ظهور بن سلمان جدید در مرزهای شرقی ایران | خطر تنش میان دو قدرت هسته ای جنوب آسیا جدی تر شد
به گزارش اقتصادنیوز، مارشال اعظم، عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان، احتمالاً نمی‌توانست خواسته‌ای بیشتر از این داشته باشد. او به مدت تقریباً دو سال، در داخل کشور به‌خاطر دخالت در سیاست تحت فشار بود. پاکستان، کشوری گرفتار بدهی و خشونت‌های شورشی، در صحنه ژئوپلیتیکی به حاشیه رانده شده بود؛ در حالی که آمریکا و دیگر کشورهای ثروتمند، رقیب دیرینه‌اش، هند را در آغوش کشیده بودند.و با این حال، او در ۱۸ ژوئن، اندکی بیش از یک ماه پس از درگیری کوتاه‌مدت پاکستان و هند، در حال صرف ناهار خصوصی با دونالد ترامپ در کاخ سفید دیده شد.
"منیژه موذن" در اکوایران نوشت: سپس، در پایان ژوئیه، تحقیرهای بیشتری نصیب هند شد. ترامپ این کشور را «اقتصادی مرده» خواند و ضمن اعلام اعمال تعرفه ۲۵ درصدی، از توافق تجاری جدید با پاکستان استقبال کرد.
به گزارش اکونومیست، سرنوشت مارشال اعظم بازتاب تغییری در سیاست آمریکا است که بر هند، چین و خاورمیانه تأثیر می‌گذارد. روابط نزدیک آمریکا با پاکستان پس از کشته شدن اسامه بن‌لادن در مخفیگاهش در پاکستان در سال ۲۰۱۱ رو به تیرگی گذاشت. پس از خروج آمریکا از افغانستان، توجه واشنگتن به پاکستان کمتر شد. اما اکنون، با نارضایتی هند، دولت های آمریکا و پاکستان در حال بازسازی روابط خود با تمرکز بر تجارت، مبارزه با تروریسم، و هماهنگی در سیاست خاورمیانه هستند.
آمریکا حتی ممکن است مجدداً به پاکستان تسلیحات بفروشد (در حال حاضر حدود ۸۰٪ تسلیحات پاکستان از چین تأمین می‌شود).
در همین حال سیاست داخلی پاکستان نیز ممکن است در آستانه نقطه عطفی قرار گرفته باشد.
با وجود محبوبیت گسترده عمومی برای عمران خان، نخست‌وزیر سابق و زندانی (و بازیکن کریکت سابق) که از انتخابات پارلمانی ۲۰۲۴ منع شد، محبوبیت مارشال منیر از زمان درگیری با هند به‌شدت افزایش یافته است.
دولت غیرنظامی تحت حمایت ارتش اکنون اکثریت دوسوم پارلمان را در اختیار دارد، و این امکان را دارد که قانون اساسی را تغییر دهد. این مسئله باعث شده شایعاتی شکل بگیرد مبنی بر اینکه فرمانده ارتش ممکن است به ریاست‌جمهوری برسد، اتفاقی که چهارمین دوره حکومت نظامی از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷ خواهد بود.
بنابراین، آینده دومین کشور بزرگ مسلمان جهان و روابطش با آمریکا، هند و چین، بیش از پیش به یک سؤال گره خورده: عاصم منیر چه می‌خواهد؟
او خود از مصاحبه خودداری کرده (همان‌گونه که از زمان انتصابش در سال ۲۰۲۲ با هیچ رسانه‌ای گفت‌وگو نکرده است). اما ژنرال احمد شریف چودری، سخنگوی ارتش پاکستان، در گفت‌وگو با اکونومیست می‌گوید که سخن از ریاست‌جمهوری منیر «مزخرف» است. او همچنین با این دیدگاه که منیر بیش از پیشینیانش ایدئولوژیک است، مخالفت می‌کند.
برخلاف بیشتر فرماندهان پیشین، منیر فرزند یک امام جماعت است. او در مدرسه دینی تحصیل کرده و قرآن را از حفظ می‌خواند. او نخستین فرمانده ارتش پاکستان است که در آمریکا یا بریتانیا آموزش ندیده است.
