تیر بایدن به سنگ خورد/سود و زیان‌ سفر به خاورمیانه برای آمریکا

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین خبرآنلاین، نشریه پولتیکو در مقاله ای به قلم الکساندر وارد و جاناتان لمیر به بررسی سفر منطقه جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا پرداخته است. در این مقاله آمده است:

جو بایدن برنامه های متفاوتی برای خاورمیانه داشت اما گویا اهداف او محقق نشد. بایدن ۱۸ ماه گذشته را عمدتا با نادیده گرفتن خاورمیانه گذرانده است. کاری که با سیاست های ترامپ مبنی بر دوستی صمیمی با عربستان و اسرائیل، به دلایل سیاسی داخلی و همچنین مقابله با ایران قرابتی ندارد. بایدن به دنبال کاهش اهمیت خاورمیانه بود و قصد داشت وارد مشکلات حل نشدنی فلسطین و اسرائیل نشود. به این نحو سعی داشت رفتاری متفاوت از روسای جمهور پیش از خود در پیش بگیرد. وی همچنین در پی قتل جمال قاشقچی در نظر داشت تا از میزان خوش خویی ابالات متحده با عربستان سعودی کم کند.

اما در طی چند ماه گذشته شرایط دگرگون شد. اکنون بایدن و تیمش به این نتیجه رسیده‌اند تا حضور آمریکا در خاورمیانه را پررنگ کنند تا چین خلأ ناشی از نبود آمریکا را پر نکند، تهران مهار شود، آتش‌بس در یمن سریع برقرار شود و حالا که عربستان در حال مدرن شدن است شاید با حضور پررنگ‌تر واشنگتن در منطقه بتوان روابط بهتری بین مقامات اورشلیم و ریاض برقرار کرد.

اما آنچه الآن بسیار اهمیت دارد حفظ جریان صدور نفت از خاورمیانه به غرب در حالی که به دلیل حمله روسیه به اوکراین دسترسی غرب به نفت کاهش یافته، است. این سیاستی نیست که بایدن دوست داشت در قبال خاورمیانه در پیش بگیرد اما این سفر برای او سفری پر از فرصت و در عین حال میدان مین است. یکی از مقامات ارشد آمریکا در این باره به نشریه پولیتیکو گفت: حضور ما در خاورمیانه ضروری است حتی اگر دردناک باشد.

مقامات آمریکایی و اسرائیلی و همچنین کارشناسان می‌گویند هیچ تضمینی وجود ندارد که ریاض مخزن نفت را به روی آن‌ها باز کند. با این سفر تمام دستاوردهای بایدن تحت‌الشعاع دیدار با افراد بدنامی چون نتانیاهو نخست ویر سابق اسرائیل و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان که در قتل قاشقچی دست داشت بر باد می‌رود این در حالی است که وی قبلاً قول داده بود عربستان را به یک کشور مطرود جهانی تبدیل کند.

به‌هرحال این بهایی است که بایدن باید در قبال یک سری دستاوردها بپردازد. مقامات آمریکایی می‌گویند حضور بایدن در منطقه نشان‌دهنده تعهد آمریکا به عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی خواهد بود و به انزوای عربستان پایان خواهد داد و این دو برای مقابله مؤثرتر با ایران، حفظ آتش‌بس شکننده در یمن، مبارزه با تروریسم و ایجاد اتحاد در برابر جنگ بی‌اساس روسیه در اوکراین لازم است.

ماه‌ها بایدن و نزدیکانش در مورد اینکه آیا اصلاً این سفر را انجام دهند یا خیر بر سر دوراهی بوده‌اند. بایدن مدتی با عصبانیت ملاقات با ولیعهد عربستان را رد می‌کرد و استدلال می‌کرد که یک رئیس‌جمهور باید به اصول پایبند باشد اما درنهایت تسلیم شد. هنوز مشخص نیست که آیا بایدن در سفر خود به عربستان در انظار عمومی درباره خاشقچی اظهارنظر کند یا خیر اما انتظار می‌رود که او خشم خود را درباره این موضوع در خلوت اعلام کند.

دودلی بایدن برای دیدار با مقامات عربستان ماه گذشته در یک کنفرانس خبری در مادرید در حالی که وی از احتمال دیدار با ولیعهد عربستان برای درخواست نفت بیشتر صحبت کرد نمایان شد و اینک دستیاران کاخ سفید تائید کرده‌اند که وی با پادشاه عربستان و اتفاقاً شاهزاده بدنامش ملاقات خواهد کرد.

دستاوردها

بایدن در مقاله روز شنبه واشنگتن‌پست دلیل رفتن خود به عربستان سعودی و منطقه را توضیح داد. او نوشت : من به خاورمیانه سفر خواهم کرد تا فصل جدید و امیدوارکننده‌تری از تعامل آمریکا در آنجا آغاز کنم.

تعدادی کمی از مردم از سفر بایدن، انتظار تغییر و تحول ملموس دارند. جان آلتر من مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن دی سی در این زمینه گفت: این سفر تلاشی وسیع ولی کم‌عمق است.

در این سفر برخی دستاوردها وجود خواهد داشت مانند ۱۰۰ میلیون دلار برای بیمارستان‌های فلسطینی و احتمالاً توافقی که به موجب آن عربستان سعودی به خطوط هوایی اسرائیل اجازه پرواز بر فراز حریم هوایی خود را خواهد داد همچنین ممکن است در مورد سیسستم دفاع هوایی یکپارچه خاورمیانه که اسرائیل و کشورهای همسایه را به‌طور هماهنگ برای خنثی کردن موشک‌های ایران توانا می‌کند بحث شود.

