سوال مهمی در کشور مطرح است مبنی بر اینکه اگر قرار شود قیمت انرژی اصلاح شود، هزینه‌‌‌های آن را چه گروه‌‌‌هایی باید پرداخت کنند؛ دولت، بنگاه‌های منتفع از ناترازی انرژی یا مردم عادی؟ به‌عنوان مثال، اگر دولت بخواهد قیمت بنزین را به طرف واقعی شدن هدایت کند، آیا مردم باید تمام هزینه آن را بدهند و به جای بنزین ۱۵۰۰تومانی، بنزین ۶۰‌هزار تومانی یا ۸۰‌هزار تومانی مصرف کنند یا اینکه دولت یا ذی‌نفعان بنگاه‌دار هم باید بخشی از هزینه را با تغییر رفتار خود تقبل کنند؟

اقتصادنیوز: از دیدگاه اقتصاد سیاسی و در مسیر گذر از تحریم‌‌‌های بین‌المللی، روابط اقتصادی و تجارت خارجی کشور باید مورد بازنگری قرار گیرد. این نوع روابط را می‌‌‌توان به چهار دسته تقسیم کرد و آن را چهارضلعی روابط اقتصادی بین‌المللی ایران نامید و این‌گونه روابط را به ترتیب زیر دسته‌بندی کرد: اول- رابطه ایران با روسیه؛ دوم- رابطه ایران با غرب (اروپا و آمریکا)؛ سوم- رابطه ایران با اعراب به‌خصوص عربستان‌سعودی؛ چهارم- رابطه ایران با هندوستان و چین.

در یادداشت دیگری نوشتم که دکتر پزشکیان امیدهای فراوانی به وجود آورده است؛ ولی جاده‌‌‌ای که مجبور است از آن عبور کند خاکی است و سنگ‌ ریز و درشت بسیار دارد.

برای بررسی وضعیت رشد اقتصادی کشور باید به مدل‌های رشد متداول مثل مدل رشد سولو مراجعه کرد. بنا بر این مدل، رشد به سه پایه اساسی تکنولوژی، سرمایه و نیروی کار نیاز دارد.

این روزها مدیران از فشار تحریم‌ها در درون می‌نالند و در برون ادعای فراوان دارند که از کنار تحریم‌ها می‌گذریم و به قول رئیس‌جمهور اسبق، «تحریم‌ها کاغذپاره‌ای بیش نیست». ولی واقعیت به جز این ادعاها و رویه‌ها است؛ چراکه تحریم‌ها برای گروهی تبدیل به کسب‌وکار شده و آثار مخرب آن در لابه‌لای شعارها کمرنگ شده است.

​خبر پیوستن ایران به «سازمان بریکس» در ابتدای امر، خبری خوشحال‌کننده است؛ اما زمانی که به آمار و ارقام تجارت مابین کشورهای عضو بریکس از یک طرف و محدودیت‌های کشور خودمان از طرف دیگر نگاه می‌کنیم، این سوال پیش می‌آید که هدف از پیوستن ایران به این سازمان چیست و از این اتفاق چگونه می‌توان بهره گرفت؟

اتاق‌ها نه تاجرند و نه صنعتگر و نه سیاستمدار. اتاق‌ها نماینده اعضای خود هستند که آن اعضا تاجرند و صنعتگر یا مدیر خدمات مثل بانک و بیمه، حمل‌ونقل و...، پس چرا سیستم‌های نظارتی و امنیتی کشور تا این حد نسبت به انتخابات آن حساسند و سعی می‌کنند یا اتاق و اتاقیان را کنترل کنند یا از پایه نگذارند اتاق بزرگ شود و شاید به همین دلیل است که طی چهاردهه گذشته نه بخش‌خصوصی بزرگ‌شده (حتی می‌توان گفت کوچک‌شده) و نه اتاقی که نماینده بخش‌خصوصی است بزرگ شده‌است.

روز کارگر طبق تقویم جهانی روز اول ماه «مه» است که منطبق بر ۱۱اردیبهشت سال‌های شمسی است.

اتاق بازرگانی قدیمی‌ترین تشکل کارفرمایی کشور است.

چین کمونیست بعد از صدمات شدیدی که در دوران مائو و حکومت کمونیستی متحمل شد، همزمان با انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، مبانی روابط خارجی خود را از ایدئولوژیک‌بودن به تاجر بودن تغییر داد.

