ردپای آمریکایی در آزمایشگاه ووهان

به گزارش اقتصادنیوز جنجال های دوباره به پا شده بر سر منشا و خاستگاه ویروس کووید-19 با انتشار ایمیل‌های کاری دکتر آنتونی فاوچی، مدیر موسسه ملی آلرژی و بیماری های عفونی ایالات متحده ومشاور ارشد دولت آمریکا در امور همه گیری ویروس کرونا، وارد مرحله تازه ای شده است. اخیرا دستور همراه با قید فوریت جو بایدن به نهادهای امنیتی آمریکا برای بررسی مجدد تحقیقات پیرامون منشا طبیعی و یا آزمایشگاهی این ویروس، توجهات را بار دیگر به سوی این مسئله جلب کرد. حال بخش هایی از ایمیل‌های منتشر شده بر ابهامات افزوده، به گونه ای که عده ای فائوچی را متهم به حمایت از سیاست چین می کنند که سرسختانه به دنبال رد تئوری منشا آزمایشگاهی انتشار ویروس کرونا در شهر ووهان است.

جنجال ایمیل های دکتر فائوچی

طی هفته گذشته، براساس درخواست برای آزادی گردش اطلاعات، مجموعه‌ای از ایمیل‌های کاری دکتر فائوچی در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت.در یکی از این ایمیل‌ها که در آخر آوریل سال گذشته فرستاده شده، پیتر داسزک، مدیر اجرایی موسسه غیرانتفاعی اکوهلث (EcoHealth Alliance) در ایمیلی به دکتر فاوچی از تلاش او برای کم اهمیت جلوه دادن تئوری نشت ویروس کرونا از آزمایشگاهی در ووهان تقدیر کرده است. فائوچی هم در پاسخ به ایمیل جواب داده بود: «از یادداشت مهربانانه تان متشکرم».

مسئله اینجاست که ان‌آی اچ ( NIH)، یک سازمان بهداشت عمومی در آمریکا، از طریق موسسه اکوهلث که در نیویورک مستقر است، طی سال های  ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، مبلغی بالغ بر  ۶۰۰ هزار دلاری با هدف تحقیق در مورد ویروس کرونای خفاش‌ها  به انستیتو ویروس شناسی ووهان اعطا کرده است.  اکنون فائوچی متهم است که به دلیل مشارکت نهادهای بهداشتی ایالات متحده در این پروژه به رد تئوری منشا آزمایشگاهی از همان ابتدا پرداخته است. در یکی دیگر از این ایمیل ها فرانسیس کالینز ، مدیر ان‌آی اچ، نسبت به قوت گرفتن « نظریه توطئه» [فرضیه نشت آزمایشگاهی] ابراز نگرانی کرده است.

در پی جنجال ها بر سر این مسئله، فائوچی در گفتگو با جان برمن از شبکه سی‌ان‌ان، مدعی شده منتقدان ایمیل مذکور را بدون درنظر گرفتن سایر جوانب مطرح کرده و دچار برداشت نادرستی شده ‌اند. او به سی‌ان‌ان گفته  در این ایمیل‌های ردو بدل شده هیچ مشکلی وجود ندارد و این «مزخرف» است که از این ایمیل استنباط شود رابطه گرمی بین او و افرادی که در پشت آزمایشگاه تحقیقاتی در ووهان قرار دارند وجود دارد.

فائوچی تاکید کرده درباره منشا ویروس کرونا دیدگاهی بازی دارد، هر چند از نظر او بسیار دور از دهن است که چینی‌ها تعمدا چیزی را طراحی کرده باشند تا بتوانند خود و همچنین افرادی دیگر را بکشند.  با این حال منتقدان محافظه کار او باور دارند فائوچی احتمالا بر چیزی سرپوش می‌گذارد و مدعی شده‌اند که او در شهادت خود در کنگره نیز حقیقت را نگفته است. در جریان شهادت در کنگره، فائوچی تامین بودجه بحث برانگیز تحقیقات در مورد «روش افزایش شدت سرایت یا میزان بیماری زایی» ( GoFR) را در آزمایشگاه ووهان از سوی آمریکا را رد کرده بود. فائوچی در کنگره در برابر به پرسشی مبنی بر این که چگونه مطمئن است دانشمندان در ووهان از پول آمریکا برای تحقیق در این مورد استفاده نکرده اند، پاسخ داده بود محققان چینی «قابل اعتماد» هستند.

