دیپلماسی در تنگنا/ چرا توافق هسته‌ای بین ایران و تروئیکای اروپایی به آسانی محقق نمی‌شود؟
به گزارش اقتصاد نیوز، اروپا روز جمعه با هدف مذاکره بر سر به صفر رساندن حق غنی‌سازی هسته‌ای ایران بر سر میز مذاکره نشست و تهران با دو دستور کار لغو تحریم‌ها و تاکید بر غنی‌سازی وارد گود گفتگو با سه کشور اروپایی، یعنی فرانسه و آلمان و بریتانیا شد.
مذاکره‌ای که برنده و بازنده نداشت
از لحن مقامات ایرانی حاضر در مذاکره استانبول مشخص بود که رایزنی‌های روز جمعه؛ برنده و بازنده‌ای نداشته است. کاظم غریب‌آبادی معاون وزیرخارجه هر چند در شبکه اجتماعی ایکس به توضیح مواضع ایران و گلایه‌های دیپلمات‌ها از عملکرد اروپا پرداخت اما لپ کلام در مورد آنچه در استانبول گذشته است را می‌شد از جمله آخر نوشته او مشاهده کرد. غریب‌آبادی یادآور شد که در این جلسه دو طرف در مورد ادامه گفتگوها با یکدیگر به تفاهم رسیده‌اند.
اقتصاد نیوز: سه کشور اروپایی، زمانی که آمریکایی‌ها در حال مذاکره مستقیم با تهران بودند خود را خارج از گود تصور کرده و از این بابت که به کناری گذاشته شده‌اند گلایه داشتند. اکنون زمان انتخاب برای اروپا فرا رسیده است.
مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزارت خارجه بعد از مذاکره استانبول تاکید کرد که به اروپایی‌ها گفته شده نمی‌توانند ادعایی در مورد مکانیسم ماشه داشته باشند. البته تخت‌روانچی توضیحی نداده که پاسخ تروئیکای اروپایی از منظر حقوقی و سیاسی به این ماجرا چه بوده است. در میان صحبت‌های مجید تخت‌روانچی و اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه، نمی‌توان حدس زد که فضای گفتگو با اروپایی‌ها چه روندی را طی کرده اما حدس اینکه این مذاکرات مانند گفتگوهای پیش از جنگ تحمیلی نتیجه ملموسی در برنداشته، کار دشواری به نظر نمی‌رسید.
یک تغییر جزئی در مواضع ایران
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی از قول لارنس نورمن خبرنگار مشهور در حوزه سیاست خارجی مدعی شده که یک تغییر جزئی در موضع ایران دیده می‌شود. نورمن نوشته نه پیشرفت عمده‌ای در مذاکرات حاصل شد و نه شکست خاصی. تا همین دیروز(یک روز قبل از مذاکره)، دیپلمات‌های اروپایی احساس می‌کردند که ایران علاقه‌ای به هیچ‌گونه تمدید اسنپ بک ندارد، اما امروز به نظر می‌رسد که این موضع تغییر کرده و یک تغییر جزئی در موضع ایران دیده می‌شود. تصمیم درباره تمدید تا پایان ماه آگوست، با وجود تمام پیچیدگی‌ها، ممکن است به یک احتمال واقعی تبدیل شود.
وزیرخارجه آلمان در شبکه ایکس در مورد چنین ادعایی نوشته این کشورها آماده‌اند تا به صورت مشروط زمان فعال‌سازی سازوکار ازسرگیری دوباره برخی از تحریم‌های ضدایرانی را عقب بیاندازند.
اما در تهران ظاهرا رویکرد متفاوتی در جریان است که با گفته‌های لارنس نورمن که سابقه سال‌ها گزارش از مذاکرات هسته‌ای را در کارنامه خود دارد، متفاوت است.
