آخرین وضعیت استیضاح دو وزیر در مجلس
آخوندی که درست یک سال پیش از اعلام وصول این طرح استیضاح جدید، در روز یکم اسفندماه سال 95 برای دفاع از خود از طرح استیضاحی دیگر به صحن علنی آمد و در شرایطی که در آن زمان چندماهی بیشتر به پایان کار دولت یازدهم باقی نمانده بود با کسب رای اعتماد مجدد از مجلس با قدرتی بیشتر آن چندماه آخر را نیز پشت سر گذاشت، حالا در شرایطی خود را آماده استیضاحی دیگر می‌کند که از این حیث، باتجربه‌ترین مرد دولت روحانی است و شاید جدی‌ترین رقیبش در این مسیر، کسی نباشد جز علی ربیعی که حالا او نیز بار دیگر در مظان استیضاح قرار گرفته است.
وقتی این گزاره را کنار گزاره‌ای دیگر بگذاریم که بر پایه آن، صحن علنی مجلس دهم به‌جز همان یک مورد استیضاح آخوندی در اسفندماه 95، شاهد هیچ استیضاحی، موفق یا ناموفق نبوده، آن وقت متوجه خواهیم شد که طرح مکرر این طرح‌های استیضاح چگونه صرفا به نوعی خوراک دادن به رسانه‌ها و حربه‌ای برای جوسازی له یا علیه یک وزارتخانه تبدیل شده و در حالی هر از گاه، زمزمه‌ای از جمع‌آوری برای استیضاح یک وزیر به گوش می‌رسد که در اکثر مواقع این استیضاح‌ها پیش از آنکه به صحن علنی برسند و در مواردی حتی پیش از تشکیل جلسه در کمیسیون‌های تخصصی مربوطه با بازپس‌گیری امضاها ازسوی نمایندگان متقاضی عملا از حدنصاب افتاده و از دستور خارج می‌شوند. موضوعی که حتی تا آنجا پیش رفت که اخیرا منجر به بروز اختلاف‌نظر میان اعضای هیات رییسه درخصوص چگونگی اعلام وصول این طرح‌های استیضاح شد.
ماجرا از آنجا شروع شد که چندی پیش از ورود مجلس به بحث پردامنه بودجه، هنگامی که تعدادی از نمایندگان در طرح استیضاحی متفاوت از آنچه امروز مطرح است، خواستار استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بودند. مسعود پزشکیان، نایب‌رییس نخست مجلس که در آن ساعات ریاست جلسه علنی مجلس را برعهده داشت، برخلاف انتظار متقاضیان از اعلام وصول این طرح استیضاح خودداری کرد. موضوعی که با انتقاد شدید متقاضیان استیضاح نیز روبرو شد و این چند نماینده عمدتا اصولگرا با جناحی‌کردن مساله، سعی در آن داشتند که این‌طور وانمود کنند که پزشکیان به‌خاطر سبقه اصلاح‌طلبی از جایگاهش سوءاستفاده کرده و از اعلام وصول طرح استیضاح ربیعی سر باز زده است، حال آنکه ماجرا چنان که در جلسات بعد با توضیحات علی لاریجانی، رییس و علی مطهری، دیگر نایب‌رییس مجلس تشریح شد، مربوط به کاهش و افزایش لحظه به لحظه امضاهای متقاضیان استیضاح و البته همین اختلاف‌نظر اعضای هیات رییسه در خوانش آیین‌نامه داشته است. محمدعلی وکیلی، عضو اصلاح‌طلب هیات رییسه مجلس و ازقضا ازجمله متقاضیان استیضاح فعلی ربیعی و نیز ازجمله منتقدان همیشگی نحوه مدیریت وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این رابطه به «اعتماد» توضیحاتی ارایه کرده و می‌گوید: در جریان بررسی اسیتضاح قبلی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اختلاف‌نظری درمورد تفسیر آیین‌نامه داخلی میان اعضای هیات رییسه مجلس به وجود آمد که بر این اساس ۲ دیدگاه کلی مطرح شد و بحث بر سر این بود که تا چه زمان امکان اضافه یا کم شدن تعداد امضاهای استیضاح‌کنندگان وجود دارد؟ او از برگزاری جلسه‌ای در هیات‌رییسه برای تعیین‌تکلیف این فقره خبر داده و گفته بود: تعدادی از اعضای هیات‌رییسه مجلس اعتقاد داشتند این امکان تا پیش از اعلام وصول وجود دارد و منظور از این لحظه نیز دقیقا وقتی است که عضو هیات رییسه که مسوولیت قرائت موارد اعلام وصولی را برعهده دارد، نسبت به قرائت آن از طریق تریبون مجلس اقدام کند. گروه دیگری نیز نظر متفاوت داشته و معتقد بودند منظور آیین‌نامه این نیست که تا لحظه اعلام وصول، امکان افزایش یا کاهش تعداد امضاها وجود دارد. بلکه تاکید داشتند تا پیش از آنکه طرح استیضاح از کمیسیون مربوطه به هیات رییسه آمد، باید تکلیف مشخص شود.
