دو منفذ ایران برای عبور از تحریم‌های جدید سنا
طرح جدید سناتورها که در صورت تبدیل شدن به قانون، تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه ایران را افزایش می‌دهد، به‌طور کلی سه محور اصلی دارد:
1- تحریم‌های موشک بالستیک: که اشخاص دخیل در برنامه موشکی بالستیک ایران و کسانی را که با آنها داد و ستد دارند هدف تحریم قرار می‌دهد.
2- تحریم‌های جدید تروریسم: تحریم‌هایی مرتبط با تروریسم را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعمال می‌کند و به‌طور مشخص قوانینی علیه افرادی تدوین می‌کند که در حال حاضر به بهانه حمایت ادعایی ایران از «تروریسم» تحریم هستند. این قانون رئیس‌جمهور آمریکا را ملزم می‌کند به فاصله حداکثر 90 روز بعد از اجرایی شدن، تحریم‌هایی را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اشخاص خارجی که جزو مقام‌ها، ماموران یا وابستگان این سازمان هستند، اعمال کند.
3) اجرای تحریم تسلیحاتی: رئیس‌جمهور آمریکا را ملزم می‌سازد تا دارایی افراد و نهادهای درگیر در فعالیت‌های خاص مرتبط با تامین، فروش یا انتقال تسلیحات منع شده و مواد مرتبط با یا از ایران را توقیف کند. به‌طور مشخص، طرح خواستار اعمال تحریم علیه افرادی است که در فروش، تامین قطعه، تعمیر و انتقال تانک، خودروی زرهی، تسلیحات با کالیبر بالا، هواپیماهای جنگی، بالگردهای تهاجمی، کشتی، موشک و سامانه‌های موشکی به ایران، نقش‌آفرین باشند. با آنکه تهیه‌کنندگان طرح تاکید دارند که لحن پیش‌نویس به نحوی است که در اجرای توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 خللی ایجاد نمی‌کند، کارشناسان مسائل تحریمی حتی در آمریکا درباره مغایر بودن آن با این توافق هشدار داده‌اند.
طرح «مقابله با اقدامات ثبات‌زدای ایران» به علاوه دارای بندی است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را سازمانی تروریستی قلمداد می‌کند و عملا در روند عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران اخلال ایجاد می‌کند. این بند نقض مستقیم تعهدات آمریکا در بند 26 و 29 برجام است.
در بند 26 برجام آمده است: «ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص‌شده در پیوست دو به عمل خواهد آورد. دولت ایالات متحده، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص‌شده در پیوست 2 که اعمال آنها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری می‌کند، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش‌بینی شده در این برجام.»
بند 29 توافق هسته‌ای هم تصریح دارد: «اتحادیه اروپایی و دولت‌های عضو و همچنین ایالات متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهداتشان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‌آمیز این برجام خودداری خواهند کرد».
از این زاویه، این سوال مطرح شده که واکنش مناسب ایران به این اقدام چه باید باشد و از رهگذر اقدامات سخت و تند آمریکا که موجب شکاف در متحدین این کشور شده است، چه فرصت‌هایی می‌تواند عاید تهران شود؟ در پاسخ به این پرسش ها، دو فرصت تهران را مورد نظر قرار داده است:
1- استفاده از ظرفیت اروپا
از زمان توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در 23 تیر 94 تاکنون، اتحادیه اروپا و در راس آنها فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه، بارها بر پایبندی خود به برجام تاکید کرده و درخصوص هرگونه ماجراجویی آمریکا هشدار داده است. سران آلمان، انگلیس و فرانسه به‌عنوان سه ضلع اصلی توافق هسته ای، برجام را به‌عنوان یک فرصت برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی با ایران می‌دانند. همچنین توانایی توافق هسته‌ای در حل و فصل بحران یک‌دهه‌ای که ضمن رفع نگرانی‌ها از اشاعه هسته ای، باعث خلق فرصت‌ها و استفاده از ظرفیت سیاسی و منطقه‌ای تهران برای مشارکت در مذاکرات صلح نیز شده است، موجب شده تا عملا اروپا راه خود را از آمریکا جدا کند.
به عبارت دیگر، امروز آمریکا قادر نیست همچون سال‌های گذشته که موفق به اجماع جهانی علیه ایران شده بود، مجددا بتواند نگاه و رویکرد کشورهایی اروپایی برای فشار علیه تهران را با خود همراه کند. بنابراین موضع اتحادیه اروپا و جامعه جهانی به رفتار آمریکا و تداوم برجام با آنچه در سال‌های تحریم شاهدش بودیم، بسیار متفاوت است و باید این تفاوت را در روند تعیین واکنش به حساب آورد و از ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی آن بیشترین بهره‌ها را برد.
2. استفاده از ظرفیت روسیه
فرصت دیگری که از مجرای تحریم‌های جامع علیه مسکو و تهران می‌تواند نصیب ایران شود، همراهی بیشتر کرملین با ایران در سطح منطقه‌ای و جهانی است. با توجه به همکاری‌های رو به افزایش دو کشور که در بحران سوریه به اوج خود رسیده است، این اقدام مجلس سنای آمریکا می‌تواند علاوه بر تقویت این همکاری‌ها به‌خصوص در حوزه نظامی، منجر به شکل دهی به یک بلوک قدرتمند از سوی روسیه نیز شود. تحلیلگران در همین خصوص معتقدند از آنجا که واشنگتن و مسکو وارد یک فضای تشدید رقابت در سطح جهانی شده‌اند، نگاه کرملین به بازیگرانی چون ایران که از ظرفیت‌های منطقه‌ای برخوردار است و مخالف نظم آمریکایی است، بیش از پیش برای تحقق راهبرد خنثی‌کننده در مقابل واشنگتن مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
این مساله زمانی برای ایران بیشتر می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد، که طرح جامع تحریم‌های ایران که روز پنج‌شنبه به تصویب سنا رسید، روسیه به‌عنوان یکی از اعضای 1+5 را مورد هدف قرار داده که این می‌تواند منجر به شکاف بیشتر در جبهه اجماع علیه ایران و نزدیک‌تر شدن دیدگاه‌های تهران و مسکو شود. بنابراین استفاده از ظرفیت روسیه به‌عنوان یک قدرت جهانی باید در هرگونه واکنش متقابل ایران مورد نظر قرار بگیرد. به‌خصوص استفاده از ظرفیت نظامی مسکو، راهی است که بخشی از نیازهای تسلیحاتی تهران را مرتفع می‌سازد.
