سردرگمی در دل آوار جنگ/ چه کسی مسئول بازسازی پایتخت پس از جنگ است؟
به گزارش اقتصادنیوز، در حالی که توقف جنگ ایران و اسرائیل در ساعت چهار صبح روز سوم تیر ۱۴۰۴ اعلام شد، انتظار می‌رفت روند بازسازی واحدهای آسیب‌دیده در کل کشور و به خصوص در پایتخت چه واحدهای مسکونی و چه تجاری، با سرعت و هماهنگی بیشتری آغاز شود. اما حالا، با گذشت بیش از سه هفته، نه تنها هیچ تصویر روشنی از مسئولیت‌ها وجود ندارد، بلکه شواهد نشان می‌دهد نهادهای مسئول از هم بی‌خبر، از مردم دور و از وظایف‌شان گریزانند.
وعده‌های ناهماهنگ؛ از بنیاد مسکن و مستضعفان تا دولت
یک روز پیش از آتش‌بس، یعنی دوم تیر، «فاطمه مهاجرانی»، سخنگوی دولت، اعلام کرده بود: «بازسازی‌های اولیه مناطق مورد آسیب به عهده بنیاد مسکن است و این کار به سرعت انجام خواهد شد.»
اقتصادنیوز: «سید فرید موسوی»، عضو کمیسیون اقتصادی می گوید: حدود ۳۹ هزار پرونده خسارت ملکی ثبت شده است که در آن‌ها خانه و مغازه در کنار یکدیگر دیده می‌شوند؛ یعنی تفکیکی میان این دو انجام نشده است.
اما همین مقام، پس از آنکه وعده‌ای از سوی بنیاد مسکن عملیاتی نشد و وظایف به شهرداری سپرده شد، در نشست خبری روز بیست‌وچهارم تیر، روایت دیگری ارائه داد؛ او گفت: «مقرر شده جلسه‌ای با حضور وزیر صمت، بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام برای بررسی جبران آسیب‌ها تشکیل شود.» در ادامه، فاطمه مهاجرانی، معاون سخنگوی دولت اعلام کرد: «مردم حق دارند نگران باشند. این فقط از دست دادن فیزیکی نیست. بازسازی روحی زمان می‌برد.»
دو ساعت پس از این نشست، خبرنگار اقتصادنیوز با «مسئول رسانه‌ای بنیاد مستضعفان» تماس گرفت. پاسخ صریح بود: «تا این لحظه هیچ اطلاع یا وظیفه‌ای به ما ابلاغ نشده است.» این یعنی حتی بنیادهایی که نام‌شان در جلسات دولتی آورده می‌شود، عملاً از وظیفه‌ای که برایشان در نظر گرفته شده، بی‌خبرند.
شهرداری؛ داوطلب یا مجری رسمی؟
«عبدالمطهر محمدخانی»، سخنگوی شهرداری، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادنیوز مدعی شد که شهرداری تهران داوطلبانه پذیرفته است که موضوع بازسازی را به عهده بگیرد و «ما بند قانونی در این‌باره نداریم».
به گفته او: «هشت‌هزار و دویست واحد مسکونی نیازمند حمایت‌اند. از این تعداد، چهارصد واحد باید تخریب و نوسازی شوند.» او توضیح داد که شهرداری روند بازسازی را به چهار دسته تقسیم کرده است:
۱. تعمیرات جزئی (آسیب به پنجره، شکستگی) – ۴۷۰۰ واحد | پیش از آتش‌بس شروع شده
۲. تعمیرات متوسط – ۲۶۰۰ واحد | پیش‌بینی پایان: دو ماه آینده
۳. مقاوم‌سازی – ۵۰۰ واحد | همراه با اسکان موقت
۴. تخریب و نوسازی کامل – ۴۰۰ واحد (واحد، نه ساختمان)
همچنین، به گفته سخنگو پیش از این گفته شده بود که: «به افرادی که اسکان موقت داده می‌شود، ۲۵۰ میلیون تومان کمک‌هزینه خرید لوازم منزل داده می‌شود. به مدت یک سال، بنا به بررسی‌های لازم، بین ۱ میلیارد و ۲۰۰ تا ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بابت رهن و تا ۳۰ میلیون تومان اجاره ماهانه پرداخت می‌شود و برای هزینه بازسازی نیز بین متری 8 تا 20 میلیون تومان نسبت به برآورد هزینه‌های لازم برای ساخت اعتبار داده می‌شود.»
اقتصادنیوز: در حمله 12 روزه اسرائیل به ایران، مغازه‌های زیادی خسارت دیدند، اما برخی از آن‌ها بیشترین آسیب را متحمل شدند. مثل چند مغازه درمیدان تجریش یا نارمک. شاهدان عینی می‌گویند در تجریش تنها یک ساختمان منفجر شد، اما انگار همه چیز در اطرافش هم منفجر شده است.
