رویای تابستانی پوتین در حال رنگ باختن است؟

به گزارش اقتصادنیوز، ماه‌ها بود که در کی‌یف صحبت از یک تهاجم بزرگ توسط روسیه بود که هدفش گرفتن بخش‌های بیشتری از مناطق شرقی اوکراین باشد. تاکنون، این حملات کمتر از حد انتظار بوده اما روس‌ها در برخی مناطق دستاوردهایی داشته‌اند و شمار نیروهای خود را به‌طور گسترده تقویت کرده‌اند.

آنگونه که اکوایران گزارش داده، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، همچنان به دنبال دستاوردهای سرزمینی است و مذاکرات آتش‌بس در اولویت قرار ندارد. او هفته گذشته دوباره یکی از اصلی‌ترین توجیه‌های خود برای این تهاجم بی‌دلیل را تکرار کرد: «من مردم روسیه و اوکراین را یک ملت می‌دانم،» او گفت. «از این منظر، تمام اوکراین متعلق به ماست.»

به گزارش سی‌ان‌ان، با این حال، اوکراینی‌ها در برخی مناطق ضدحمله‌هایی انجام داده‌اند و به‌سرعت در حال توسعه صنعت تسلیحات داخلی خود هستند. در همین حال، اقتصاد جنگی روسیه با موانع و فشارهای بیشتری مواجه شده است.

نیروهای روسیه تلاش می‌کنند در مناطق مختلفی از خط مقدم ۱۲۰۰ کیلومتری پیشروی کنند. الکساندر سیرسکی، فرمانده کل ارتش اوکراین، این هفته اعلام کرد که تنها در یک بخش از خط مقدم – نزدیک شهر پرتنش پوکروفسک در دونتسک – اکنون ۱۱۱ هزار نیروی روسی حضور دارند، جایی که روزانه دست‌کم ۵۰ درگیری روی می‌دهد. این در حالی است که به گفته ستاد کل ارتش اوکراین، شمار نیروهای روسیه در این منطقه در دسامبر گذشته حدود ۷۰ هزار نفر بوده است.

سیرسکی همچنین مدعی شد که نفوذ نیروهای روسیه به منطقه شمالی سومی متوقف شده است. موسسه مطالعات جنگ، یک اندیشکده مستقر در واشنگتن گفته نیروهای اوکراین بخشی از سرزمین‌های سومی را بازپس گرفته‌اند و سرعت پیشروی روسیه در آنجا کاهش یافته است.

به گفته سیرسکی: «می‌توان گفت موج تلاش‌های دشمن برای یک “تهاجم تابستانی” که از خاک روسیه آغاز شد، در حال فروکش کردن است.» با این حال، اوضاع تصویری متناقض دارد. در روزهای اخیر، حملات پیاده‌نظام روسیه در مرز مناطق دونتسک و دنیپروپتروفسک پیشروی‌هایی داشته است. وزارت دفاع روسیه روز شنبه اعلام کرد که روستای دیگری به نام زیرکا تصرف شده است.

دیپ‌استیت، یک تحلیلگر اوکراینی مبتنی بر منابع باز، ادعا کرد که در آن منطقه «دفاع اوکراین همچنان به‌سرعت در حال فروپاشی است و دشمن با حملات مستمر پیشرفت‌های قابل‌توجهی کسب می‌کند».

کرملین مدت‌هاست تأکید دارد این عملیات تا زمانی ادامه خواهد یافت که کنترل تمام مناطق شرقی دونتسک، زاپوریژیا و خرسون را به دست آورد (آنها تقریباً تمام لوهانسک را هم به جز بخش کوچکی در اشغال دارند). با سرعت فعلی پیشروی، این امر ممکن است سال‌ها طول بکشد. اما با توجه به این‌که دولت ترامپ ظاهراً تمایل کمتری به پیشبرد مذاکرات آتش‌بس دارد، به‌نظر می‌رسد این درگیری تا پایان سال و حتی تا ۲۰۲۶ ادامه پیدا کند.

