وعده پُر ابهام ترامپ در دیدار با زلنسکی و سران اروپایی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، چند روز پس از دیدار «ولادیمیر پوتین» و «دونالد ترامپ» در آلاسکا، روز گذشته هشت رهبر اروپایی به کاخ سفید رفتند تا با رئیس جمهوری آمریکا مذاکره کنند. این ملاقات برخلاف نشست تند و پرتنش‌ قبلی زلنسکی و ترامپ در ماه فوریه گذشته (اسفند ۱۴۰۳)، در فضایی دوستانه‌تر و آرام‌تر برگزار شد اما جزییات کمی در مورد شرایط یک آتش‌بس یا توافق صلح در آن مطرح شد.

در حالی که رهبران اروپایی بر لزوم آتش‌بس تأکید کردند، ترامپ به ضرورت این اقدام تردید داشت و از آن حمایت نکرد. قابل توجه ترین محور نشست این بود که ترامپ از امکان ارائه تضمین‌های امنیتی ایالات متحده برای اوکراین مشابه ماده ۵ ناتو سخن گفت اما جزئیات آن را مطرح نکرد.

«شورای روابط خارجی» آمریکا نکات کلیدی نشست روز گذشته در اتاق بیضی کاخ سفید را در چند محور زیر مورد بررسی قرار داد؛

تفاوت قابل توجه با گذشته و تغییر در رویکردها

جلسه ترامپ و زلنسکی در کاخ سفید نسبت به ملاقات قبلی‌شان در فوریه ۲۰۲۳ در دفتر بیضی، که به دلیل تنش‌های شدید مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، بسیار متفاوت بود. زلنسکی این بار با ظاهری رسمی‌تر و لباس‌های متداول‌تر از همیشه حاضر شد و بارها از ترامپ تشکر کرد. در مقابل، در طرف آمریکایی نیز مقامات از جمله معاون رئیس‌جمهور، ساکت بودند و هیچ‌یک از آنان فرصتی برای صحبت کردن پیدا نکردند. این تغییرات نشان‌دهنده تلاش برای کاهش تنش‌ها و ایجاد فضایی دوستانه‌تر بود.

این نشست پس از ملاقات پرحاشیه ترامپ در آلاسکا با پوتین انجام شد. در آن دیدار، ترامپ و تیمش موضعی مشابه روسیه اتخاذ کردند، به این معنا که به‌طور ضمنی از قدرت روسیه حمایت و اوکراین را ضعیف‌تر ارزیابی کردند. ترامپ حتی پیشنهاد کرد که اوکراین با «معامله سرزمینی» بتواند جنگ را پایان دهد. این موضع باعث نگرانی‌های زیادی در میان رهبران اروپایی و اوکراینی‌ها شد که ترامپ ممکن است به دنبال مصالحه‌ای به نفع روسیه باشد.

هدف حضور مشترک رهبران اروپایی در کاخ سفید

اروپایی‌ها به وضوح فکر می‌کردند که جایگاه خوبی نزد رئیس‌جمهور به ویژه پس از نشست اخیر ناتو به دست آورده اند زیرا آنها متعهد به افزایش قابل توجه هزینه‌های دفاعی شدند، چیزی که ترامپ همیشه خواهان آن بود. در این نشست، برخی از رهبران اروپایی حضور داشتند که روابط نزدیک و ویژه ای با ترامپ دارند- همچون «مارک روته» دبیرکل ناتو، «الکساندر استوب» رئیس‌جمهور فنلاند و «جورجیا ملونی» نخست‌وزیر ایتالیا. آنها تلاش داشتند تا پیام واحدی را از سوی اروپا ارسال کنند که حاکی از حمایت قوی از اوکراین و لزوم تضمین‌های امنیتی برای آن کشور باشد.

رهبران اروپایی بر اهمیت آتش‌بس و تبادل زندانیان، لزوم انجام مذاکرات سه‌جانبه بین ترامپ، زلنسکی و پوتین و حتی چهارجانبه با حضور اروپا برای تضمین امنیت اوکراین تأکید کردند. این درحالی است که پوتین تاکنون به هیچ‌وجه حاضر به برگزاری چنین نشستی نبوده است. در عین حال، بعضی از رهبران اروپایی نظیر «کی‌یر استارمر» نخست‌وزیر بریتانیا، بر اهمیت تضمین‌های امنیتی تأکید کردند زیرا لندن پیشتر اعلام کرده بود که آماده است نیروهایی را به خاک اوکراین ارسال کند.