پکن متهم شماره یک همه گیری

این ها در حالی ست که در همین اثنا، مقاله جدید نیکلاس وید روزنامه نگار باسابقه و معروف نیویورک تایمز در حوزه علم، نشان می داد فرضیه منشا آزمایشگاهی ویروس از شواهد و استدلالات قابل توجهی برخوردار است. مقاله رید مورد توجه بالاخص رسانه های آمریکایی قرار گرفت. از جمله مارک تیسن ستون نویس واشینگتن پست که در یادداشتی با عنوان «تئوری منشا طبیعی ویروس در حال سقوط است» با تشریح دیدگاه رید ادعا کرد با توجه به افرایش شواهد در مورد نشت در آزمایشگاه چینی و ضعیف تر شدن شواهد مربوط به منشا طبیعی همه گیری، تا زمانی که حزب کمونیست چین نتواند شواهدی برای برائت ارائه دهد و همچنان مانع تحقیقات بی طرف بین المللی شود، فرض را باید بر این گرفت که آزمایشگاه ووهان منبع همه گیری است و بدین ترتیب پکن باید پاسخگو باشد. او خواهان «ارائه مدارکی که قابلیت تبرئه شدن داشته باشد» از سوی پکن است، از جمله نمونه های ویروس در آزمایشگاه، نمونه های خون پرسنل آزمایشگاه که در نوامبر 2019 با علائمی شبیه ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری شدند و دسترسی بدون محدودیت به آزمایشگاه و پرسنل آن.

در انتظار یک زلزله سیاسی

در چنین شرایطی توماس فرانک، ستون نویس گاردین، دست به انتشار یادداشتی با عنوان «اگر فرضیه نشت از آزمایشگاه ووهان درست باشد، باید در انتظار یک زلزله سیاسی باشید»  زده و در آن نسبت به پیامدهای اثبات تئوری نشت آزمایشگاهی (با توجه به برخورد اولیه جامعه علمی با این فرضیه) اظهار نگرانی کرده است، چرا که به زعم او این مسئله عواقب احتمالی بسیار ویرانگری خواهد داشت.

به نوشته فرانک زمانی به نظر می رسید همه گیری کوید موید بسیاری از فرضیات ماست، چرا که موجب سقوط افرادی شد که ما آنها را شرور می پنداشتیم و به برکشیدن کسانی منجر شد که فکر می کردیم قهرمان هستند. این ماجرا باعث رونق زندگی افرادی شد که می توانستند به راحتی به کار در خانه روی بیاورند، حتی اگر زندگی بسیاری از رای دهندگان به ترامپ  که به شیوه های اقتصادی قدیمی تر ارتزاق می کنند به تنگنا بیافتد.

دست خدا

به باور فرانک، مانند تمامی بلایا، کووید اغلب چون دست خدا بر روی زمین پنداشته شد که در کار عِقاب  مردم به خاطر گناهانشان بود و به طور واضحی صالحان را از صفوف خطاکاران بی نقاب جدا می کرد. تابلوهای این میدان به ما هشدار می دادند: «به علم احترام بگذارید!» کوید آمد و ما را مجبور به این کار کرد و دانشمندان ما را به بالاترین شئون قدرت اجتماعی رساند در حالی که آنها اجتماعات، تجارت و سایر موارد را ممنوع کردند.

آن روزها ما می دانستیم چه کسی بر طریق درست است و سرمان را می چرخاندیم تا خطاکاران را بیابیم. برای ما کاملاً منطقی و بدیهی بود که دونالد ترامپ، سیاستمداری که از او متنفر بودیم و به مردم پیشنهاد می دهد که مواد سفید کننده تزریق کنند، نمی تواند شرایط را درک کند و شخصاً مسئول اشاعه همه گیری بسیار فراگیر است. واقعیت رهبرانی مانند او را که از تعظیم در برابر تخصص علمی امتناع ورزیدند، مجازات کرد. حتی رسانه های خبری معتبر راهی پیدا کردند که تلفات بالای این ماجرا را به گردن یک نظام جهل سازمان یافته ای بیندازند که «پوپولیسم» می نامیدند.

شکست اجماع گذشته

ستون نویس گاردین می نویسد اما این روزها اجماعی به مانند گذشته وجود ندارد. اکنون رسانه ها پر شده از داستان های نگران کننده ای که از این حکایت می کند که ممکن است کوید - نه از پوپولیسم بلکه از یک آزمایشگاه در ووهان چین آمده باشد. با رواج این پرسش می توانید آشفتگی های اخلاقی را احساس کنید: اگر علم به نوعی مقصر همه اینها باشد چه می کنید؟

من متخصص اپیدمی نیستم. من مثل همه کسانی که می شناسم، همه گیری را همان طور که به من گفته بودند می فهمیدم. حتی چند ماه پیش در گفت و گو با  فاکس نیوز گفتم به تئوری نشت آزمایشگاهی هیچ اعتقادی ندارم. دلیل آن این است که در بسیاری مواقع در روزنامه هایی که می خوانم و برنامه های تلویزیونی که تماشا می کردم به من اطمینان داده بودند که این نظریه اشتباه و حاصل یک تئوری توطئه نژادپرستانه است که فقط ترامپیست های متوهم به آن اعتقاد داشتند، به عنوان بازپرسان حقیقت از اعتبار بالایی برخوردار بودند و من (با وجود همه بدبینی هایم) همیشه به رسانه های خبری اصلی اعتماد داشته ام.