دولت قصد دارد وزارت بازرگانی را احیا کند؛ یعنی می‌خواهد از ادغامی که چند سال پیش صورت گرفت و وزارتخانه‌های صنایع و بازرگانی با هم ادغام شدند، عقب‌‌‌نشینی کند. این خبر یا اقدام، از ضعیف‌شدن منطق ادغام حکایت دارد. پس باید به گذشته برگردیم و دلایل ادغام این دو وزارتخانه را مرور کنیم.

چند روز پیش جلد ششم «دانشنامه کاشان» به دستم رسید. دراین کتاب نفیس تقریبا ۵۰۰صفحه‌ای، تاریخ و مشخصات سکه‌های هشت قرن گذشته که درکاشان ضرب شده‌اند، جمع‌آوری شده و در مجلدی زیبا چاپ شده است.

پیوستن ایران به ‌اولین سازمان بین‌المللی اتفاق مثبتی است که البته ده‌ها اما و اگر دارد که در ادامه چند مورد آن را یادآور می‌شوم: آیا فکر کرده‌اید که چگونه پس از ۱۶ سال، به ‌یک‌باره درهای سازمان شانگهای به‌روی ایران باز شد، درحالی‌که به‌ دلایل متعدد ۱۶ سال به‌درخواست ایران توجهی نمی‌شد؟

دوران جدیدی در کشور شروع شده است. شروع مجدد زندگی سیاسی موقعیت مناسب جدیدی به وجود می‌آورد تا جامعه خود را با آن هماهنگ کند.

در سال‌های طولانی تدریس، همیشه به سرنوشت جوانانی فکر می‌کردم که در رشته اقتصاد ثبت‌‌نام کرده‌ بودند و در کنار دروس خود با ذوق و علاقه، مسائل روز را دنبال می‌کردند، نمایشگاه و سخنرانی سازماندهی می‌کردند، کتاب می‌خواندند و بحث می‌کردند و... ولی زمانی که از دانشکده فارغ‌التحصیل می‌شدند، نمی‌دانستند به ‌دنبال چه شغلی بگردند.

روزهای اولی که دولت دکتر روحانی در حال شکل‌گیری بود، یکی از نزدیکان او تلاش فراوان کرد که اقتصاددانان را به جایگاه مناسب در دولت برساند و دولتی حرفه‌ای تشکیل دهد. به یاد دارم از اینکه یکی از اقتصاددان‌های برجسته را به داخل دولت هدایت کرد، بسیار خوشحال بود.

تا به حال کسی به یاد نمی‌آورد ویروسی که اپیدمی شده است، بتواند تقریبا مهم‌ترین کشورهای جهان را تعطیل کرده باشد. به‌عبارت اقتصادی حتی جنگ‌های جهانی قادر نبوده‌اند چنین توقفی به فعالیت‌های اقتصادی بدهند. همه شوکه هستند و کسی نمی‌داند از این اتفاق جهان چگونه بیرون خواهد آمد.

در سال ۱۹۸۰، الوین تافلر کتاب موج سوم را نوشت و دکتر شهیندخت خوارزمی آن را به زبان فارسی روان ترجمه کرد. این کتاب تا کنون به چاپ بیست و چهارم رسیده و هنوز خوانندگان پروپا قرصی دارد. تافلر در کتاب موج سوم زندگی دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ و... را به تصویر می‌کشد که بشر در موج سوم تحول اقتصادی- اجتماعی به دوران فراصنعتی پا می‌گذارد.

​۱- دولت در چند روز گذشته تصمیماتی در زمینه ارز گرفته که براساس اطلاعاتی که مطرح شده، ‌توجیه آنها ساده به‌نظر نمی‌رسد. با مرور سریعی در تاریخ اقتصادی چند دهه گذشته اعم از قبل یا بعد از انقلاب نمی‌توان مورد موفقیت‌آمیزی یافت که دولت بتواند توزیع ارز را به‌صورت کامل در دست گیرد.

سرمقاله روز گذشته روزنامه «دنیای اقتصاد» به قلم دکتر جبل‌عاملی برآوردی از اصلاحات اقتصادی موردنیاز جامعه را به خوبی بیان کرده است. ولی آنچه در این یادداشت مغفول مانده، چگونگی اعمال اصلاح در روابط بین‌المللی است. تا زمانی که روابط اقتصادی بین‌المللی را به روال عادی برنگردانیم، اصلاحات داخلی به تنهایی راه به توسعه اقتصادی باز نخواهد کرد.

