توافق با ایران پیش از انتقال قدرت
به گزارش اقتصادنیوز، در این شرایط زمان حصول توافق با توجه به چنین وضعیتی پرسش‌برانگیز است. به همین بهانه پایگاه تحلیل فارن پالیسی در یادداشتی خبرداده است که بسیار محتمل است در هفته‌های آتی شاهد اعلام توافق جدیدی بر سر برنامه هسته‌ای ایران باشیم.
ایستگاه پایانی
در شرایطی شاهد انتخابات ریاست جمهوری در ایران هستیم که به نظر می‌رسد مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای ایران در وین به ایستگاه پایانی خود نزدیک می‌شود.
در شرایطی که توافق جدید تا پیش از روز انتخابات به انجام نرسیده، اکنون با این پرسش مواجهیم که با این تأخیر [در حصول توافق] چه باید کرد؟ در شش دور اخیر گفتگوهای ایران و قدرت‌های جهانی، یک واقعیت به ندرت محل تردید و اختلاف بود: واشنگتن و تهران، هر دو خواهان یک توافق دیپلماتیک هستند. دست کم این‌که برای هر دو طرف پایین داستان هم روشن است: آمریکایی‌ها درصدد این هستند که تهران برنامه هسته‌ای‌اش را به همان سطحی که در سال 2015 بر سر آن توافق شده بود، بازگرداند؛ و طرف ایرانی هم می‌خواهد ایالات متحده و شرکا به بسیاری از تحریم‌های‌شان علیه ایران -که به عنوان بخشی از همان توافق متعهد به لغو آن بودند- پایان دهند. اما آیا در مورد زمان حصول توافق جدید هم چنین تفاهمی وجود دارد؟
به حداقل رساندن مخالفت‌های داخلی
از ظاهر قضیه چنین استنباط می‌شود که واشنگتن و تهران، هر دو ترجیح می‌دهند به جای آن‌که شتاب‌زده حصول یک توافق جدید بزرگ را اعلام کنند که شانس کمی برای دوام در بلندمدت را داشته باشد، در این باره محتاطانه‌‌تر بازی کنند. برای جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، مسئله نه فقط در به حداکثر رساندن حمایت داخلی از توافق هسته‌ای جدید با ایران، بلکه در به حداقل رساندن مخالفت‌های صریح با این توافق در واشنگتن است.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده اعتراف کرده که در توافق جدید احتمالی، تحریم‌های اصلی لغو خواهد شد -تا به واسطه آن ایران قادر به فروش نفت و دریافت درآمدهایش باشد- و گشایشی را برای تهران به ارمغان می‌آورد؛ واقعیتی که بسیاری در واشنگتن آن را نمی پسندند.
واشنگتن به عنوان بخشی از «رویکرد حسن‌نیت آمیز» خود، از پیش شروع به لغو دسته‌ای از تحریم‌ها علیه بخش انرژی ایران و مقامات آن کرده است. این تحول به تنهایی آماج حمله منتقدان قرار گرفته، چرا که از نظر آن‌ها احتمالا به تهران امکان می‌دهد عملیات‌های منطقه‌ای‌اش را از نظر مالی تامین کند. این در حالی است که به ضرروت، کاستن از تحریم‌ها به عنوان بخشی از یک توافق جدید ، بسیار فراتر از این خواهد بود.
امید به فردای توافق
پاسخ تیم بایدن در برابر منتقدان چنین است که امیدوار است ایران پس از احیای توافق 2015، با مذاکرات در مورد مسائل بیشتر و گسترده‌تری موافقت کند. تا این جا، این پاسخ چیزی نیست جز یک نوع اظهار امیدواری. با این وجود، کاخ سفید جدی‌ترین منتقدان خود در واشنگتن، از جمله منتقدان حاضر در کنگره را هم متهم به این می‌کند که آن‌ها هم سیاست جایگزین معتبری ارائه نمی‌کنند. تمام آن چیزی که آن‌ها پیشنهاد می کنند تحمیل فشار بیشتر به ایران از طریق تحریم‌هاست. اما این سیاست، تحت کارزار فشار حداکثری رئیس جمهور سابق آمریکا، دونالد ترامپ، امتحان خود را پس داد و حتی وقتی فشار بی‌سابقه تاریخی را بر تهران وارد می‌کرد ، نتوانست تهران را به چنگ خود درآورد.
