اقتصادنیوز: روزنامه گاردین جدیدترین پیشنهاد آمریکا به ایران درباره توافق هسته‌‌‌ای را منتشر کرد. براساس نوشته این روزنامه، آمریکا به ایران پیشنهاد داده است که مدت سه‌سال غنی‌‌‌سازی را تعلیق کند و در ازای آن، تحریم‌‌‌های اعمال‌شده بر ایران لغو شود.

اقتصادنیوز: پیمان منع اشاعه هسته‌ای یا NPT، فراگیرترین پیمان جهانی و به دنبال این است که اشاعه سلاح‌های هسته‌‌‌ای در دنیا را محدود کند و همزمان، به دولت‌‌‌های غیر‌هسته‌ای عضو پیمان اجازه دهد از مزایای صلح‌‌‌آمیز انرژی هسته‌‌‌ای بهره‌‌‌مند شوند. در کنار این دو، رکن سوم پیمان منع اشاعه، بر خلع سلاح تدریجی پنج‌کشور هسته‌ای عضو این پیمان تاکید دارد. بنابراین، پیمان منع اشاعه دارای سه‌رکن اصلی است. رکن اول که در ماده «۲» به آن اشاره شده، مربوط به عدم‌اشاعه است؛ یعنی دولت‌‌‌های عضو این پیمان می‌‌‌پذیرند که با عضویت در آن از ساخت و استقرار سلاح هسته‌‌‌ای در خاک خود و همچنین، انتشار و اشاعه سلاح هسته‌‌‌ای به هر نحو، خودداری کنند.

اقتصادنیوز: در سلسله بحث‌های مفیدی که روزنامه «دنیای اقتصاد» متولی آن بود، آقای دکتر مسعود نیلی صورت‌‌بندی جالب و قابل‌تاملی از وضعیت کنونی ایران ارائه کردند.

اقتصادنیوز: مهم‌ترین عامل و متغیر در روابط ایران و چین، داشتن ارزیابی واقع‌‌‌بینانه از اهمیت ایران و منطقه خاورمیانه برای چین است.

اقتصادنیوز: درباره دلایل پایان دولت سوریه، می‌توان به چند دسته از عوامل اشاره کرد. برخی عوامل، بلندمدت و ساختاری هستند که از گذشته هم وجود داشته و در سال‌های اخیر تشدید شدند. اما برخی عوامل فروپاشی دولت سوریه کوتاه مدت هستند که به‌رغم کوتاه مدت بودن خود، باعث شدند دولت سوریه تنها در چند هفته پایان یابد.

فضای مذاکرات جمعه نهم آذرماه بین هیات‌‌‌های سه‌کشور اروپایی و ایران آنچنان مثبت و امیدبخش نبوده است؛ اظهاراتی که بعد از مذاکرات صورت گرفت، این مساله را تقریبا نشان می‌دهد.

پیروزی مجدد دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ ایالات‌متحده می‌‌‌تواند پیام‌‌‌های بسیاری داشته باشد.

دیروز اسرائیل بعد از ۲۵روز به عملیات «وعده صادق۲» ایران پاسخ داد. به نظر می‌رسد دو طرف وارد آن چیزی شدند که در ادبیات بحران به‌عنوان نردبان تنش یا بحران شناخته می‌شود.

اگر سال۲۰۲۲ سال انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل بود، سال۲۰۲۳ را باید سال انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه نامید. انتخاباتی که تاثیرات مهمی بر جنگ اوکراین، آینده سوریه و لیبی، ‌مناقشه قره‌باغ و کریدورهای انرژی و حتی معماری امنیتی اروپا دارد.

احیای برجام بیشتر از آنچه تصور می‌شد به درازا کشید. در آمریکا دولت بایدن به تدریج وارد گود انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره و انتخاب فرماندار در برخی ایالت‌ها شده است. در ایران هم دولت رئیسی دست به یک کار و به تعبیری پروژه اقتصادی بزرگ زده است که همانا اصلاح قیمت‌ها و حذف رانت حاصل از ارز ترجیحی است.

قاعده‌ای در سیاست وجود دارد که می‌گوید اعتماد تصمیم‌گیری را آسان‌تر و بی‌اعتمادی تصمیم‌گیری را دشوارتر می‌کند.

روس‌ها به کم‌حوصله بودن مشهورند. این کم‌حوصلگی در فرهنگ استراتژیک آنها هم مشهود است و در سه دهه اخیر در اسناد استراتژی امنیت ملی خود همواره آستانه به‌کارگیری سلاح‌های متعارف و نامتعارف را کاهش داده‌اند.

در باب چرایی حمله روسیه به خاک اوکراین پیش از آن که به دنبال دلایل تاریخی این اقدام نظامی باشیم، می بایست تحولات سال های اخیر در روسیه بالاخص بعد از قدرت گرفتن شخص پوتین در قامت رئیس جمهوری را با دقت رصد کنیم.