نبرد کنونی ترکیبی غیرمنتظره از عملیات ویژه مبتنی بر پهپادهای پیشرفته و حملات ساده پیاده‌نظام است. در یک سوی طیف، حملات جسورانه اوکراین در ابتدای ماه ژوئن به بمب‌افکن‌های استراتژیک روسیه با پهپادهایی انجام شد که از کامیون‌هایی در عمق خاک روسیه هدایت می‌شدند. عملیاتی که حدود دوازده هواپیما را که برای حمله موشکی به اوکراین استفاده می‌شد، نابود کرد. سرویس امنیتی اوکراین روز شنبه گزارش داد که حمله پهپادی دیگری انجام شده که خسارات گسترده‌ای به یک پایگاه هوایی روسیه در کریمه وارد کرده است.

در مقابل، سربازان روسی پیاده یا سوار بر موتورسیکلت، گاهی در گروه‌هایی کمتر از دوازده نفر با پوشش پهپاد اما بدون حضور زره‌پوش به روستاهای خالی از سکنه در شرق اوکراین پیشروی می‌کنند. این رویکرد باعث شده تاکتیک‌های اوکراین تغییر کند و مواضع دفاعی کوچک‌تری ایجاد شود. رستم عمروف، وزیر دفاع اوکراین، هفته گذشته اعلام کرد که سنگرها را متناسب با زمین استتار کرده‌اند و کوچک‌تر ساخته‌اند تا کمتر قابل شناسایی باشد.

جنگ پهپادی

در حالی که نیروهای پیاده‌نظام از مناطق دفاع یا آنها را تصرف می‌کنند، پهپادها نقش فزاینده‌ای در شکل‌دادن به این نبرد ایفا می‌کنند. روس‌ها پهپادهای ارزان‌قیمت و تولید انبوهی می‌سازند که هدفشان فراهم‌ کردن عبور برخی از موشک‌هاست. روس‌ها این تاکتیک را بیش از پیش برای حمله به شهرهای اوکراین، به‌ویژه کی‌یف، به کار گرفته‌اند؛ شهری که در هفته‌های اخیر خسارات زیادی دیده و تلفات غیرنظامی بیشتری را متحمل شده است.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز یکشنبه گفت که در طول شب «۴۷۷ پهپاد در آسمان ما بودند، اغلب پهپادهای شاهد، به‌همراه ۶۰ موشک از انواع مختلف. روس‌ها همه چیز را هدف گرفته‌اند؛ هرچیز که زندگی را سرپا نگه می‌دارد.»

عمروف می‌گوید روس‌ها «هر شب تا ۵۰۰ پهپاد شاهد را با موشک‌های بالستیک و کروز ترکیب می‌کنند تا دفاع هوایی ما را فرسوده کنند.»

زلنسکی بار دیگر درخواست سامانه‌های موشکی پاتریوت و سایر سامانه‌های غربی را تکرار کرده است. ترامپ هفته گذشته گفت ایالات متحده «باید بررسی کند» به‌دلیل حملات وسیع به شهرهای این کشور این سامانه‌ها را به اوکراین بدهد.

زلنسکی گفته است اوکراین آماده است که پاتریوت را مستقیم یا از طریق صندوقی که بر اساس توافق مواد معدنی آمریکا-اوکراین ایجاد شده خریداری کند.

هر دو طرف با سرعتی حیرت‌انگیز انواع پهپادها را تولید می‌کنند. سرویس امنیتی اوکراین تخمین می‌زند که روسیه روزانه نزدیک به ۲۰۰ پهپاد شاهد تولید می‌کند و اکنون علاوه بر حدود ۶ هزار پهپاد، حدود ۶ هزار فروند از آنها را در انبار دارد. به گفته ستاد کل ارتش اوکراین، روس‌ها در طول هفته گذشته بیش از ۲۳ هزار پهپاد کوچک «انتحاری» را در خط مقدم به‌کار گرفته‌اند.