پس از ۱۸ ماه غفلت از خاورمیانه بایدن اکنون می‌خواهد بگوید که توجه او به اوکراین از توجه او به متحدان منطقه‌ای او نمی‌کاهد و آماده است که برای آرام کردن تلاطم‌های خاورمیانه کمک کند.

سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت: ما در خاورمیانه طیف وسیعی از روابط دیپلماتیک، اقتصادی، امنیتی و نظامی داریم و بسیار سخت تلاش کردیم تا بتوانیم تغییراتی در آن ایجاد کنیم. جان کربی به‌طور خاص به آتش‌بس با میانجیگری سازمان ملل در یمن اشاره کرد و گفت که این مسئله بدون دخالت آمریکا ممکن نبود. او همچنین مبارزه با داعش، حمایت از مبارزان تحت رهبری کردها در سوریه و مأموریت مشاوره و کمک به نیروهای عراقی را نیز بدون دخالت آمریکا غیرممکن خواند.

حضور پررنگ‌تر آمریکا در خاورمیانه هم از جانب اسرائیل و هم عربستان مورد استقبال قرار خواهد گرفت اما برای جده این مسئله بسیار مهم‌تر است.

جاناتان پانیکوف معاون سابق افسر اطلاعات ملی ایالات‌متحده در خاور نزدیک که اینک در اندیشکده شورای آتلانتیک حضور دارد گفت: معلوم نیست رابطه آمریکا و عربستان چگونه خواهد بود. ۱۸ ماه عدم وضوح وجود داشت. عدم شفافیت برای عربستان بدتر از دانستن «بله ما شریک شما خواهیم بود» یا «نه ما شریک شما نخواهیم بود» است.

بایدن با اینکه قبل از اینکه به خاورمیانه سفر کند ۳ بار به اروپا و یک‌بار به آسیا سفر کرده است هنوز اسرائیل و عربستان سعودی را از دست نداده است.

مقامات آمریکایی استدلال می‌کنند که اگر با سفر بایدن به منطقه روابط این کشور با منطقه تقویت یابد این بازگشت آمریکا به خاورمیانه کار را برای چین و روسیه در به دست آوردن جایگاه در این منطقه دشوار خواهد کرد. جیک سولیوان مشاور امنیت ملی و برت مک گورک مقام ارشد شورای امنیت ملی در خاورمیانه تلاش کردند تا بایدن را متقاعد کنند که این سفر ضروری است. رئیس‌جمهور هم پذیرفت چراکه به‌خوبی می‌دانست در صورت عدم سفر به خاورمیانه چیزهای زیادی از دست می‌دهد.

دام‌ها

دیپلماسی در خاورمیانه بسیار مشکل است. هر زمان که یک مقام آمریکایی به خاورمیانه می‌آید بعدازآن یک غافلگیری رخ می‌دهد. در سال ۲۰۱۰، دولت اسرائیل تنها چند ساعت بعد از اینکه بایدن در یک سخنرانی اعلام کرد از امنیت اسرائیل حمایت می‌کند، ۱۶۰۰ واحد مسکونی در بیت‌المقدس شرقی که مورد مناقشه است ساخت. یک مقام ارشد اسرائیلی در پاسخ به سؤال پولیتیکو مبنی بر اینکه آیا اسرائیل قبل یا بعد یا حین سفر بایدن برای شهرک‌سازی و اخراج فلسطینی‌ها، برنامه‌ای دارد یا خیر پاسخ داد: «ما هر کاری که ممکن است برای موفقیت این سفر انجام خواهیم داد.»

دولت امریکا مدام گفته است که حقوق بشر در کانون سیاست خارجی او قرار دارد. اما بایدن در حالی با ملک سلمان دیدار می‌کند که محمد بن سلمان تنها چند متر آن‌طرف‌تر نشسته است. برخی مقامات دولت بایدن حتی ترس دارند که محمد بن سلمان برای اینکه نشان دهد وضعیت منحوس بودن چهره وی نزد آمریکایی‌ها از بین رفته درصدد دست دادن با بایدن هم باشد. چنین تصویری در آمریکا بسیار مورد انتقاد قرار خواهد گرفت و به پرونده بایدن آسیب جدی خواهد زد. همچنین معلوم نیست بایدن در برابر این مسئله آنچه را به دنبال آن به خاورمیانه آمده است را به دست خواهد آورد یا نه. ریاض ترجیح می‌دهد که صادرات گاز را همگام با اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و شرکت‌های وابسته به آن ازجمله روسیه افزایش یا کاهش دهد. اگر کنسرسیوم با جبران کاهش صادرات نفت و گاز از جانب روسیه موافقت نکند ممکن است قیمت بنزین در آمریکا و کل جهان افزایش یابد و این در انتخابات میان‌دوره‌ای به ضرر دموکرات‌ها است. اروپا نیز زمستان سخت بعدی را با کمبود انرژی روبرو می‌شود. بایدن تلاش می‌کند تا انرژی آن‌ها را هم تأمین کند تا اتحاد علیه روسیه با قدرت باقی بماند.

جان کربی در مورد سفر بایدن به خاورمیانه گفته است: «آنچه در خاورمیانه اتفاق می‌افتد بر ما در خانه اثر می‌گذارد» او در این جمله مستقیم به مردم آمریکا اشاره می‌کند. به نظر بهتر بود این‌طور می‌گفت :هرگونه شکست در خاورمیانه می‌تواند تأثیر منفی بر رئیس‌جمهور بگذارد که به‌شدت به پیروزی نیاز دارد.