آبریز فلات مرکزی است که شهرهای بزرگی مانند تهران، اصفهان، قزوین، قم، شیراز و مشهد در آن واقع شده‌اند.
وی افزود: بیش از ۷۰ درصد جمعیت اصلی کشور در این حوزه آبریز زندگی می‌کنند، در حالی که این حوزه تنها ۱۰ درصد از روان‌آب‌های تجدیدپذیر کشور را دارد. به عبارت دیگر، به جای آنکه ۷۰ درصد جمعیت کشور در منطقه‌ای با ۷۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر باشند، در منطقه‌ای زندگی می‌کنند که تنها ۱۰ درصد آب‌های تجدیدپذیر در اختیار دارد.
سهم آب نسل های آینده هم برداشت شد
موسوی خوانساری ادامه داد: نکته دیگری که اتفاق افتاده این است که منابع آب زیرزمینی فلات مرکزی در این چند سال به علت برداشت‌های بسیار زیاد و غیرمجاز به شدت کاهش یافت؛ به گونه‌ای که حتی آب‌های نسل‌های آینده نیز برداشت شده است. همچنین تغییر اقلیم که گرمایش هوا را به دنبال داشت، باعث کاهش آب‌های سطحی شد.
جمعیت و صنایع از فلات مرکزی به سواحل جنوبی منتقل شود
این کارشناس حوزه آب با اشاره به ادامه دار بودن بحران فلات مرکزی، تأکید کرد: حالا چه خشکسالی وجود داشته باشد و چه نباشد، مشکل کماکان پابرجاست؛ یعنی حتی اگر بارندگی هم رخ دهد، باز ما در فلات مرکزی با مشکل مواجه‌ایم. بنابراین برای مدیریت این بحران باید تدابیر جدی اندیشیده شود. مشکل عمده ما در فلات مرکزی است و تنها با کاهش بارگذاری می‌توان به راه‌حلی رسید. منظور از کاهش بارگذاری، کاهش و انتقال جمعیت به سواحل جنوبی کشور همچنین انتقال صنایع به آن مناطق است. همان‌طور که رئیس‌جمهور مطرح کرد که پایتخت باید به مناطق جنوبی منتقل شود، زیرا تهران دیگر ظرفیت این میزان جمعیت را ندارد.
وی افزود: این کار البته درازمدت است و شاید چند دهه طول بکشد تا بتوان بارگذاری را کاهش داد زیرا مشکل اصلی ما در فلات مرکزی است. در سایر مناطق نیز مشکل وجود دارد اما شدت آن به اندازه فلات مرکزی نیست.
ضرورت تغییر الگوی غذایی مردم از گوشت به آبزیان
موسوی خوانساری درباره اثذ خشکسالی بر امنیت غذایی کشور، گرانی محصولات غذایی، تورم و فقر، خاطرنشان کرد: سند امنیت غذایی در دولت سیزدهم تصویب شد که در آن سند، نکاتی گنجانده شده بود و اگر آن سند اجرا شود، این مشکلات کمتر خواهد شد. در آن سند آمده است که گلخانه‌های کشور باید پنج برابر شوند. می‌دانید که تولید محصولات در گلخانه‌ها تا ده برابر تولید در فضای باز است. در این سند آمده است که گلخانه‌ها باید پنج برابر شوند. حال سؤال این است که آیا این کار انجام شده است؟
وی گفت: در همان سند تأکید شده بود مردم باید الگوی غذایی خود را تغییر دهند؛ به‌گونه‌ای که از مصرف گوشت قرمز که بسیار آب‌بر و دارای مشکلات متعدد است به سمت مصرف آبزیان بروند. از سوی دیگر در سند امنیت غذایی ذکر شده که مصرف آبزیان باید سه برابر شود، یعنی تولید آبزیان از دریا به‌ویژه دریای جنوب باید سه برابر شود تا بتوان به به امنیت غذایی رسید.