تضمین‌های امنیتی آمریکا و ابهامات آن

ترامپ در نشست با زلنسکی اشاره کرد که ایالات متحده ممکن است به اوکراین تضمین‌های امنیتی مشابه ماده ۵ پیمان ناتو ارائه دهد. این ایده برای اوکراین مهم است چرا که تضمین امنیتی به‌ویژه در برابر روسیه می‌تواند به تثبیت آینده اوکراین کمک کند. با این حال، این پیشنهاد از سوی ترامپ بسیار مبهم بود و هیچ‌گونه جزئیات مشخصی در مورد نحوه تحقق این تضمین‌ها یا حمایت‌های نظامی آمریکا داده نشد.

یکی از نگرانی‌های بزرگ این است که روسیه هرگز به حضور نیروهای ناتو در خاک اوکراین رضایت نخواهد داد. به‌ویژه آنکه در گذشته روسیه هرگونه حضور نظامی خارجی در اوکراین را تهدیدی برای امنیت ملی خود قلمداد کرده است. (اگر این نیروها مورد حمله قرار بگیرند، می‌توان آن را حمله به یک کشور عضو ناتو دانست که ماده ۵ پیمان را فعال می‌کند.)

به نظر می‌رسد که ترامپ در این زمینه عامدانه مبهم رفتار کرد و هدفش ارائه تصویری از «حمایت» بدون ورود به جزئیات است. این وضعیت می‌تواند برای اوکراین خطرناک باشد چرا که ممکن است از سوی روسیه به‌عنوان فرصتی برای رسیدن به توافق تسلیم‌ تعبیر شود.

موانع نشست سه‌جانبه

ترامپ به‌شدت بر اهمیت برگزاری نشست سه‌جانبه با حضور زلنسکی و پوتین تأکید کرد و گفت که در برگزاری آن زمان اهمیت دارد. با این حال، پوتین هیچ‌گاه از چنین نشستی حمایت نکرده زیرا زلنسکی را رئیس‌جمهوری نامشروع می‌داند. پوتین با اشاره به «دلایل ریشه‌ای» جنگ اوکراین، به حضور دولت اوکراین به‌ویژه پس از سرنگونی «ویکتور یانوکوویچ» رئیس‌جمهور پیشین اوکراین که به‌عنوان یک متحد روسیه شناخته می‌شد، به شدت اعتراض دارد. از این‌رو، برگزاری چنین نشستی با مشکلات جدی مواجه است.

مهم‌ترین خطر آن است که در صورت برگزاری این نشست، ترامپ و پوتین ممکن است بر اوکراین فشار بیاورند تا با شرایط روسیه موافقت کند، که این می‌تواند به معنای از دست دادن بخش‌های بیشتری از اراضی اوکراین باشد. این امر منجر به ایجاد شرایطی می‌شود که برای اوکراین و اروپایی‌ها غیرقابل قبول است.

ترامپ قبلا در مصاحبه با فاکس نیوز گفته بود روسیه قدرت بزرگی است و اوکراین نیست. روسیه این جنگ را می‌برد و اوکراین می‌بازد. آنها باید خسارت‌های خود را بپذیرند و همین حالا توافق کنند.

دورنمای آینده و چالش‌ها

پوتین، زلنسکی و اروپایی‌ها، همه تلاش دارند دیدگاه ترامپ را تغییر دهند اما این زلنسکی بود که گفت بهترین تضمین امنیتی برای اوکراین، ارتش قوی اوکراینی است.

در هر صورت، مسأله اصلی این است که مواضع ترامپ در خصوص اوکراین و جنگ با روسیه همچنان مبهم و متناقض است. ترامپ از طرفی خواستار صلح سریع است و از طرف دیگر به‌طور غیرمستقیم از روسیه حمایت می‌کند. انتقادهای زیادی نیز وجود دارد که او با این مواضع در واقع به روسیه فرصت می‌دهد تا جنگ را ادامه دهد.

اروپایی‌ها باید بدانند که بهترین راه برای حفظ امنیت اوکراین، تقویت ارتش این کشور و ارائه حمایت‌های نظامی و مالی بیشتر است. با این حال، این حمایت‌ها باید در راستای حفظ استقلال اوکراین و جلوگیری از هرگونه تسلیم‌ در برابر روسیه باشد. در این راستا، اروپا باید در تصمیمات خود جدی‌تر باشد و مشخص‌تر از اوکراین حمایت کند، حتی اگر به‌معنای حضور نیروهای اروپایی باشد.