معضل اینستاگرام و فوتبالیست‌های بی‌سواد!
به گزارش همشهری ورزشی، شاید بتوان به صراحت گفت که بخش عمده‌ای از مشکلات این روزهای علیرضا بیرانوند -دروازه‌بان اول پرسپولیس و تیم ملی فوتبال- ناشی از نحوه و شدت حضور او در شبکه‌های اجتماعی است. بیرانوند هم مثل خیلی دیگر از فوتبالیست‌های عصر ما، ساعات زیادی از روز را به دورزدن در شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهد. او همان دروازه‌بانی است که در زمان حضورش در ترکیب نفت، یک‌بار پس از مصاحبه‌ای مفصل در یکی از شبکه‌های سیما، بلافاصله بعد از پایان برنامه زنده با ذوق و شوق در استودیو سلفی گرفت و گفت که واکنش دوستدارانش در اینستاگرام برایش از تعداد مخاطبان آن شبکه هم پراهمیت‌تر است. این میزان وابستگی به اینستاگرام را نه فقط بیرانوند، که تقریبا همه بازیکنان سرشناس دارند و شاید خودشان هم نمی‌دانند که چه میزان از تمرکز فکری آنها صرف چنین علاقه‌مندی می‌شود. از بازنشسته‌هایی چون علی کریمی و مهرداد میناوند و علی انصاریان گرفته تا بازیکنانی مثل سیدمهدی رحمتی و سروش رفیعی و پیام صادقیان. حالا این خبر را بخوانید: «مورینیو سرمربی پرتغالی شیاطین‌سرخ حضور بازیکنان در فضای مجازی را ممنوع کرد. براین اساس تا ۴۸ساعت قبل از بازی هیچ‌کدام از بازیکنان تیم او حق انتشار پستی یا به اشتراگ گذاشتن تصویری در صفحات شخصی‌شان را ندارند.»
«یکی دوتا» نیست!
ردیف کردن نمونه‌های اتفاقات دردسرساز در شبکه‌های اجتماعی کار سختی نیست. یک جست‌وجوی ساده در اینترنت شما را با فهرستی ناتمام از این‌دست اتفاقات در سراسر ایران روبه‌رو می‌کند. به این نمونه‌ها توجه کنید:
«اینستاگرام» شب‌نشینی سه فوتبالیست مطرح با قلیان را لو داد (ایسنا- بهمن۹۵)
نمایش پورشه فوتبالیست سرشناس در اینترنت برایش دردسرساز شد (جام‌جم)
تصاویر نامتعارف همسر فوتبالیست مشهور، باعث محرومیت او شد (خبرورزشی- اسفند۹۵)
دردسرهای عجیب هک شدن اینستاگرام احمد امیرکامدار (فوتبال آنلاین)
دردسرهای پست اینستاگرام برای لیدر پرسپولیس (پارس فوتبال- اسفند۹۵)
خط خوردن یک پرسپولیسی از تیم ملی به‌خاطر پست اینستاگرام (پارس فوتبال)
فیلم جنجالی همسر فوتبالیست مشهور علیه پرسپولیسی‌ها (خبرآنلاین- بهمن۹۵)
اینستاگرام، پرسپولیسی بودن خانم فوتبالیست را ثابت کرد و همین دردسرساز شد! (شفاف- مهر ۹۴)
ستاره پرسپولیس در میهمانی نامتعارف (میزان- خرداد۹۵)
عکس اینستاگرامی مربی سرشناس تراکتورسازی باعث اخراج او شد (ورزش۳)
سردار آزمون: عکسم با آن خانم برایم دردسرساز شد (تی‌وی‌پلاس- بهمن۹۴)
عکس اینستاگرامی پیام صادقیان حاشیه‌ساز شد (جام‌جم آنلاین- آذر۹۳)
دردسر دختر روسی برای فوتبالیست ملی‌پوش ایرانی (توریسم‌آنلاین- اسفند۹۵)
برانکو و دردسرهای اینستاگرامی پس از اخراج رامین! (جام‌جم آنلاین- فروردین۹۶)
ماجرای اقدام عجیب ستاره پرسپولیس در اینستاگرام (خبرآنلاین- دی۹۵)
راه رفتن روی لبه تیغ
فوتبالیست‌ها هوادار دارند و هیچ کجا مثل اینترنت و شبکه‌های اجتماعی هم نمی‌تواند راه دسترسی مستقیم به این هواداران را برایشان هموار کند. در این حال رقابت و دعوا بر سر بالاتر بودن تعداد مخاطبان هر یک از این صفحات هم به بخشی از رقابت‌های متداول میان این چهره‌های سرشناس بدل شده است؛ نمونه آخرین آن بین علی کریمی و ادمین‌های صفحه علی دایی. بعضی از آنها از این ارتباط مستقیم و مورد توجه واقع شدن هم چنان سرمست‌اند که گاهی حتی علیه رسانه‌های رسمی جبهه می‌گیرند و خود را از جریان طبیعی اطلاع‌رسانی بی‌نیاز می‌دانند. اگر خاطرتان باشد همین 2، 3ماه پیش بود که سروش رفیعی در انتقاد به یکی از گزارش‌های همشهری‌ورزشی، متنی روی صفحه شخصی‌اش گذاشت و نوشت: «دیگه این روزها کی روزنامه می‌خونه؟» سروش البته چندساعت بعد آن پست را حذف کرد اما ۴۸ساعت بعد که برای گرفتن عکس سلفی در ورزشگاه و منتشر کردن آن روی صفحه شخصی‌اش با عتاب نیروهای انتظامی مستقر در ورزشگاه آزادی مواجه شد، شاید به این فکر می‌کرد که به هرحال قانون هنوز در سراسر دنیا به سود رسانه‌های رسمی و حرفه‌ای است. او، بیرانوند و بسیاری دیگر از چهره‌های فوتبالی با صفحات چندصدهزارنفری‌شان اما از یک واقعیت مهم غافل هستند. آنها شاید نمی‌دانند که انتشار خبر و عکس در آن تیراژ گسترده، علاوه بر شهرت، نیازمند داشتن نوعی از «سواد» است که فعالان رسانه‌ای برای به‌دست آوردن آن سال‌ها پشت میز دانشگاه‌ها می‌نشینند.
سواد رسانه‌ای ندارند
دکتریونس شکرخواه در تعریف این نوع از «سواد» می‌گوید: «سواد رسانه‌ای آمیزه‌ای از تکنیک‌های بهره‌وری موثر از رسانه‌ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه‌ها از یکدیگر است. این درک به چه کاری می‌آید؟ به زبان ساده، سواد رسانه‌ای مثل یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا اینکه میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد.» اگر بخواهیم واقع‌گرایانه به موضوع نگاه کنیم، نمی‌توان عارضه وابستگی ستاره‌ها به صفحات شخصی‌شان را با توصیه به حذف کردن این صفحات درمان کرد. نه بیرانوند حاضر است بعد از خواندن این نوشته اینستاگرامش را غیرفعال کند، نه پیام صادقیان و نه حتی بازیکنانی که کاراکترشان با جنجال و دردسر نسبتی ندارد. در این میان شاید بهترین کار ممکن همان کاری باشد که علی پروین و علی دایی به عنوان سمبل‌های فوتبال سنتی و فوتبال نسبتا مدرن مدت‌هاست انجام می‌دهند؛ واگذار کردن صفحات پرمخاطب‌شان به مشاورانی که با الفبای کار رسانه‌ای آشنا هستند.