اما بعد از گذشت چندروز محمدخانی در گفتگوی دیگری اشاره کرده است که:«درخصوص بحث‌هایی درخصوص تعیین هزینه هر مترمربع مانند ۸ یا ۲۰ میلیون تومان مطرح شده باید بگویم این امر مربوط به شرایط همکاری با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و وزارت مسکن برای پرداخت کمک‌هزینه به مردم آسیب‌دیده بود. اما اکنون که قرار است شهرداری تهران خود وظیفه بازسازی را برعهده گیرد، مبلغِ متراژ دیگر معنا ندارد. همان طور که شهردار تهران هم اعلام کرد با مجوز و مصوبه دولت از طریق افزایش سهم تراکم املاک و مشارکت با پیمانکاران ساختمان ساخته می‌شود. دیگر قرار نیست مبلغی به شهروندان آسیب‌دیده برای ساخت مسکن پرداخت شود.» (پایگاه خبری شهر/ ۲۱ تیر ۱۴۰۴)
سخنگوی شهرداری در پاسخ به پرسش خبرنگار اقتصادنیوز درباره وضعیت املاک تجاری آسیب‌دیده، ضمن اظهار بی‌اطلاعی اعلام کرد: «نمی‌دانم، باید سوال کنم و پیگیری کنم.»
چند هتل؟ چند خانوار؟
تناقض‌ها فقط در نهادهای مسئول نیست، بلکه حتی در عدد و رقم‌ها نیز دیده می‌شود. «علی نصیری»، رئیس سازمان مدیریت بحران تهران، گفته:«یازده هتل توسط شهرداری اجاره و دو هتل متعلق به شهرداری (شهر و شیان) در خدمت اسکان اضطراری قرار گرفته‌اند. در مجموع، ۳۸۶ خانوار اسکان داده شده‌اند.»(شرق / ۲۲ تیر ۱۴۰۴)
«ناصر امانی»، عضو شورای شهر، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادنیوز اعلام کرد شهردار در صحن شورا اعلام کرده: «تا کنون بیش از ۳۰۰ خانوار، معادل هزار نفر، در هفت هتل (دو هتل متعلق به شهرداری و پنج هتل دیگر قرارداد بسته‌شده) اسکان داده شده‌اند.»
شهرداری تاکنون اسامی این هتل‌ها را اعلام نکرده. امانی نیز در پاسخ به خبرنگار اقتصادنیوز گفت: «فقط نام هتل لاله را شنیده‌ام. اطلاعات دیگر را ما نپرسیدیم؛ شهردار هم نگفته است، چیزی در اختیار ندارم.»
واحدهای تجاری، بی‌صاحب‌تر از همیشه
در میان همه ابهامات، وضعیت واحدهای تجاری آسیب‌دیده از همه مبهم‌تر و بی‌سرانجام‌تر است. بنا به گزارش میدانی خبرنگار اقتصادنیوز، واحدهای تجاری در نارمک، تجریش و دیگر مناطق آسیب‌دیده دچار آسیب‌هایی از جزئی تا تخریب کامل شده‌اند. با تماس با چندین نهاد، از شورای شهر تا سازمان نوسازی و سخنگوی شهرداری، هیچ پاسخ شفافی دریافت نشد. برخی اعضای شورا بی‌اطلاع بودند، برخی دیگر ترجیح دادند وارد بحث نشوند.
نتیجه این که، با گذشت بیش از سه هفته از آتش‌بس، واحدهای تجاری هنوز نه متولی دارند، نه آمار دقیقی از میزان تخریب‌شان موجود است.
«علی‌اصغر کمالی‌زاده»، سرپرست سازمان نوسازی شهر تهران، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادنیوز اعلام کرد: «ما فقط مسئول مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی هستیم. درباره تخریب‌ها اطلاعی نداریم و در مورد واحدهای تجاری هم هیچ وظیفه‌ای به سازمان ما ابلاغ نشده است.»
با این حال، او از آغاز ارزیابی‌های فنی و مراحل انتخاب پیمانکاران خبر داد. همچنین گفت که بازسازی واحدهای مسکونی با مشارکت نهادهایی مانند سازمان املاک و معاونت شهرسازی در حال برنامه‌ریزی است.
ناهماهنگی، بلاتکلیفی، بی‌اعتمادی
علیرضا زاکانی ، شهردار تهران در برنامه‌ای تلویزیونی، گفته بود:« ما می‌توانیم به خانواده‌های آسیب‌دیده از جنگ بگوییم: اگر همین‌جایی که الان هستید می‌خواهید زندگی کنید، باید مسکن موقت بگیرید تا ما واحدهای تخریب‌شده را بسازیم و تقدیمتان کنیم. یا اگر نه؛ مثلاً کسی که یک واحد ۱۳۰ متری را از دست داده، برود در یک خانه ۱۳۰ متری آماده زندگی کند. حالا ممکن است قیمتش بالا و پایین‌تر شود ولی یک همسنگی خواهیم کرد تا مشکلی پیش نیاید.»
