جنگ بی پایان یا دیپلماسی؛ ترامپ کدامیک را انتخاب می‌کند؟ | سودان درحال تبدیل شدن به «افغانستانِ آفریقا»
به گزارش اقتصادنیوز، سودان در آستانه غرق شدن در عمیق‌ترین بحران امنیتی در دهه‌های اخیر قرار دارد. کشوری که زمانی امید می‌رفت پس از سقوط عمرالبشیر مسیر ثبات را در پیش گیرد، اکنون میان دو فرمانده قدرتمند تکه‌تکه شده است. در حالی که جامعه جهانی سرگرم بحران‌های دیگر است، شعله‌های جنگ دوباره در دارفور دوباره زبانه کشیده و هزاران جان بی‌گناه تلف می‌شود.
سودان اکنون به زمین بازی خطرناک‌ترین بازی قدرت منطقه‌ای تبدیل شده است.
اقتصادنیوز: کشورهایی که می‌توانند بر امارات و در نتیجه شبه‌نظامیان پشتیبانی فشار بیاورند و اقدامی نمی‌کنند، در ریختن خون مردم شریک‌اند. اکثریت مردم الفاشر در میدان کشتار گرفتار شده‌اند. اکنون هر یک دقیقه پراهمیت است.
حسین حقانی در نشنال‌اینترست نوشت: با اینکه پایتخت سودان، خارطوم، حالا در کنترل نیروهای مسلح سودان (SAF) به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان است، اما نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) به فرماندهی ژنرال محمد حمدان دقلو، معروف به حمیدتی، کنترل بخش‌های غربی کشور را در دست دارند.
ماه گذشته، نیروهای پشتیبانی سریع دوباره موفق به تصرف الفاشر، پایتخت ایالت شمال دارفور شدند ؛ در حالی که این گروه متهم به کشتار غیرنظامیان در این منطقه شده است.
بدون ایجاد آتش‌بس و مذاکراتی که با حمایت بین‌المللی برای تشکیل یک دولت فراگیر انجام می‌شود، این احتمال وجود دارد که سودان برای مدت‌ها درگیر جنگ‌های داخلی باقی بماند.
در حالی که البرهان از حمایت جنگجویان وابسته به مسلمانان اخوان‌المسلمین برخوردار است، حمیدتی همچنان به دنبال جلب حمایت متحدان قبیله‌ای، سودانی‌های ضد اسلام و پشتیبانان خارجی خواهد بود.
شباهت به وضعیت افغانستان 1990
این وضعیت مشابه بی‌توجهی جهان به افغانستان پس از خروج شوروی در سال ۱۹۸۹ است؛ وضعیتی که در نهایت منجر به ظهور طالبان شد. به ادعای نویسنده گزارش، طالبان زمینه ایجاد پناهگاه‌های امن برای القاعده را فراهم کرد و در نهایت زمینه‌ساز حملات ۱۱ سپتامبر علیه آمریکا شد. پس از جنگ‌های طولانی، القاعده و داعش تضعیف شدند، اما نیروهای افراطی در جهان سابقه احیای خود در قالب‌های جدید و در میدان‌های مختلف را دارند.
افراط‌گرایی همچنان یک نگرانی امنیتی در سطح جهانی است و سودان می‌تواند به پایگاهی مستعد برای چنین گروه‌هایی تبدیل شود.
هم‌اکنون یکی از شاخه‌های وابسته به القاعده در آستانه کسب دستاوردهای سرزمینی و به احتمال زیاد تصرف مالی در غرب آفریقا است.
اینکه شبه‌نظامیان القاعده در اوایل دهه 1990 ابتدا برای تثبیت خود در سودان تلاش کرد و سپس در افغانستان سکنی گزید، تصادفی نیست؛ درواقع هم سودان و هم منطقه مرزی افغانستان-پاکستان، سابقه جهاد علیه قدرت‌های اروپایی و تشکیل دولت‌های کوتاه‌مدت در دوره معاصر را دارند.
ریشه‌های قدیمی اختلافات
ریشه ناکامی‌های داخلی سودان، سال‌ها بی‌ثباتی سیاسی، حکمرانی ناکارآمد و رقابت‌های نظامی، که به درگیری کنونی بین نیروهای مسلح سودان و نیروهای پشتیبانی سریع منجر شد، همگی به کودتای نظامی سال ۱۹۸۹ بازمی‌گردند؛ کودتایی که به دست حسن الترابی، نظریه‌پرداز اخوان‌المسلمین طراحی شد و باعث به قدرت رسیدن ژنرال عمر حسن البشیر شد.