موسوی خوانساری ادامه داد: متأسفانه هنوز دبیرخانه این سند که باید در وزارت جهاد کشاورزی باشد، ایجاد نشده است. سند یاد شده حدود ۲۲۱ بند دارد که هر بند آن نیازمند یک آیین‌نامه اجرایی است و کار بسیار گسترده‌ای به شمار می‌رود، ولی تاکنون اقدامی صورت نگرفته است. بر اساس این سند، مصرف آب باید تا ۳۰ درصد کاهش یابد، یعنی با آب کمتر به تولید غذا برسیم.
مردم به خاطر خشکسالی به کلانشهر روی آوردند
این پژوهشگر درباره مهاجرت معکوس که یکی از پیامدهای خشکسالی است، به اقتصادنیوز گفت: اکنون نمود خشکسالی را در شهرهای کوچک و روستاها می‌بینیم که مردم به سمت شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان مهاجرت می‌کنندو همین مسئله، مشکلات شهرهای بزرگ را بیشتر می کند. بنابراین باید فکری کرد که این جمعیت به سمت سواحل جنوبی حرکت کند.
وی افزود: برای این کار باید زیرساخت‌هایی در سواحل جنوبی ایجاد و جذابیت‌هایی فراهم شود تا مردم به آن مناطق بروند. در حال حاضر شهرهایی مثل اصفهان دارای زیرساخت‌های آموزشی، فرهنگی، بهداشتی و بیمارستانی است ؛ بنابراین مردم از مناطق محروم جذب این شهرها می‌شوند و مشکلات کلان‌شهرها مانند تهران، کرج و اصفهان روزبه‌روز افزایش می یابد.
سیاست های گذشته در حوزه آب باید اصلاح شوند
موسوی خوانساری در این باره که خشکسالی چه پیامدهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خصوصا در پایتخت دارد، گفت: هنوز هیچ چیز مشخص نیست، زیرا در ابتدای سال آبی هستیم و نمی‌دانیم در دی، بهمن و اسفند چه اتفاقی برای بارش ها خواهد افتاد. در نتیجه هنوز قضاوت در این زمینه زود است. تنها یک ماه از سال آبی گذشته و امیدواری زیادی برای بارش ها وجود دارد تا شاید شرایط به حالت نرمال بازگردد.
وی افزود: در حال حاضر منتظر بارش‌های اوایل آذر هستیم و امیدواریم این بارش‌ها رخ دهند تا از این حالت سردرگمی خارج شویم. در مهرماه معمولاً بارش‌ها بسیار اندک است و در فلات مرکزی نیز امسال چنین بارشی نداشتیم. بنابراین این قضاوت‌ها زودهنگام است و باید در دی و بهمن در این خصوص صحبت کنیم.
این پژوهشگر حوزه آب درباره تاثیر سیاست‌های گذشته در بحران آبی فعلی، تأکید کرد: سیاست‌های گذشته تا حدی ناشی از شرایط خاص کشور بوده است. شاید آن تصمیمات در آن زمان درست به نظر می‌رسیدند اما امروز دیگر درست نیست. اکنون باید آن سیاست‌ها را اصلاح کنیم. سیاست‌هایی که متناسب با شرایط جنگ و تحریم بودند، امروز دیگر کارایی ندارند. در حال حاضر بدون شک باید صنایع آب‌بر و حتی کم‌آب‌بر را به سواحل جنوبی کشور منتقل کنیم.
جمعیت باید به سمت سواحل جنوبی منتقل شوند زیرا...
وی ادامه داد: طبق برنامه هفتم توسعه، هشت درصد جمعیت کشور باید به سواحل جنوبی منتقل شوند. همچنین مصرف آب باید ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش یابد و تمام صنایع موظف‌اند از پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب استفاده کنند. احتمالاً در برنامه هشتم توسعه این الزام‌ها شدیدتر خواهد شد و من حدس می‌زنم تا ۲۰ درصد از جمعیت فلات مرکزی باید به سواحل جنوبی منتقل شود.
ارسال نظر