خبرنگار دیپلماسی روزنامه ایران وابسته به دولت چهاردهم، جمعه شب در شبکه اجتماعی ایکس این ایده را تلویحا رد کرد و نوشت به نظر می‌رسد پیشنهاد تروئیکای اروپایی برای تمدید شش ماهه مکانیسم ماشه ترفندی برای فرسایشی کردن روند مذاکره و زمینه‌سازی برای طرح مطالبات تازه باشد. با این حال ایران با رد این پیشنهاد در استانبول طرح پیشنهادی خود را روی میز گذاشت تا طرفین برای ادامه مذاکره تفاهم کنند.
احیای میز مذاکره
تهران به کرات اعلام کرده است که حتی در جنگ تحمیلی 12 روزه میز مذاکره را نادیده نگرفته. عباس عراقچی وزیرخارجه ایران شنبه صبح در نشستی که با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور برگزار شد بار دیگر بر این امر صحه گذاشت و تاکید کرد جنگ ۱۲ روزه یکی از نمونه‌های هماهنگی بین میدان و دیپلماسی بود. پزشکیان هم در همین نشست گفت در تهاجم رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران دیپلماسی کشور فعال ماند.
واقعیت این است که بعد از شروع به کار مسعود پزشکیان، دولت از مساله دیپلماسی با پس نکشیده است. تهران سال گذشته ابتدا گفتگوها با اروپا را کلید زد و بعد به مذاکره غیرمستقیم با امریکا رسید.
با این حال با حمله اسرائیل به ایران و همدستی واشنگتن در این حملات، مذاکره با غرب برای مدتی متوقف شد. اما طلسم گفتگو روز جمعه در استانبول شکسته شد.
چرا رسیدن به یک توافق آسان نیست؟
یکی از دلایلی که رسیدن به یک توافق را دشوار خواهد کرد، تفاوت نگاه میان تروئیکای اروپایی و ایران بر سر مکانیسم ماشه است .یک ضرب‌العجل برای فعال شدن مکانیسم ماشه وجود دارد که به دو طرف می‌گوید مذاکرات را نمی‌توان تا ابد ادامه داد و کشورها حدودا دو ماه بیشتر برای رسیدن به یک نتیجه مشخص زمان ندارند.
هر چند کوتاهی زمان دشواری‌های زیادی را پیش پای دیپلمات‌ها می‌گذارد اما همه چیز به همینجا ختم نمی‌شود. ایران معتقد است که اروپا به دلیل اینکه در سال‌های پسا خروج آمریکا از توافق هسته‌ای عملا به تعهدات خود عمل نکرده، حق استفاده از مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک را ندارد. بریتانیا، فرانسه و آلمان با رویکرد تهران موافق نیستند. آنها می‌گویند توافق هسته‌ای به صورت رسمی در جریان بوده و هر چند برای هیچ‌یک از طرفین، به ویژه ایران سودی نداشته است، اما بر روی کاغذ مورد وثوق قرار می‌گرفته.
اروپا فعلا به ایده به تعویق انداختن مکانیسم ماشه را با تصویب قطع‌نامه‌ای جدید در شورای امنیت چسبیده است و شنیده ها حکایت از آن دارد که تهران چنین ایده‌ای را رد می‌کند.
از سوی دیگر اروپا ظاهرا مانند آمریکا و اسرائیل به تازگی به این نتیجه رسیده که ایران نباید حق غنی‌سازی در خاک خود را داشته باشد و این مساله‌ای نیست که تهران بخواهد بر سر آن، کوتاه بیاید.
در بهترین حالت در صورتیکه طرفین نخواهند از خواسته‌های خود عقب‌نشینی کرده و به نفع توافقی برد-برد عمل کنند، گفتگوهای فعلی ممکن است به نوعی توافق موقت بینجامد. امری که هر چند ممکن است از هیچ بهتر باشد، اما خواسته‌های هیچ‌یک را آنچنان که باید برآورده نخواهد کرد.
ارسال نظر