پس لرزه موضع گیری قالیباف در مقابل روحانی و ظریف/ برجام و روسیه، مرز تازه جدال سیاسی شد

او ادامه داد: در همین راستا لازم می‌دانم انتقاد صریح خود را نسبت به مواضع رئیس‌جمهور و وزیرخارجه‌ اسبق‌مان اعلام کنم که دقیقاً در شرایطی که مسیر همکاری‌های راهبردی ما با کشور روسیه در حال پیشرفت است با مواضع خود به این مسیر لطمه زدند.

واکنش «آشنا»

این اظهارات رئیس بهارستان واکنش حسام‌الدین آشنا را نیز برانگیخت. مشاور رئیس‌جمهوری در دولت یازدهم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «خوب نیست هر نوشته‌ای را که بدستتان می‌دهند با صدای بلند بخوانید.»

مجادله دیپلماتیک بر سر برجام

فضای سیاست داخلی و خارجی ایران این روزها بیشتر از هر دوره دیگری، درگیر پرونده هسته‌ای، بازگشت تحریم‌ها و مناسبات با شرق است. از طرفی در همین فضا صحبت‌ از روابط با روسیه چندین بار مطرح شده است. اواخر مهر ماه بود که مواضع محمدجواد ظریف و حسن روحانی بار دیگر برجام را از سطح فنی و حقوقی به عرصه سیاست و روایت کشاند.

جدال ظریف و لاوروف بر سر مکانیسم ماشه

ماجرا از جایی شروع شد که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در 25 مهر در سخنانی جنجالی مدعی شد مکانیسم ماشه، ابتکار محمدجواد ظریف بود؛ فرمولی که به گفته لاوروف، راه بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت را باز گذاشت و در عمل، «دامی حقوقی» برای ایران شد.

لاوروف همچنین ادعا کرد در مراحل نهایی مذاکرات، تصمیم‌ها تنها میان ظریف و جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا گرفته می‌شد و سایر اعضای گروه ۱+۵ عملاً تماشاگر بودند.

این اظهارات واکنش تند وزیر امور خارجه وقت را در پی داشت. ظریف در واکنش به این سخنان روایت تازه‌ای از پشت صحنه مذاکرات برجام ارائه کرد. او گفت: یک روز دیدیم آقای جان کری با برگه‌ای در دست وارد جلسه شد و پیشنهادی آورد که قطعنامه‌ها هر شش ماه یک‌بار تعلیق شود. یعنی هر شش ماه باید به شورای امنیت می‌رفتیم و اگرچه به‌طور اتوماتیک تمدید می‌شد، اما با درخواست دو عضو شورا می‌توانست به رأی‌گیری گذاشته شود. اگر این طرح تصویب می‌شد، برجام شش سال پیش تمام شده بود.

ظریف سپس افزود: به کری گفتم این چه پیشنهادی است که آورده‌ای؟ به عقل و شعور من توهین می‌کنی؟ گفت نه، من به شعور تو توهین نمی‌کنم؛ این را رفیقت لاوروف داده است.

این جمله آخر، همان بخش کلیدی‌ای بود که تنش دیپلماتیک میان دو وزیر خارجه را به سطح رسانه‌ها کشاند. ظریف عملاً می‌گوید طرحی که امروز لاوروف ایران را بابت آن مورد انتقاد قرار می‌دهد، در اصل از سوی خود روسیه مطرح شده بود.

روحانی: روسیه و چین به قطعنامه علیه ایران رای مثبت داده بودند

از طرفی هم حسن روحانی، رئیس‌جمهوری دولت‌های یازدهم و دوازدهم نیز در ۲۰ مهر در جلسه دوره‌ای خود با استانداران دولت‌های یازدهم و دوازدهم به نقش روسیه در تحریم‌های ایران اشاره کرد. او با یادآوری نقش مسکو در دوره قبل از برجام گفت: آن شش قطعنامه‌ای که سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران بود، هم روسیه رأی مثبت داد و هم چین. در سال ۹۴ آمریکا و اروپا می‌گفتند اگر اسنپ‌بک نباشد و بخواهیم از نو قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب کنیم، روس و چین رأی نخواهند داد. 

بنابه ویدئویی که سایت حسن روحانی از این نشست منتشر کرد، او افزود: برخلاف ادعای برخی «دغل و دروغگو»، دولت او بر خلاف برخی شایعات علاقه‌مند به توسعه روابط با شرق بوده است و حتی غرب فهمیده بود که در صورت تلاش برای تصویب قطعنامه جدید علیه ایران، روسیه و چین در کنار ایران خواهند ایستاد.

اکنون که روابط با روسیه از سطح دیپلماسی رسمی به عرصه کشمکش‌های سیاسی داخلی رسیده، پرسش این است: آیا نقد گذشته می‌تواند راه آینده سیاست خارجی ایران را روشن‌تر کند، یا تکرار جدال‌های جناحی، بار دیگر منافع ملی را در حاشیه قرار خواهد داد؟