نمی خواهیم مردم را حساس کنیم

حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین کاظم صدیقی با وجود زمان ضیق و مشکلات هماهنگی، پذیرای ما شد. با خطیب نماز جمعه تهران، درباره اقتصاد اسلامی، اقتصاد مقاومتی و وضعیت اقتصادی این روزها، سخن گفتیم که مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.

*یکی از رویکردهای محوری در اقتصاد مقاومتی که سیاست‌های آن توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد، توجه به درون‌زا و برون‌گرا بودن آن است. بسیاری از مسائل اقتصاد مقاومتی، برای تبیین نیازمند مفاهیمی هستند که در اقتصاد متعارف خیلی با آن سروکار نداریم. به عنوان نخستین سوال ارزیابی کلی شما از وضعیت علم اقتصاد در فضای آکادمیک چیست؟

علوم انسانی کلاً در اقتصاد، سیاست، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، سوغات غرب هستند. علیرغم پیشنهاد مکرر مقام معظم رهبری و بعضی شخصیت‌های دلسوز از جمله در شورای عالی انقلاب فرهنگی، بافت دانشگاه در اختیار کسانی بوده است که یا جرات آن را نداشته‌اند که وضعیت را تغییر دهند یا اینکه خدای‌نخواسته، تفکر آنها همان تفکر غربی است. لمس نمی‌کنند این راهی که غرب طی کرده است و ترکش‌های آن به ایران رسیده، راهی است که تابه حال هیچ گرهی را باز نکرده است و رونقی برای زندگی مردم ایجاد نکرده است.

ما کارهای نشده فراوان داریم. یکی از آن هم همین است که شما اشاره کردید. در حوزه‌های علمیه، کارهایی شروع شده است. ولی برای اقتصاد، مدیریت، سیاست و موارد دیگر، این بینش اسلامی باید از حوزه‌ها به دانشگاه بیاید. لذا مساله کتاب، نوشته و درس خارج تخصصی برای هر کدام از اینها ضروری است. منابع ما غنی است. ما برای اقتصاد، کتاب‌های خمس و زکات وسائل‌الشیعه و کتاب مکاسب را داریم. علمای گذشته، مسائل بسیاری پیچیده‌ای را مطرح کرده‌اند. منتهی چون حکومت نبوده است، در چارچوب‌های عملی،‌ برای آن شکل مطرح نکرده‌اند. اما مطالب کلی به گونه‌ای است که برای هر زمانی می‌توان مطابق با آن کلیات، مطلب استخراج کرد و ارائه کرد. الان در حوزه، موسساتی مثل موسسه آقای مصباح یزدی و برخی جاهای دیگر کارهاص خاصی در جهت تامین نیازهای روز انجام داده‌اند.

نظرات اشخاص، برای نظام و مردم جایگاهی ندارد و به عنوان یک نظر فردی مطرح می‌شود. در سیستم ما، پارلمان قوانین اقتصادی را که برای رفع نیاز مردم لازم است و در واقع ریل حرکت دولت را تشکیل می‌دهد، تصویب می‌کند. بعد از مجلس، شورای نگهبان که یک نهاد قانونی معتبر قابل اعتماد دارای متخصصین حوزوی و غیرحوزوی است، ارزیابی می‌کند. کمیسیون‌های مجلس باید از تخصص‌های حوزه و غیرحوزه استفاده بکنند. والا اگر حوزه آمد و تولیداتی هم داشت؛ ضمانت اجرایی ندارد. وقتی نظام ما پارلمانی است، اینها کار پارلمان است و در کنار آن شورای نگهبان تضمین مشروعیت و انطباق آن با قانون اساسی را برعهده دارد.

در واقع شما باید به ما بگویید که تریبون نماز جمعه چقدر نقش دارد یا ندارد. بازخورد حرف‌های ما در نماز جمعه را باید از زبان شما شنید و این سوالی نیست که شما پاسخ آن را از ما بشنوید. باید از مردم پرسید که این صحبت‌ها در نماز جمعه چقدر اثر دارد.

