بزنگاه مهم تاریخ مذهبی مدرن
به گزارش اقتصادنیوز، در حالی که با فروپاشی حکومت بعث و اشغال عراق جنگ‌های فرقه‌ای و مذهبی گریبان‌گیر این کشور شده، سفر اخیر پاپ فرانسیس به سرزمین زادگاه ابراهیم (ع)، توجه جهانیان را به خود جلب کرده است. از دیدگاه ناظران، دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیدعلی سیستانی نقطه عطف این سفر تلقی می‌شود. به همین مناسبت رسانه‌های بین المللی در سطحی گسترده به پوشش این دیدار پرداخته‌اند.
بازگشت به خانه
در یادداشتی که نیویورک تایمز منتشر کرده‌اند، دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله العظمی علی سیستانی با هدف با ایجاد پیوندهای نزدیک‌تر میان کلیسای کاتولیک روم و جهان اسلام تحلیل شده تا بدین وسیله از مسیحیان آسیب دیده در عراق محافظت شود.
جیسون هارویتز و جین ارف، نویسندگان این یادداشت با تاکید بر سخنان پیترو پارولین، وزیر امور خارجه واتیکان و دومین مقام عالی رتبه بعد از پاپ، سعی کرده‌اند پیام‌های این سفر را رمزگذاری کنند. پارولین با اشاره به دیدار پاپ از شهر تاریخی اور –زادگاه حضرت ابراهیم (ع)- و دیدار او با آیت‌الله سیستانی در نجف گفته میان دیدار از اور و دیدار با آیت‌الله ارتباط مستقیم وجود دارد. هم‌چنان که خود پاپ فرانسیس نیز در اور گفت : «این مکان پربرکت ما را به اصل خود باز می گرداند... انگار که ما به خانه خود برگشته ایم».
فرانسیس در سخنان دیگری گفته بود بزرگ‌ترین کفر این‌ست که به نام خدا نسبت به برادران و خواهران خود نفرت بورزیم... خصومت، افراط‌گرایی و خشونت از یک قلب یک دین‌دار پدید نمی‌آید، این‌ها خیانت به دین هستند... وقتی ترریسم از نام دین سوءاستفاده می‌کند، ما مومنان نباید سکوت کنیم.
به عقیده این نویسندگان، پاپ طرف درستی را برای گفت‌وگوی خود انتخاب کرده است: کسی که نه تنها صاحب اعتبار مذهبی است، بلکه از قدرت سیاسی هم برخوردار است. همان‌طور که در بیانیه دفتر آیت‌الله سیستانی هم از این موضوع حمایت می‌کند: شهروندان مسیحی از این حق برخوردارند که مانند همه عراقی‌ها در امنیت و صلح و با حقوق کامل مصرح در قانون اساسی زندگی کنند.
امید نیرومندتر از نفرت
واشینگتن‌پست هم دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی را مورد توجه خود قرار داده است. چیکو هارلن و لوئیزیا لوولکو، سخنان پاپ بر ویرانه‌های کلیسای موصل –جایی که توسط نیروهای داعش تخریب شده بود- را برجسته کرده‌اند: «امید نیرویی نیرومندتر از نفرت است».
فرانسیس گردهمایی در این مکان را نشانه‌ای از این دانسته بود که هرگز تروریسم و مرگ حرف آخر را نمی‌زنند: حتی در میان ویرانی‌های تروریسم و جنگ، می‌توانیم با نگاه مومنانه پیروزی زندگی بر مرگ را ببینیم.
به عقیده نویسندگان، فرانسیس مقصد اولین سفر خود از زمان شیوع ویروس کرونا را به این دلیل عراق انتخاب کرده بود تا پیام‌رسان هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و پایان دادن به خشونت‌هایی باشد که به نام مذهب انجام می‌شود. دیدار او با آیت‌الله سیستانی هم درست در همین راستا فهمیده می‌شود. سفر به دشت اور و زادگاه ابراهیم خلیل و دیدار با آیت‌اللهی که به ندرت درهای خانه خود در کوچه‌ای باریک در شهر نجف را به روی رهبران سیاسی و مذهبی باز می‌کند، تنها دعوت جهانیان به این پیام است.
علیه نفرت‌پراکنی
سی‌ان‌ان هم گفته‌های پاپ درباره خیانت افراط‌گرایی به مذهب را پوشش داده است. در گزارش سی‌ان‌ان، تقدیر پاپ از جوانان مسلمانی که در مرمت کلیسای تخریب شده موصل مشارکت کرده بودند را برجسته کرده است. پاپ این مسئله را نشان گر این دانسته بود که نفرت‌پراکنی‌ها موجب زوال برادری‌ها نمی‌شود.
این گزارش به دیدار پاپ با آیت‌اله سیستانی هم اشاره کرده و از ابراز خرسندی آیت‌الله نسبت به تلاش‌های پاپ برای کمک به کاهش خشونت‌ها در عراق خبر داده است. هم‌چنان که پاپ نیز به نوبه خود از آیت‌الله سیستانی و جامعه اسلامی تشکر کرده که صدای دفاع از ضعیف‌ترین و تحت آزارترین مردم عراق شده‌اند.
لحظه مهم در تاریخ مذهبی مدرن
گاردین هم سفر پاپ و دیدارش با آیت الله سیستاتی را حائز اهمیت فراوانی دانسته است. بر اساس این گزارش، پاپ فرانسیس در شرایطی عراق را به عنوان مقصد سفر خود برگزیده که دست‌کم دو خطر بزرگ این سفر را تهدید می‌کند: فراگیری جهانی ویروس کرونا و تنش‌های امنیتی که اخیرا در این کشور شدت گرفته است. با این حال، فرانسیس، که از طرفداران جدی گفتگوی بین ادیان به شمار می‌آید و پیش از این با روحانیون برجسته اهل سنت در چندین کشور با اکثریت مسلمان، از جمله بنگلادش ، مراکش ، ترکیه و امارات متحده عربی دیدار کرده، ریسک‌های این سفر را هم پذیرفته است.
این گزارش، دیدار با آیت‌الله سیستانی را مهم‌ترین بخش این سفر توصیف می‌کند. بر این اساس، رهبران کاتولیک و شیعه در اولین سفر پاپ به این کشور از گفتگوی بین ادیان خود پشتیبانی می کنند. گاردین این دیدار را یک لحظه مهم در تاریخ مذهبی مدرن و یک نقطه عطف در تلاش های فرانسیس برای تعمیق گفتگو با سایر ادیان توصیف می‌کند. دیداری که دو تن از تأثیرگذارترین رهبران مذهبی در جهان کنونی بر ایجاد صلح و وحدت و پایان دادن به اختلافات مذهبی تاکید داشتند.
آیت‌الله در مقام تغییردهنده تاریخ مدرن عراق
پولتیکو نیز دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی را دیداری تاریخی توصیف کرده است. در گزارش پولتیکو، آیت‌الله سیستانی فردی معرفی شده است که علی‌رغم عزلت گزینی ظاهری‌ش، مسیر تاریخ عراق مدرن را تغییر داده است.
این گزارش دیدار پاپ فرانسیس و روحانی برجسته شیعیان عراق را ارسال‌کننده پیامی قدرت‌مند و دعوت‌کننده به هم‌زیستی مسالمت‌آمیز میان ملت مسلمانان خسته عرب با اقلیت مسیحی عرب در کشوری تلقی کرده که مدتهاست درگیر جنگ و ناآرامی است. نحوه استقبال آیت‌الله از پاپ هم مورد توجه این گزارش قرار گرفته و بی‌سابقه توصیف شده است.