با این حال، ژنرال چودری می‌گوید منیر با غرب آشناست و قاطعانه با گروه‌های جهادی فعال در خاک پاکستان مخالف است (یکی از همان گروه‌هایی که هند آن را مسئول حمله‌ای می‌داند که درگیری اخیر را شعله‌ور کرد). به گفته چودری، فرمانده ارتش در میان نیروهای خود اغلب از ملاهایی که دین را تبدیل به تجارت کرده‌اند، ابراز انزجار می‌کند.
در خصوص هند، سخنگوی نظامی می‌گوید که دیدگاه‌های شخصی فرمانده ارتش در سخنرانی ۱۶ آوریل او منعکس شده بود، شش روز پیش از حمله‌ای در بخش تحت کنترل هند در کشمیر. برخی معتقدند منیر در آن سخنرانی زمانی‌که ایده ناتوانی مسلمانان و هندوها در همزیستی در یک کشور را مطرح کرد و کشمیر را «شاهرگ هند» خواند، بدون برنامه‌ریزی قبلی سخن گفت.
پاکستان دست داشتن در حمله کشمیر را انکار می‌کند. اما سخنگو می‌گوید در آن سخنرانی، فرمانده ارتش تا حدی در واکنش به رشد ناسیونالیسم هندو در هند، بیان کرد که به چه چیزی باور دارد، و برای چه چیزی آماده مرگ است. افرادی که به‌طور منظم با فرمانده ارتش پاکستان دیدار داشته‌اند، او را هم مذهبی و هم عمل‌گرا توصیف می‌کنند، با علاقه‌ای جدی به مسائل اقتصادی. یکی از آن‌ها می‌گوید، هرچند او روزی پنج‌بار نماز می‌خواند، اما «معنویت را وارد اداره حکومت نمی‌کند».
او به برنامه نوسازی ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، علاقه دارد. مانند محمد بن سلمان، می‌تواند کینه‌جو و تندمزاج باشد، به‌ویژه زمانی‌که از عمران خان صحبت می‌کند، نخست‌وزیری که در دوره‌اش منیر را از ریاست اطلاعات برکنار کرد.
همچنین میل او به ریسک، بیشتر از فرمانده پیشین ارتش است، که طرفدار دیپلماسی آرام (و در نهایت بی‌نتیجه) با هند بود. حتی برخی منتقدان هم به او اعتبار می‌دهند که در برابر فشارهای خارجی برای عدم پاسخ‌گویی به حملات هوایی اولیه هند، مقاومت کرد.
اما جاه‌طلبی‌های سیاسی نهایی او همچنان نامشخص است. برخی پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است به‌زودی ریاست‌جمهوری را تصاحب کند تا از محبوبیت داخلی و علاقه ترامپ به رهبران مقتدر بهره ببرد. چنین اقدامی قدرتش را نهادینه خواهد کرد (رهبران خارجی و اقتصادی پیشاپیش در بسیاری موارد مستقیماً با او وارد تعامل می‌شوند). همچنین ریسک آن را کاهش می‌دهد که در سال ۲۰۲۷، زمانی‌که دوره کنونی‌اش به پایان می‌رسد، یک دولت غیرنظامی مستقل‌تر او را از سمت فرماندهی ارتش کنار بگذارد.
منتقدان، ارتقای او به مقام مارشال اعظم در ماه مه را نشانه‌ای می‌دانند، و او را با ایوب خان، نخستین دیکتاتور پاکستان و تنها افسر دارای این عنوان مقایسه می‌کنند. پاکستان ممکن است تحت حکومت نظامی رسمی نباشد، اما به گفته عمران خان (نخست‌وزیر سابق) در بیانیه‌ای از زندان در تاریخ ۲۴ ژوئیه: «کشور تحت حاکمیت عاصم است، نه قانون.»