این دفعه من این موضوعات اقتصادی را مطرح کردم. قبلاً هم در زمان دولت دهم گاهی تذکراتی از عدم ثبات و وضعیت نگران‌کننده می‌دادم و صحبت می‌کردیم. این دفعه هم من مطرح کردم که بالاخره یک سال از عمر دولت گذشت. یک چهارم یک دولت گذشت. برای اقتصاد چه‌کار کردید؟ گفتیم این حق مردم است که بپرسند چه شده است.

بر روی اهتمام حضرت آقا در زمینه اقتصاد مقاومتی هم تاکید کردم. به هر حال سرنوشت کشور امروز با اقتصاد پیوند خورده است. ما در جنگ نظامی شکست نخوردیم. ولی اگر در جنگ اقتصادی همان آهنگ جنگ نظامی را نداشته باشیم، قطعاً شکست می‌خوریم. در جنگ نظامی، جنگ مردمی شد که ما پیروز شدیم. اقتصاد را هم باید مردمی کنیم. این سخنان حضرت آقا در مورد اندیشه اقتصاد مقاومتی، صرفاً نظر شخصی ایشان نیست. ایشان مدت‌ها با کارشناسان نشستند و کار کردند و طرح پخته‌ای را با جزئیات آن ارائه کردند. این راهی است که مسیر را نشان می‌دهد. چه عذری دارند که این مسیر را طی نمی‌کنند؟ متاسفانه من این همت را در نهادهای دولتی و اجرایی نمی‌بینم. تا به حال که هیچ همتی، اثر و حرکتی حتی برای شروع دیده نشده است.

اینها تماماً تشریفاتی است.

اجمالاً کسی یک برنامه‌ریزی اساسی برای اقتصاد نمی‌بیند. هرکسی به روزمرگی، می‌خواهد برای امروز کاری کند و بیلانی بدهد. اما مسیر یا نقشه‌راهی که همراه با مقدمه، در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نشان دهد چه می‌خواهد بکند و به کجا می‌خواهد برسد وجود ندارد. ما توقع داریم دولت، دولت تدبیر باشد؛ تدبیر یعنی اینکه نیازهای کشور را درست ارزیابی بکند و عوض حمله به گذشتگان، خودش یک راهی را ارائه بکند. و برای این جهت ما همچنان چشم‌به‌راهیم که یک قدمی برداشته شود و به مردم خیلی شفاف بگویند ما این برنامه را داریم. البته ما خیرخواه دولتیم. از طریق بعضی وزراء، چیزهایی را که به ذهن‌مان می‌آمد پیغام دادیم.

صحبت کردن در این خصوص، توضیح واضحات است. احساس مردم این است که همه چیز دارد گران می‌شود و افق روشنی هم نمی‌بینند که الان گران است و بعداً چه می‌شود. رکود که هست. اجناس هم گران‌تر از سابق است. وضعیت مسکن هم بدتر از سابق است. الان که قیمت بلیت قطار و وسایل نقلیه هم دارد بالا می‌رود.

قرار نیست مردم را در نیازهایشان حساس‌تر بکنیم. این کشور باید اداره شود. اگر آدم مردم را تحریک کند و بترساند، نه رضای خدا در آن است و نه به نفع مردم است. باید دنبال راه اساسی گشت.

پدری که بچه‌هایش را دوست دارد و مبتلا به فقر و بحران و اینهاست، نمی‌آید هی به بچه‌اش بگوید وضع ما خراب است و اینجور مشکلاتی داریم. چون نمی‌خواهد بچه را دق‌کش کند. باید امروز و فردا کند ببیند چه راهی پیدا می‌کند تا وضع بهتر شود.

پیشنهاد من این است که شما مسائل ضروری اقتصادی را به عنوان نظرات کارشناسی، به شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه منعکس کنید. چه بسا مفید هم واقع شود. در مورد شخص من هم هر پیشنهادی دارید، من گوش شنوا دارم. اگر پیشنهادی دارید بگویید، ما می‌شنویم.

اخبار اقتصادی من در حد اطلاعات روزمره است و البته سایت های خبری یا روزنامه ها را می بینم.