حمله غیرمنتظره روسیه به اوکراین، اروپا را در وضعیت دشواری قرار داده است. اتحادیه اروپا به‌عنوان بزرگ‌ترین میراث نظم بین‌المللی لیبرال و معماری امنیتی برآمده از آن با بزرگ‌ترین بحران بعد از پایان جنگ سرد مواجه شده است.

نه‌‌تنها تیم مذاکرات هسته‌‌ای ایران، بلکه سایر طرف‌‌ها در مذاکرات وین هم درباره جزئیات توافق احتمالی چیز زیادی نگفته‌‌اند و آنچه به رسانه‌ها درز کرده، مورد تایید رسمی قرار نگرفته است.

حتی بدبین‌ترین ناظران و دیپلمات‌های غربی هم می‌گویند توافق هسته‌ای میان آمریکا و ایران محتمل‌تر از هر زمان دیگری است. دوطرف با تعدیل مواضع خود و حتی صحبت از امکان مذاکره مستقیم، زمینه را برای رسیدن به توافق فراهم کرده‌اند.

رفتار روس‌ها در مذاکرات وین باعث تعجب و حتی بعضا انتقاد بخشی از جامعه ایرانی شده است. روسیه چرا اینگونه رفتار می‌کند؟ چرا مسکو برخلاف سال ۲۰۱۵ اکنون طرفدار احیای برجام شده است؟ آیا روسیه فقط در قبال ایران چنین می‌کند یا با دیگران نیز چنین است؟ در فهم چرایی رفتار روسیه در دور جدید مذاکرات وین برای احیای برجام و رسیدن به یک توافق توجه به چند نکته مهم است.

سیاست بین‌الملل یک محیط دائما در حال تغییر است و مذاکرات هسته‌‌ای وین در چنین محیطی انجام می‌شود و تاثیر قابل‌توجهی بر مذاکرات رسیدن به توافق دارد.

دور جدید مذاکرات هسته‌‌‌ای در وین در حالی آغاز شد که امید‌های جدیدی برای توافق در چند روز گذشته روییده است.

مهم‌ترین پیامد مذاکرات دور هفتم در وین، تقویت این فرضیه در میان غربی‌ها بود که ایران همچنان به دنبال رسیدن به توافق و احیای برجام است.

ظاهرا در میان اصولگرایان دو دیدگاه نسبت به مذاکرات وین و احیای برجام شکل گرفته است.

برجام ایده‌آل نیست، اما جایگزینی هم در حال حاضر ندارد. مشکل اصلی برجام در این یا آن بند نیست.

واقعیت مهم در تحلیل وضعیت کنونی و آینده برجام که باید به آن توجه شود، کاهش اهمیت آن در قیاس با سال۲۰۱۵ برای آمریکاست. نظام بین‌الملل و سیاست خارجی آمریکا از زمان آغاز مذاکرات منتهی به برجام شاهد تحولات متعددی بود.

زمین بازی برجام، در شرایط فعلی برای هیچ سیاستمداری هموار نیست. در ۱۸سالی که از آغاز این مساله می‌گذرد، پرونده و موضوع هسته‌ای ایران چنان گسترده، حجیم و پیچیده شده است که به هیچ سیاستمداری، حتی باتجربه، اجازه نمی‌دهد پیروز قاطع این میدان باشد.

دو هفته قبل صحبت کردن از توافق احیای برجام خوش‌بینی تلقی نمی‌شد اما امروز اگر کسی با قطعیت بگوید توافق نهایی می‌شود، شاید متهم به خوش‌بینی بیش از حد شود.

تقسیم جدول زمانی مذاکرات احیای برجام به پیش یا پس از انتخابات اساساً نادرست است و مسائلی که در مذاکرات جاری درباره آن‌ها رایزنی‌هایی صورت می‌گیرد، مربوط به سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران بوده و مقوله‌ای فرا‌جناحی است. بنابراین ایران بعد از انتخابات فارغ از این‌که کدام طیف یا گروه و یا شخص برنده کارزار شود، به چانه‌زنی‌ها ادامه خواهد داد.

​پایان این دور از مذاکرات وین اگرچه با اظهار نظرهای خوشبینانه مبنی بر «در دسترس بودن توافق» به پایان رسید، اما به نظر می‌رسد با وجود بحث‌های طولانی‌ و فشرده‌، مسائل حل نشده مهمی همچنان باقی مانده است.

بعد از برگزاری دور اول گفت‌وگوهای وین و بازگشت هیات‌ها به کشورهای خودشان، قرار شد که دوباره این هفته هیات‌ها به وین بازگردند و مذاکرات را ادامه دهند.