در مقابل، عده‌ای استدلال می‌کنند که ساختار رهبری «هیبریدی» کنونی، به نفع منیر است. او تنها ۵۷ سال دارد و قدرتمندترین فرمانده ارتش از زمان پرویز مشرف (که در سال ۱۹۹۹ با کودتا به قدرت رسید) محسوب می‌شود.
او نخست‌وزیری همراه و توانا در کنار خود دارد و اگر این توافق سیاسی فعلی پایدار بماند، می‌تواند برای مدت نامحدود فرمانده ارتش بماند (هیچ محدودیت زمانی یا قانون بازنشستگی اجباری وجود ندارد).
او و رهبران غیرنظامی، در سرکوب حامیان عمران خان نیز منافع مشترک دارند (در هفته‌های اخیر ده‌ها نفر زندانی شده‌اند، از جمله تنها در ۳۱ ژوئیه، ۱۰۸ نفر). یک کودتا یا قدرت‌گیری آشکارتر ممکن است موجب افزایش حمایت مردمی از عمران خان شود، حتی در درون نیروهای مسلح.
در هر صورت، مارشال اعظم احتمالاً همچنان از حمایت آمریکا برخوردار خواهد بود. او به‌تازگی به‌خاطر کشتن و بازداشت رهبران یک شاخه محلی داعش از سوی آمریکا تحسین شد. توانسته علاقه برخی نزدیکان ترامپ را به حوزه رمز ارز و معادن پاکستان جلب کند و پاکستان را به‌عنوان ابزار بالقوه‌ای برای پیشبرد منافع آمریکا در قبال ایران و تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط بیشتر کشورهای مسلمان با اسرائیل معرفی کرده است.
در مقابل، آمریکا از انتقاد از برنامه موشک‌های بالستیک دوربرد پاکستان عقب‌نشینی کرده است، برنامه‌ای که مقامات دولت بایدن آن را تهدیدی برای آمریکا می‌دانستند. برخی از برنامه‌های کمک‌رسانی نیز از سر گرفته شده‌اند. همچنین آمریکا در حال بررسی فروش تسلیحات، از جمله خودروهای زرهی و دوربین‌های دید در شب به پاکستان است تا در مقابله با شورشیان محلی یاری‌رسان باشد.
مقامات آمریکایی همچنین در حال بررسی مدارک ارائه‌شده از سوی پاکستان برای اثبات ادعای حمایت هند از این شورش‌ها هستند، هرچند تاکنون قانع نشده‌اند.
هدف مارشال اعظم، ایجاد رابطه‌ای پایدارتر و چندلایه‌تر با آمریکاست. پتانسیل پیشرفت وجود دارد، اما این روند ظریف و پرریسک است. چشم‌انداز همکاری اقتصادی با توجه به شرایط نامطلوب سرمایه‌گذاری در پاکستان روشن نیست. بی‌اعتمادی متقابل، تلاش‌ها برای مقابله با تروریسم را مختل می‌کند. و گرچه مقامات پاکستانی می‌گویند نزدیکی به آمریکا به بهای رابطه با چین نخواهد بود، اما ممکن است رهبران چینی چنین برداشتی نداشته باشند.
و سپس می‌رسیم به هند. مارشال اعظم عاصم منیر می‌خواهد دهلی‌نو را به پای میز مذاکره بیاورد. اما نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، مصمم به مقاومت است و وعده داده در صورت وقوع هرگونه حمله تروریستی دیگر، با اقدامات نظامی شدیدتر پاسخ خواهد داد.
در پاسخ به این سؤال که پاکستان در برابر چنین حملاتی چگونه واکنش نشان خواهد داد، سخنگوی ارتش پاکستان می‌گوید این کشور حملات خود را از عمق بیشتری در داخل هند آغاز خواهد کرد. او می‌گوید: «ما از شرق شروع خواهیم کرد. آن‌ها باید بفهمند که در هر نقطه‌ای می‌توانند هدف قرار بگیرند.»
قدرت مارشال اعظم از ماه مه تاکنون افزایش یافته است. اما در کنار آن، خطر درگیری گسترده‌تری میان دو قدرت هسته‌ای جنوب آسیا نیز افزایش یافته است.
ارسال نظر