عرضه اوراق سلف نفتی در بازار بورس طرح ما در کمیته فقهی بورس بود

غلامرضا مصباحی مقدم در گفت و گو با جماران، گفت: عرضه اوراق سلف نفتی در بازار بورس ابتدائا طرح ما در کمیته فقهی بورس بود. این کمیته 7 الی 8 سال قبل چنین طرحی را به پیشنهاد وزارت نفت آماده کرد و در آن مقطع از دولت خواست آن را اجرایی کند تا سرمایه مردم به صورت ارزی و ریالی جمع آوری و به کارگیری شود.

وی افزود: با اجرای طرح کمیته فقهی بورس، ضمن اینکه دولت می توانست بخشی از نیازش به سرمایه را تأمین کند، صاحبان وجوه ارزی و ریالی نیز می توانستند از این راه منتفع شوند. این طرح برمبنای یک طراحی دقیق و کامل بود و با اینکه در سال های گذشته به سران سه قوه ارائه و حتی در شورای اقتصادی آنها مطرح شد، اما مخالفت وزیر مانع اجرای آن شد. به نظرم اگر جلوتر این اقدام انجام شده بود، می توانستیم از منابع حاصل شده برای سرمایه گذاری استفاده کنیم.

مصباحی مقدم ادامه داد: به نظر می رسد امروز قرار است این طرح برای حل مشکل کسری بودجه دولت استفاده شود. این طرح به دوره ای بازمی گشت که کشور با تهدید تحریم سرمایه گذاری های بخش نفتی مواجه بود. ما در کمیته فقهی بورس معتقد بودیم حالا که دشمنان تحریم می کنند، می توان از منابع مالی مردم در این مسیر استفاده کرد. اگر این اقدام به موقع انجام می شد امروز دولت در شرایطی تحمیلی اقدام به عرضه اوراق فروش سلف نفت نمی کرد.

وی اظهارداشت: دولت امروز در شرایط تنگنا برای تامین هزینه های جاری خود و تامین هزینه های عمرانی که در بودجه پیش بینی شده و باید کسری بودجه را پوشش دهد، اقدام به این کار کرده است. با اینکه اصل این موضوع مورد قبول ما است، ولی معتقدیم که هدف باید سرمایه گذاری در صنایع بالادستی نفت و گاز یا برای پالایش نفت خام و فروش فرآورده ها باشد، نه جبران کسری بودجه دولت.

مصباحی مقدم گفت: طراحی ما بسیار دقیق و کارشناسانه است. بنابراین اگر به متن مصوبه کمیته فقهی بورس مراجعه شود، ما آن را توصیه می کنیم. نمی دانم دولت در این خصوص دقیقا می خواهد چه کاری انجام دهد؟ دولت وعده انجام چنین کاری را داده، اما جزئیاتش را اطلاع رسانی نکرده است.

عضو جامعه روحانیت مبارز گفت: یکی از مفاد طرح ما در کمیته فقهی بورس این بود که روی منابع ارزی مردم تکیه کرده بودیم، ولی طرح پیشنهادی دولت هیچ تکیه ای روی این مسأله ندارد. اگر ارز در دست مردم با عرضه اوراق سلف جمع آوری شود، عرضه ارز توسط دولت را به شدت بالا می برد و همین موجب متعادل شدن قیمت ارز در بازار می شود. متاسفانه در طرح دولت چنین موردی پیش بینی نشده است.

وی گفت: در طراحی ما ارزی که به دست می آمد، نقدی یا اسکناس بود. ضمن اینکه مانعی هم برای خریداری این اوراق توسط سرمایه گذاران خارجی وجود نداشت. طبعا ارز نقدی در بازار بسیار تاثیرگذار بوده و می تواند عرضه و تقاضای ارز را متعادل کند. در این مورد نیز تدبیری در طراحی دولت نشده است.

مصباحی مقدم بیان کرد: تفاوت دیگر طرح ما با طرح پیشنهادی دولت در این است که ما نمی خواستیم از این روش برای جبران «کسری بودجه» دولت بهره ببریم. بلکه قرار بود برای افزایش سرمایه گذاری به ویژه در صنایع بالادستی نفت استفاده کنیم. یعنی وقتی دیدیم سرمایه گذاری خارجی با مشکل مواجه شده، جایگزین آن را منابع مالی ملت ایران قرار دادیم. و برای این کار نیز دو امتیاز در نظر گرفتیم. نخست، امتیاز فروش از ناحیه خریداران این اوراق؛ دوم، امتیاز خرید اوراق از ناحیه دولت.

وی افزود: قرار شد بر مبنای امتیاز فروش از ناحیه خریداران، افراد بتوانند اوراقی را که خریداری کنند و قبل از موعد سررسید در نقطه بهینه ای بفروشند. به عبارت دیگر، زمانی که انتظار افراد از سود محقق می شود، اوراق خود را بفروشند. امتیاز خرید از سوی دولت را نیز چنین در نظرگرفته بودیم که اگر تا حدی سود بالاتر رفت، حق خرید داشته باشد. برای نمونه اگر نفت امروز 40 دلار است و سال آینده قیمتی بالای 50 دلار پیدا کرد، دولت یا وزارت نفت باید بتواند این اوراق را در قیمت پایین‌تری بازخرید کند. اما این ظرافت کاری ها در طرح پیشنهادی اخیر دولت دیده نمی شود.

مصباحی مقدم گفت: اصولا اقتصاد ایران بانک محور بوده و کمتر توجهی به بورس شده است. اینکه در یکی دوسال گذشته بورس مورد اقبال مردم قرار گرفته را باید یک فرصت تلقی کرد. بورس بازاری شفاف و به روز است و نقدشوندگی در آن بالا است. از این جهت، بسیار بهتر از بازار مسکن و خودرو بوده و چیزی شبیه بازار ارز و سکه است. بنابراین اقبال مردم را به بازار سرمایه باید مغتنم شمرد و دولت باید اجازه دهد شرکت هایی که در بورس هستند بتوانند سهام جدید را عرضه کنند.

وی در پایان گفت: مصوبه اخیر مجلس، عرضه اولیه شرکت ها را به خریداران جدید دنبال می کند. بنابراین اقداماتی بسیار خوب در حال انجام است. هرچقدر بازار مالی ما وسعت پیدا کند، بهتر است. زیرا این بازار حامی تولید و بخش واقعی اقتصاد است. البته نباید بگذارند حباب شکل بگیرد و برای جلوگیری از این موضوع شرکت های دولتی و خصوصی باید عرضه های اولیه بیشتری داشته باشند. در این میان اگر دولت می خواهد دارایی های خود را واگذار کند، این فرصت مغتنمی خواهد بود و باید از آن استقبال کرد.