ترابی در نبرد قدرت داخلی در برابر البشیر شکست خورد، اما خود البشیر نیز پس از اعتراضات گسترده در سال ۲۰۱۹، از قدرت برکنار شد. با این‌حال، گروه‌های رادیکال‌های اسلامی همچنان یک عامل مهم در منازعه سودان هستند. برای بیرون‌راندن نیروهای پشتیبانی سریع از خارطوم، نیروهای مسلح سودان از هزاران عضو سابق دستگاه اطلاعاتی رژیم البشیر کمک خواست؛ ائتلافی مشابه با همانی که البشیر با ترابی ساخته بود. ترابی در سال ۱۹۹۴ گفته بود که ژنرال‌های جاه‌طلب می‌توانند بهترین شریک برای افراطی‌ها باشند. او گفت: جاه‌طلبی این رهبران به یک پوشش ایدئولوژیک نیاز دارد، همچنین ما اسلام‌گرایان برای تحقق رؤیای یک دولت اسلامی، به مسیری میان‌بر برای رسیدن به قدرت نیازمندیم.
سودان دهه‌ها پیش بهای این اتحاد را پرداخت و ممکن است این‌بار هم چنین اتفاقی به وقوع بپیوندد.
مسیر پیمان ابراهیم بسته می‌شود
شراکت نیروهای مسلح سودان با افراطی‌ها می‌تواند این کشور را به پایگاهی عملیاتی برای شبکه‌های افراطی تبدیل کند که شمال آفریقا و مسیرهای تجاری حیاتی دریای سرخ را هدف بگیرند. همچنین می‌تواند مسیر سودان به سوی عادی‌سازی روابط زیر چتر توافق‌نامه‌های ابراهیم را از بین ببرد. ژنرال البرهان که یکی از امضاکنندگان این توافق‌ها است، توسط آمریکا تحریم شده است. از سویی، هم ارتش سودان و هم نیروهای پشتیبان سریع متهم به حملات بی‌رویه، هدف قراردادن غیرنظامیان، جلوگیری از کمک‌های بشردوستانه و نقض نظام‌مند حقوق بشر هستند.
پیروزی البرهان در بازپس‌گیری خارطوم او را وسوسه کرده که به دنبال پیروزی نظامی باشد. دولت او امارات متحده عربی را متهم کرده که با حمایت از رقیب، باعث ادامه جنگ شده است.
سودان بر لبه تیغ قرار دارد
دو سال جنگ داخلی و فراز و فرود هر دو رقیب نشان داده است که درگیری سودان تنها با ابزارهای نظامی تمام نمی‌شود. سودان به‌لحاظ تنوع قومی و جغرافیایی پیچیده است و بنابراین جنگ داخلی آن می‌تواند تا سال‌ها ادامه داشته باشد. هر دو جناح تلاش می‌کنند که کنترل بخش‌های مختلف کشور را به دست بگیرند. جنگ طولانی می‌تواند سودان را به کشوری شکست‌خورده شبیه یمن تبدیل کند، یا مانند لیبی، آن را تقسیم شده میان دو دولت رقیب تقسیم کند.
اثرات منطقه‌ای جنگ داخلی سودان
فروپاشی یا تجزیه بیشتر سودان تأثیر مهمی بر اتیوپی، چاد، سودان جنوبی و شاخ آفریقا خواهد داشت. این وضعیت بر آفریقا و خاورمیانه اثر می‌گذارد و ممکن است پیامدهایی مشابه ظهور طالبان و حوادث پس از آن، از جمله ۱۱ سپتامبر را داشته باشد. سازمان ملل، آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای عربی و آفریقایی باید برای جلوگیری از این فاجعه اقدام کنند.
جامعه بین‌المللی باید در وهله اول، برای جلوگیری از فروپاشی کامل دولت فعلی خواستار یک آتش‌بس فوری و بدون قید و شرط در سودان شود. پس از آن نیز باید مذاکرات برای تشکیل یک دولت فراگیر در خارطوم را آغاز کند. ادامه خصومت‌ها فقط تلفات انسانی را افزایش می‌دهد و خلأ قدرت را بیشتر می‌کند؛ نکاتی که گروه‌های افراطی بی‌تردید از آن بهره‌برداری خواهند کرد. با توجه به استقرار نیروهای مسلح سودان در پایتخت و کنترل نیروهای پشتیبانی سریع بر الفاشر، می‌توان دو طرف را به مذاکره سیاسی تشویق کرد.
شاید الان زمان مناسبی باشد که دونالد ترامپ از نفوذ خود استفاده کند و بگذارد دیپلماسی نه جنگ بی‌پایان، آینده سودان را رقم بزند.
ارسال نظر