​مجمع گزینندگان روز دوشنبه به پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری رسمیت بخشید اما هنوز برخی محافل رسانه‌ای از احتمال تغییر نتایج به نفع دونالد ترامپ سخن می‌گویند و خود رییس‌جمهور امریکا نیز حاضر نیست پیروزی رقیب را به رسمیت بشناسد.

درخواست ایران برای فعال کردن مکانیزم حل اختلاف در چارچوب برجام از چند منظر قابل بررسی است؛ نخست اینکه باید توجه داشت ایران درخواست تشکیل جلسه شورای حل اختلاف در داخل برجام را داده است که آمریکا جزو آن نیست و این مکانیزم با مکانیزم ماشه متفاوت است.

اگر موقعیت دونالد ترامپ و جو بایدن، رقبای باقی‌مانده برای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا را به لحاظ کمپینی در نظر بگیریم درحال‌حاضر شانس بایدن از ترامپ کمتر است.

نخستین بار پس از بحران‌های آمریکای شمالی در دهه ۱۹۸۰ و موفقیت ممالک آسیای شرقی در همان سال‌ها بود که این پرسش جدی مطرح شد که علت شکست اولی و موفقیت دومی کدام است؟ چرا نهادهای توسعه‌ای در آمریکای لاتین دهه ۱۹۸۰ شکست خوردند اما همان نهادها در شرق آسیا موفق شدند؟ از اینجا بود که تمرکز پژوهشگران توسعه بر بستر یا محیطی که نهادهای توسعه‌ای در آن عمل می‌کنند آغاز شد.

​افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا پس از خروج دولت دونالد ترامپ از برجام و همچنین پس از تحولات اخیر در خلیج‌فارس همزمان با پیشنهادهای مکرر رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران، سناریوهای متعددی را درباره آینده این تنش‌ها و مناسبات میان دو کشور پیش رو قرار می‌دهد.

اقدام ایران در رابطه با کاهش تعهدات برجامی‌اش که اخیرا اعلام شد و تاثیر آن بر اقدامات آتی کشورهای عضو برجام از جمله‌ مسائلی است که این روزها بسیار مطرح می‌شود. در این رابطه باید توجه داشت که سیاست حول امکان‌هاست و منافع ملی کشورها تابع امکانات آنها است. قاعدتا اگر زمان و مکان تغییر کند ممکن است تصمیمات نیز عوض شود. بنابراین ما باید ابتدا بررسی کنیم که زاویه دید ایران چیست و سپس از آن زاویه دید بگوییم که آیا تصمیم به کاهش تعهدات برجامی اقدام درستی بوده است یا خیر.

اقدام روز چهارشنبه ایران مبنی بر کاهش تعهدات برجامی، اقدامی یکباره و شتاب زده نبود بلکه از چند ماه پیش زمینه‌اش فراهم شده بود؛ یعنی همان زمان که اروپایی‌ها به وعده‌های خود در مورد اجرایی کردن سازوکار حفظ برجام یا همان اینس‌تکس نتوانستند عمل کنند و به نوعی این تلقی را نزد تهران و تصمیم‌گیرندگان ایران ایجاد کردند که اروپا اراده و عزم جدی برای حفظ برجام در مقابل فشارهای آمریکا را ندارد. بنابراین این فضا از ۴-۳ ماه پیش آغاز شد و انتظار می‌رفت که ایران اقدامی را انجام دهد.

اقتصادنیوز: رویکرد اصلی در سیاست خارجی اتحادیه اروپا، چندجانبه‌گرایی نهادی یا نهادگرایی چندجانبه است که منظور از این عبارت این است که اتحادیه اروپا به دنبال این است که از طریق ایجاد و تاسیس نهادهای بین‌المللی در سیاست بین‌الملل نقش ایفا کند. این رویکرد نهادگرایی چندجانبه هم در داخل اتحادیه اروپا و هم خارج از آن با مشکلاتی مواجه است.

​بدون شک یکی از موضوعات و دغدغه‌های جدی ما ایرانیان در حال حاضر مساله تحریم‌ها بعد از خروج آمریکا از توافق جامع هسته‌ای موسوم به برجام است. پرسش‌های زیادی در این باره مطرح است و البته تعدادی از آنها هم جواب‌های روشنی چه از منظر حقوقی و چه از منظر سیاسی ندارند. یکی از دلایل اصلی این امر آن است که هنگام ساختن بنای برجام هنگام مذاکرات تقریبا فرض اصلی طرف‌های مذاکره ایران این بود که تهران بیشترین انگیزه را برای خروج از برجام دارد و لذا باید آن را طوری طراحی کرد که انگیزه‌های ایران را به حداقل برساند.

اقدام دولت دونالد ترامپ در حمله به پایگاه نظامی الشعیرات در حمص سوریه تفاسیر مختلفی را به‌دنبال داشته است. اگرچه نمی‌توان به صراحت گفت که این عملیات مشخصا کدام کشور و کدام اولویت را نشانه گرفته است.