مصالحه بر سر بانک سوخت هسته‌ای منطقه‌ای
بر اساس آخرین گزینه پیشنهادی که توسط دو سناتور منتقد مذاکرات وین، منندز و لیندزی گراهام، در واشنگتن پست ارائه شده، ایالات متحده باید تهران را مجبور کند به جای غنی‌سازی اورانیوم، به تامین اورانیوم غنی‌شده از یک بانک سوخت هسته‌ای منطقه‌ای بپردازد.
در این مقاله، آن‌ها پیشنهاد مصالحه‌ای را کردند که نه تنها نگرانی‌های ایالات متحده بلکه همسایگان ایران را نیز پوشش دهد، و بر این اساس پیشنهاد کردند ایران و سایر کشورهای منطقه‌ای - مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی - از هرگونه فعالیت غنی‌سازی صرف نظر کنند. اگر چه این ایده از نظر خود آن‌ها بسیار معتبر است، اما مشکل این‌جاست که از پیش توسط تهران رد و کنار گذاشته شده است. در واقع، این کشور همیشه بر حق غنی‌سازی اورانیوم برای تضمین تامین نیازهایش تأکید کرده است. ایران به یک بانک منطقه‌ای که پشتیبان برنامه هسته‌ای‌اش -که میلیاردها دلار در آن سرمایه گذاری کرده- باشد، اعتماد ندارد
با توجه به محدودیت‌های طرف آمریکایی، کاخ سفید -که تحت سیاست‌های خاص ایران از این بایت در کنگره از سرمایه سیاسی محدودی برخوردار است- مصمم است که در مذاکرات وین امتیاز مناقشه‌انگیزی را واگذار نکند. چنین احتیاطی در سخنان بلینکن در جلسه کمیته سنا مشهود بود، هنگامی که اظهار کرد انتظار دارد حتی پس از امضای توافق‌نامه جدید، صدها تحریم علیه ایران برقرار باشد. او متعهد شد تنها هنگامی موافقت می‌کند تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران را بررسی کند که ایران «رفتار خود را تغییر دهد».
پرسش بزرگ برای ایران
این موضع ایالات متحده ایران را با پرسش‌های بزرگی روبرو می‌کند، از جمله درباره لزوم رفع تحریم‌ها –بالاخص از این بابت که شرکت‌های بین‌المللی که قصد تجارت با ایران را دارند هراس از مجازات نداشته باشند و از این بایت احساس امنیت کنند. تهران از این بابت نگران است آمریکایی‌ها برای حفظ فشارهای اقتصادی خود برایران به سادگی برخی از تحریم‌ها را مستثنی کنند.
در این میان، تهران سیاست خاص منحصر به خود را دارد. قابل پذیرش نیست اگر سیاستگذاران ایالات متحده از این مسئله آگاه نباشند که در مورد زمان حصول توافق در تهران اختلاف وجود دارد.با این حال به نظر می‌رسد توافقی در حال شکل‌گیری است که تا پیش از انتقال قدرت این امر فراهم شود. این نه از بابت این است که باعث اعتباردهی به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در حال ترک مقام، شود، بلکه از این بابت است که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور احتمالی را از تبعات آن مصون نگه دارد. اگر توافق جدید تا پیش از انتقال قدرت انجام شود، در صورت هر گونه اشکالی در آن می‌توان تقصیرات را به گردن حسن روحانی انداخت –درست مانند زمانی که ترامپ در سال 2018 توافق سال 2015 را کنار گذاشت.
اما اگر توافق جدید، مزایای بهتری نسبت به نسخه 2015 برای اقتصاد ایران داشته باشد، دولت بعدی تهران از منافع سیاسی و اقتصادی آن بهره‌مند خواهد شد. عدم حصول توافق در هفته‌ی جاری تنها به یک معناست: مذاکره‌کنندگان در وین هنوز در تلاشند تا جزئیات را به دقت تنظیم کنند. اما از دید ایرانی‌ها این کاغذنوشته کوچک می‌تواند برای خلاصی ایران از تحریم‌هایی که به طور وجودی ایران را تهدید می‌کنند، تفاوت‌های قابل توجهی را ایجاد کند..