این روزها بحث توسعه صادرات در هر محفل اقتصادی مطرح است. زیرا که تقاضای کالا و خدمات در داخل کشور به شدت کاهش یافته و به سطح سال های اول دهه 1380 برگشته است. در حالی که امکانات اسمی تولید در این مدت یا در همان سطح باقی مانده یا افزایش یافته است. بنابراین تعادل عرضه و تقاضا در اکثر بازارها به هم ریخته و پتانسیل عرضه بیشتر از تقاضای موثر است. این وضعیت بسیار بدتر خواهد شد، اگر کارخانجات که به طور متوسط در سطح 50% ظرفیت اسمی تولید می کنند تصمیم بگیرند تولید خود را با هدف نگهداری نیروی انسانی افزایش دهند.

به نظر می‌رسد دور جدیدی از مبارزه در راه است. ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، قصد دارد ایران را به حربه‌ای برای مشت‌زنی تبدیل کند و از این طریق از یک طرف حضور آمریکا در منطقه خاورمیانه را توجیه کند و از طرف دیگر تجارت را که حرفه اصلی او است، رونق بخشد؛ هرچند تجارت سلاح باشد و هواپیماهای سریع پرواز جنگی.

چند روز پیش صحبتی داشتم در محفل بزرگان بازار سرمایه. موضوع صحبت افق‌ها و چالش‌های سرمایه‌گذاری در کشور بود. در این سخنرانی تشریح کردم که اگر تصمیم به افزایش درآمد ملی داریم، باید حداقل یکی از عوامل تشکیل‌دهنده درآمد ملی افزایش یابد. یعنی یا «مصرف جامعه» رو به افزایش گذارد یا «سرمایه‌گذاری» بیشتر شود یا «دولت» پول بیشتری خرج کند و بالاخره یا «صادرات» گسترش یابد. چگونگی رشد چهار عامل فوق را براساس آمارهای منتشره رسمی تحلیل کردم و در نهایت به این نتیجه رسیدم که هر چهار عامل در حال کاهش بوده‌اند و دورنمایی برای افزایش قابل‌توجه آنان در دسترس نیست.

کارشناسان و مقامات تفاهم دارند که رشد اقتصادی بالاتر و اشتغال بیشتر نیاز جدی کشور است؛ ولی آنچه مورد تفاهم نیست، چگونگی دستیابی به رشد بالاتر است. برخی رقابتی شدن را ضروری می‌دانند و برخی دیگر درون‌گرایی را در اولویت قرار می‌دهند و گروهی از آنان برداشتی از اقتصاد مقاومتی را نشانه می‌آورند که از این طریق امنیت کشور و نظام بهتر تامین می‌شود.

10 مطالبه عمده بخش خصوصی از دولت دوازدهم روز گذشته در همین نشریه منتشر شد. نحوه ارائه مطالبات نشان از پشتوانه قوی کارشناسی و همچنین تجربی بخش خصوصی داشت. در این مطالبات صحبتی از رانت‌خواهی نبود، برعکس صحبت از شفافیت بود و چگونگی هموار کردن راه برای تولید بیشتر و بهتر و ایجاد اشتغال.

نظام برنامه‌ریزی متمرکز در اتحاد جماهیر شوروی به‌وجود آمد که بر اساس مالکیت دولتی عوامل تولید شکل گرفت و هدف توسعه فراگیر با کنترل مرکزی را دنبال می‌کرد. در شوروی 12 برنامه5 و 7 ساله اجرا شد که آخرین آن برای سال‌های 90-1986 برنامه‌ریزی شده بود، ولی اقتصاد شوروی در دهه 1980 با بحران مواجه شد و بالاخره در 1991 فرو پاشید و برنامه‌ریزی متمرکز نیز از بین رفت.

رئیس اتاق بازرگانی ایران در حکمی از سوی رئیس اجرایی اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم (SRCIC) به‌عنوان نایب رئیس این سازمان منصوب شده که بسیار مهم و خوشحال‌کننده است.

انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا بسیاری را شگفت‌زده کرد؛ زیرا اکثر نظرسنجی‌ها در آمریکا خلاف آن را نشان داده بود. در تحلیل دلایل عدم توفیق نظرسنجی‌ها در پیش‌بینی، گفته می‌شود که تعدادی از مصاحبه‌شوندگان علاقه واقعی خود را پنهان کرده‌اند؛ زیرا خجالت می‌کشیدند که به‌صورت شفاف اعلام کنند از ترامپ پشتیبانی می‌کنند.