اقتصادنیوز: مثل دیگر شب‌های پایتخت، هرجا روایتی در جریان بود؛ خانه‌ای میزبان مهمانی بود، خانه‌ای دیگر دورهمی کوچک آخرهفته داشت، و جایی دیگر، کسی تنها در سکوت شب خواب بود. فرقی نمی‌کرد ساعت چند است و چه کسی در آستانه چه فصلی از زندگی‌اش، موشک‌ها رسیده بودند پشت‌ِدر تا خاطرات را در همان ساعت قطع کنند؛ آمده بودند برای قلع وقمع.
با وجود اظهارات پشت تریبونی مسولان اما به نظر می‌رسد هنوز شهرداری طرح مکتوبی به شورا ارائه نکرده است. چراکه مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر، گفته:«صحبت‌های زاکانی در تلویزیون مبنی بر اسکان مردم در واحدهای آماده، هنوز مصوبه شورا را ندارد.»
او همچنین در پاسخ به سوال اختیارات مالی شهرداری گفته:«شهردار نمی‌تواند بدون مصوبه شورا از محل ۴ درصد بودجه بحران، واحدهای مسکونی جدید به مالکان ارائه دهد. هنوز در آن نقطه نیستیم.» (رکنا /۲۴ تیر ۱۴۰۴)
و اما تازه‌ترین وعده‌ها...
در نهایت، شهردار تهران، روز چهارشنبه ۲۵ تیر، در حاشیه نشست هیئت دولت گفته: «تاکنون ۴۷۰۰ ساختمان آسیب‌دیده شناسایی شده‌اند که عملیات ارزیابی و تعیین وضعیت آن‌ها تا پایان ماه جاری به اتمام خواهد رسید.در برخی مناطق آواربرداری انجام شده و در برخی دیگر، هفته آینده آغاز می‌شود.» (تسنیم /۲۵ تیر ۱۴۰۴)
محمدخانی، سخنگوی شهردار هم روز چهارشنبه ۲۵ تیر، در خصوص شیوه تأمین مالی بازسازی املاک آسیب‌دیده اعلام کرد: «با نظر دولت و تصویب کمیسیون ماده ۵، مقرر شد تا حدود ۴۰ درصد تراکم مازاد در اختیار هر ساختمان آسیب‌دیده قرار گیرد. به این ترتیب پیمانکار می‌تواند هزینه‌های لازم برای بازسازی را تأمین کند. بعلاوه عوارض صدور پروانه ساختمانی هم به صورت کاملاً رایگان در سریع‌ترین زمان ممکن محاسبه و صادر خواهد شد.»
سخنگوی شهرداری تهران درباره نگرانی برخی خانواده‌ها از جا ماندن اشیای قیمتی زیر آوار توضیح داد:«تلاش می‌شود هفته آینده همزمان با شروع عملیات بازسازی، آوارهای مرتبط با هر ساختمان به نزدیک‌ترین مکان، انتقال داده شود. برای آنکه ساکنین بتوانند سر فرصت نسبت به بررسی و پیدا کردن اشیای احتمالی خود اقدام کنند.» (ایسنا /۲۵ تیر ۱۴۰۴)
چه کسی پاسخگو است؟
آواربرداری شروع شده، وعده‌ها داده شده، اما هنوز نه نقشه راه مشخصی منتشر شده، نه متولی اصلی بازسازی واحدهای تجاری و مسکونی معرفی شده است. سراغ برخی از ساکنان که خانه‌هایشان دچار آسیب‌شده بوده هم که رفتیم و مدعی بودند جرثقیلی که شهرداری در اختیارشان می‌گذارد نهایت یکی دو ساعت کار می‌کند و می‌خواهد برود.
به نظر می‌رسد دولت، شهرداری، شورا و دیگر سازمان‌ها یا نهادهای نام برده هر کدام بخشی از مسئولیت را پذیرفته و در عین حال به دیگری پاس داده‌اند. اما در عمل، آنچه اتفاق افتاده است خانواده‌ها بی‌خانه و کسبه بی‌کسب‌وکارند و هنوز چشم‌انتظار یک تماس قطعی، یا حتی یک تابلو اطلاع‌رسانی دقیق اما ساده‌اند.
در چنین شرایطی، یک پرسش اصلی بی‌پاسخ مانده؛ چه کسی باید پاسخگوی زندگی فروپاشیده ساکنان و مشاغل آسیب‌دیده، پس از این جنگ باشد؟
ارسال نظر