این رقابت طراحی و تولید پایانی ندارد. سیرسکی اخیراً گفته که روسیه در توسعه پهپادهای کنترل‌شده با فیبر نوری که ردیابی و رهگیری آنها دشوارتر است، برتری یافته است.

عمروف گفته: «جنگ پهپادی یک نبرد ذهنی مستمر است. دشمن به‌طور منظم الگوریتم‌ها را تغییر می‌دهد و اوکراین هم تاکتیک‌های خود را تطبیق می‌دهد.» او افزود: «راه‌حل‌هایی که در آغاز جنگ بسیار مؤثر بودند، به‌مرور کارایی خود را از دست داده‌اند، چون دشمن تاکتیک‌هایش را عوض کرده.»

در سوی دیگر، اوکراین تولید پهپادهای دوربردی را افزایش می‌دهد که برای حمله به زیرساخت‌های روسیه مانند فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و خطوط حمل‌ونقل استفاده کرده است. به گفته عمروف علاوه بر بیش از چهار میلیون پهپاد تاکتیکی که قرار است امسال ساخته شود، «ده‌ها هزار» پهپاد دیگر تولید خواهد شد.

چشم‌انداز طولانی‌مدت

هر دو طرف همچنان در حال توسعه صنایع دفاعی هستند تا بتوانند جنگ را ادامه دهند. هرچند مقیاس تولید روسیه به‌مراتب بزرگ‌تر از اوکراین است. مجتمع عظیم صنایع نظامی روسیه، روستک، تقریباً ۸۰ درصد تجهیزات مورد استفاده علیه اوکراین را تولید می‌کند.

سرگئی چمزوف، مدیرعامل روستک، در نشستی با پوتین در همین ماه ادعا کرد که تولید این شرکت از سال ۲۰۲۱ ده برابر شده و درآمد آن در سال گذشته به رقم حیرت‌آور ۴۶ میلیارد دلار رسیده است.

اما نشانه‌های تیره‌ای در چشم‌انداز آینده دیده می‌شود. بودجه نظامی روسیه حدود ۴۰ درصد کل مخارج عمومی این کشور است، یعنی بیش از ۶ درصد تولید ناخالص داخلی. این موضوع باعث تشدید تورم شده و پوتین هفته گذشته اذعان کرد که رشد اقتصادی امسال برای مقابله با افزایش قیمت‌ها «بسیار محدودتر» خواهد بود. او حتی پیشنهاد کرد که هزینه‌های دفاعی سال آینده کاهش یابد.

ماکسیم رشنتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه، گفت: «با توجه به فضای روانی فعلی کسب‌وکارها، به‌نظر من در آستانه ورود به رکود اقتصادی هستیم.» رئیس بانک مرکزی روسیه، الویرا نابیولینا، با رشنتنیکوف مخالفت کرد اما هشدار داد منابع مالی پشتیبان مانند صندوق ذخیره ملی تقریباً تمام شده است. او در مجمع اقتصادی سن‌پترزبورگ گفت: «باید بدانیم که بسیاری از این منابع مصرف شده‌اند.» پوتین خود نیز به این خطر اذعان کرد و گفت هرچند برخی کارشناسان پیش‌بینی رکود می‌کنند، «این موضوع به هیچ عنوان نباید رخ دهد.»

در حالی که چشم‌انداز بلندمدت روسیه از نظر اقتصادی و جمعیتی ممکن است تیره باشد، این کشور در کوتاه‌مدت همچنان توان تأمین مالی ارتشی متشکل از بیش از نیم میلیون نفر را دارد که یا در اوکراین مستقرند یا در نزدیکی مرزهای آن. با وجود صدها هزار تلفات، ارتش روسیه همچنان می‌تواند نیروهایی بسیار بزرگ‌تر از اوکراین بسیج کند.

پوتین که همچنان چشم به هدف نهایی دارد، هفته گذشته گفت: «ما یک ضرب‌المثل داریم، جایی که سرباز روسی قدم می‌گذارد، مال ماست.»