لحظه دیوانه وار

فرانک تاکید می کند با انتشار مقاله وید من نیز نسبت به تئوری نشت آزمایشگاهی تحریک و حساس شدم. به فاصله تنها چند هفته بعد از آن، از دکتر فائوچی گرفته تا رئیس جمهور بایدن اذعان می کنند که فرضیه نشت آزمایشگاهی ممکن است معتبر باشد. ما هنوز جواب واقعی را نمی دانیم و احتمالاً هرگز نخواهیم فهمید، اما این لحظه، لحظه ای است که باید گفت این یافته در نهایت به چه معناست. اگر این داستان دیوانه وار رنگ واقعیت پیدا کند، چه خواهد  شد؟

پاسخ این است که در این صورت، ایمان میلیون ها نفر در معرض از میان رفتن است. آخرین فاجعه در سطح جهانی (بحران مالی سال 2008)، اعتماد مردم را به نهادهای سرمایه داری، اسطوره های تجارت آزاد و اقتصاد جدید و سرانجام به نخبگانی که دو حزب سیاسی آمریکا را اداره می کردند، از میان برد.

بازسازی فرقه ای لیبرالیسم

فرانک می افزاید در طی سالهای گذشته، رهبران لیبرال تلاش کردند تا خود را به عنوان مدافعان درستکار و حرفه ای بازسازی کنند و در هر زمینه ای مشروعیت خود را تثبیت کنند. در واکنش به ترامپ احمق، لیبرالیسم نوعی فرقه مبتنی بر علم، تخصص، نظام دانشگاهی، «هنجارهای» قوه ی مجریه، «جامعه اطلاعاتی»، وزارت امور خارجه، سازمان های غیردولتی، رسانه های خبری معتبر و به طور کلی سلسله مراتب موفق معتبر ایجاد کرد.

اکنون ما در روزهای اولیه بحران جهانی فاجعه بار شماره 2 هستیم. کوید از نظر بسیاری تبعیت از دستورالعمل های بهداشتی اخیر تبعات دردناک تری از بحران سقوط وام مسکن دارد -باعث کشته شدن میلیون ها نفر و از بین رفتن بسیاری از زندگی ها شده و اقتصاد جهانی را بسیار گسترده تر مختل کرده است. اگر معلوم شود که دانشمندان، کارشناسان، سازمان های غیردولتی و غیره تبهکاران و نه قهرمانان این داستان هستند، شاهد بی اعتمادی فزاینده ای نسبت به ارزش های متخصص پرستی لیبرالیسم مدرن خواهیم بود.

برای علم دعا کنید

در ابتدای همه گیری کووید، یکی از ستون نویسان نیویورک تایمز نوشته بود: «حالا برای علم دعا کنید». عنوان مقاله او دلالت بر ایمان بنیادی لیبرالیسم دوران ترامپ داشت: «وقتی علم را نادیده می گیرید، ویروس کرونا همان چیزی است که باید انتظارش را داشته باشید».

ده ماه بعد، در خاتمه یک مقاله تکان دهنده در مورد تاریخچه تحقیقات «افزایش عملکرد» ​​و نقش احتمالی آن در بیماری همه گیری کووید، نیکلسون بیکر  نوشت: «این ممکن است بزرگترین آزمایش برای علم در قرن بیست و یکم است. آیا جامعه دانشمندان می تواند سالها انواع کارهای بی پروا و نوآور را با بیماریهای ویروسی انجام دهد و با موفقیت از شیوع جدی آن جلوگیری کند؟ تا پیش از این فرض بر این بود که، بله ، این عملی شدنی است و ارزش خطرکردن وجود داشت و هیچ بیماری همه گیری در کار نخواهد بود».

طوفان در راه است

اما اگر واقعاً معلوم شود که فرضیه نشت آزمایشگاهی توضیح درستی برای چگونگی آغاز پاندمی می دهد - که مردم عادی جهان را مجبور به پرداخت هزینه های هنگفتی بابت یک آزمایش آزمایشگاهی کرده است- بی شک یک زلزله اخلاقی در راه خواهد بود.

اگر این فرضیه درست باشد، به زودی طوفانی در ذهن مردم به پا می شود که اشتباه ما در احترام ناکافی به دانشمندان، تخصص و یا سانسور کافی در فیس بوک نبوده است. این نوعی شکست برای تفکر انتقادی پیرامون همه موارد فوق بود، و این که چیزی به عنوان تخصص مطلق وجود ندارد. به تمام بلایای سالهای اخیر فکر کنید: نئولیبرالیسم اقتصادی، سیاستهای تجاری مخرب، جنگ عراق، حباب وام مسکن، اوراق بهادار با پشتوانه وام، بانکهایی که برای مواجهه با مسائل چندان قدرتمند هم نیستند و کمپین هیلاری کلینتون در سال 2016 – همه این بلایا با اتفاق آرا کامل و با اطمینان خاطر افراد تحصیل کرده ای که قرار است بدانند چه کاری انجام می دهند و به علاوه رضایت کامل افراد با تحصیلات عالی که قرار است بر آنها نظارت داشته باشند، برای ما به ارمغان آورده شده است.

اگر فرضیه نشت آزمایشگاهی درست از آب دربیاید، یک طوفان به تمام معنا در راه خواهد بود و از پسِ آن می توان حدس زد که نوبت به چه روایتی خواهد رسید.