وکیلی که گفته بود در طول آن جلسه علنی چندبار تعداد امضاها به کمتر از عدد حدنصاب یعنی 10 امضا رسیده و مجددا افزایش یافته بود، تاکید کرد: گروهی از اعضای هیات رییسه معتقد بودند به محض اینکه تعداد امضاها از حدنصاب ۱۰ امضا کمتر شد، طرح استیضاح باید از دستور خارج شود و گروهی دیگر از اعضای هیات رییسه می‌گفتند وقتی این تعداد مجددا افزایش یافت، امکان اعلام وصول نیز وجود دارد. وکیلی، همچنین در توضیح جمع‌بندی هیات رییسه یادآور شد: درنهایت قرارمان این شد که هر زمان تعداد امضاها به حدنصاب رسید، امکان اعلام وصول طرح استیضاح وجود دارد.
در این میان اما آنچه منجر به این کاهش و افزایش‌های گاه و بیگاه امضاهای نمایندگان می‌شود، کم‌اهمیت‌تر از خود استیضاح یک وزیر نیست. درواقع باید مشخص شود که چه اتفاقی می‌افتد که نماینده‌ای که تا حدی با عملکرد یک وزیر کابینه مشکل دارد که تذکر و حتی طرح سوال از او را راهگشا ندانسته و معتقد است باید با استفاده از ابزار پرقدرت نظارتی استیضاح، از ادامه کار و فعالیت این وزیر در آن وزارتخانه جلوگیری کرد، ناگهان ظرف چند دقیقه تغییر عقیده داده و امضای خود را از طرح استیضاح همان وزیر پس می‌گیرد و همچنین مهم است بدانیم چه می‌شود که نماینده‌ای دیگر ناگهان تصمیم می‌گیرد به‌جای تذکر یا طرح سوال، باید وزیر را استیضاح کرد. وکیلی، این مساله را از جمله معضلات مجلس دانسته و در این رابطه به «اعتماد» گفته است: اتفاقا در همان جلسه، به این موضوع نیز اشاره کردیم. نظر شخصی بنده این است که باید آیین‌نامه را به نحوی اصلاح کنیم که امکان این پس گرفتن و اضافه کردن امضاها وجود نداشته باشد. درواقع باید تمام این اقدامات تا پیش از طرح استیضاح در کمیسیون انجام شود و بعد از آن، هرچه جمع‌بندی نهایی در کمیسیون تخصصی بود، به عنوان نتیجه نهایی لحاظ شود. درواقع نظر و جمع‌بندی نهایی کمیسیون تخصصی مربوطه باید مترادف اعلام وصول یا عدم اعلام وصول استیضاح باشد. این عضو هیات رییسه مجلس می‌گوید: به این اعتبار، باید چانه‌زنی‌ها و تعامل‌های میان استیضاح‌کنندگان و مسوول مورداستیضاح تا پیش از تعیین‌تکلیف در جلسه کمیسیون تخصصی انجام شود و پس از آن دیگر امکان لابی و چانه‌زنی وجود نداشته باشد.
فارغ از این نکات فنی اما استیضاح این دو وزیر از منظری دیگر نیز قابل بررسی است؛ موضوعی که تاحدودی این 2 استیضاح را از موارد مشابه متمایز می‌کند و آن وجه تمایز، نامه‌ای است که چند نماینده مجلس خطاب به رییس‌جمهور نوشته و در آن درخواست کرده‌اند پیش از آنکه مجلس عذر آخوندی و ربیعی را بخواهد، یا خودشان استعفا دهند یا شخص رییس‌جمهور آستین‌ها را بالا بزند. نامه‌ای که ازسوی نمایندگانی امضا شده که بعضی جزو متقاضیان این دو طرح استیضاح بوده و بعضی این طرح‌ها را امضا نکرده یا لااقل هر دو را امضا نکرده‌اند.
نکته حایز اهمیت دیگر درمورد این 2 طرح استیضاح ماجرایی بود که این دو مورد را نسبت به موارد دیگر مرموزتر و غیرشفاف‌تر نیز کرده بود. بر این اساس، اظهارنظر ربیعی درباره عدم نقص فنی هواپیمای تهران-یاسوج که سقوطش ازجمله مهم‌ترین انگیزه‌های استیضاح آخوندی بود، منجر به بالاگرفتن شایعاتی در این رابطه شده بود که وزیر کار قصد دارد با عطف توجه نمایندگان به استیضاح وزیر راه، خود را از مهلکه استیضاح خلاص کند. ربیعی اما روز گذشته این شایعات را از اساس تکذیب کرد و به اعتمادآنلاین گفت: این کارها خلاف مردانگی است. من نمی‌خواهم بگویم خیلی جوانمرد هستم اما دست به چنین کاری نمی‌زنم. معلوم نیست چنین تحلیل‌هایی از کجا می‌آید.
به هر تفسیر باید منتظر بمانیم که این یکی، دو روز تعطیلات آخر هفته نیز به اتمام برسد و نمایندگان دوباره سرکارشان حاضر شوند تا ببینیم، این طرح‌های استیضاح چه مسیری را در کمیسیون‌های تخصصی و احتمالا صحن علنی مجلس طی خواهند کرد. آیا این‌بار هم شاهد الکن ماندن و اتلاف وقت جلسات کمیسیون‌ها و احیانا صحن علنی مجلس خواهیم بود یا اینکه این دو استیضاح به نتیجه رسیده و ربیعی و آخوندی به صحن مجلس می‌روند یا خیر.
