تغییر مسیر صادرات نفت ایران با مکانیسم ماشه به روایت جامساز | ایران از میانجی‌گران منطقه‌ای بهره بگیرد | خروج از NPT به زیان ایران است

به گزارش اقتصادنیوز، تروئیکای اروپایی هفته گذشته، فعال سازی مکانیسم ماشه را کلید زد ، مکانیسمی که زمینه ساز بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل است.

اگر مکانیسم ماشه فعال شود و تحریم‌ها برگردد، چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟ ایران در فرصت یک ماهه پیش چه مسیرهایی پیش‌رو دارد؟ 

خبر مرتبط

پیش بینی مبادلات اقتصادی ایران با چین و روسیه بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه | هزینه اقتصادی را مردم می دهند نه سیاستمداران

اقتصادنیوز: عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) می‌گوید: حتی اگر مکانیسم ماشه فعال نشود با توجه به مسائلی که ریشه داخلی دارد، روند حرکتی نرخ ارز صعودی است. البته اگر مکانیسم ماشه به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل منتهی شود به طور طبیعی ما با جهش نرخ ارز هم مواجه می‌شویم.

محمود جامساز، تحلیلگر مسائل اقتصادی  درباره فضای اقتصادی بعد از جنگ ایران و اسرائیل گفت: بلاتکلیفی و نااطمینانی بعد از پایان جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران، خسارات هنگفتی به اقتصاد کشور وارد کرده است و احتمالا پیش‌بینی‌ها بر این مبناست که ما دیگر فرصتی برای توافق نداریم. چرا که دیپلماسی آونگی ایران بین تقابل و تعامل و یا مذاکره مسلحانه (به زعم آقای عراقچی) و مذاکره با هدف توافق، قابل جمع نیست.

اثرات اقتصادی چکاندن ماشه بر معیشت مردم

وی گفت: این سیاست تاکنون جواب نداده و جواب نیز نخواهد داد. باید پذیرفت با فعال شدن مکانیسم ماشه، شمارش معکوس بازگشت تمام تحریم‌های موضوع قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل شروع شده است. آخرین جلسه‌ای هم که با حضور معاونان وزرای ایران و تروئیکای اروپا برگزار شد، نتیجه ملموسی نداشت. تروئیکای اروپا، خواستار شفاف‌سازی در مورد ذخایر اورانیوم ۶۰٪ ، دسترسی کامل آژانس به سایت‌هاى هسته‌ای ایران و بازگشت به مذاکره با آمریکا شده است. اما ایران، بازرسی از سایت‌های آسیب‌دیده را به دلایل امنیتی قبول نکرد، ادعای جمع‌آوری اورانیوم بالای ۶۰٪ را نیز رد کرد و تعامل مستقیم با آمریکا را نپذیرفت و فقط مذاکره با اروپا را مجاز دانست.

جامساز گفت: دولت در عرصه داخلی نیز با چالش‌های بزرگی از جمله کمبود انرژی، آب، ناترازی‌های محیط زیستی، تنگناهای ارزی، کسری بودجه و نارضایتی‌های گسترده اقشار مختلف مردم رو به روست و چکاندن ماشه به مفهوم بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، در حالی‌که تحریم‌های حداکثری آمریکا و تحریم‌های حقوق بشری اروپا نیز تداوم دارد، اقتصاد کشور را آسیب‌پذیرتر و دولت را در رویارویی با این معضلات ناتوان‌تر خواهد کرد.

نباید آثار تخریبی اسنپ بک را کم اهمیت جلوه داد

این تحلیلگر اقتصادی گفت: اقتصاد کشور پس از جنگ تحمیلی ١٢ روزه آسیب دید، دلار سه رقمی و رکود تورمی تشدید شد. قدرت خرید بیش از پیش تنزل یافت. قطع برق‌صنایع، تولید ناخالص داخلی و درآمد ملی را کاهش داد و بر جمعیت بیکاران افزود. شاخص کل بازار بورس کاهش یافت و هزاران میلیارد تومان از آن خارج شد.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه نباید آثار تخریبی اسنپ‌بک را کم اهمیت جلوه داد، گفت: گرچه تحریم‌های مکانیسم ماشه مربوط به بخش‌های هسته‌ای، موشکی، بانکی، مالی مرتبط و انسداد دارایی های ایران و محدودیت سفر مقامات است، اما آثار غیرمستقیم آن بر تجارت خارجی به ویژه حوزه نفت انکارناپذیر است. بسیاری از کشورها و شرکت‌ها -حتی چین و روسیه- به دلیل الزام حقوقی به قطعنامه‌های شورای امنیت، مجبور به کاهش یا توقف همکاری‌های اقتصادی با ایران خواهند شد. 

تغییر مسیر صادرات نفت ایران با اسنپ بک

جامساز با بیان اینکه با تداوم تحریم‌های آمریکا و بازگشت قطعنامه‌ها، خرید نفت ایران به صورت رسمی ممنوع می‌شود، گفت: این اتفاق ریسک بیمه و حمل‌ونقل برای نفت‌کش‌های ایرانی را دوباره افزایش می‌دهد و صادرات نفت ایران را از این حیث هم تحت فشار قرار می‌دهد. ضمن آنکه بازرسی محموله‌های ایرانی به ویژه دریایی توسط همه کشورها مجاز شناخته می‌شود که تأثیر تخریبی و محدودیت شدید بر تجارت خارجی کشور دارد و ضربه‌ای بر تجارت خارجی و صادرات پنهانی نفت ایران وارد می‌کند.

این چهره اقتصادی ادامه داد: یکی از نتایج بازگشت تحریم‌ها، التهاب در بازار ارز و اوج دوباره تورم، تضعیف ریال، فرار سرمایه و کاهش رشد اقتصادی همانند سال های ۹۱- ۹۲ در دوران تحریم‌های پیش از توافق ژنو است. از تبعات دیگر چکاندن ماشه، کاهش قدرت چانه‌زنی ایران برای مذاکره است. ضمن اینکه احتمال می‌رود چین و روسیه نیز انگیزه خود را در برابر آمریکا از دست بدهند و فشارهای بین‌المللی بر ایران افزایش یابد.

وی گفت: افزایش فشارهای بین‌المللی و بازگشت تحریم‌ها همچنین اسراییل را برای ازسرگیری حمله نظامی جری‌تر می‌کند، زیرا تصور بر این است که هم راستا با قطعنامه‌های بین‌المللی، بهانه مشروع‌تری برای اقدام نظامی و سایبری به جمهوری اسلامی کسب کرده است. نکته قابل توجه آنکه فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها، لغو مجدد آن را اگر نه غیرممکن بلکه بسیار پیچیده‌تر می‌کند؛ زیرا مستلزم قطعنامه جدید شورای امنیت است که با وتوی آمریکا عملا غیرممکن می‌شود. یعنی مسیر لغو تحریم‌ها برای همیشه بسته می‌شود، مگر آنکه روابط دیپلماتیک سیاسی مبتنی بر حفظ منافع ملی دو طرف مجددا پس از نزدیک به نیم قرن از سر گرفته شود.

حفظ منافع باید ارجح باشد

جامساز درباره واکنش ایران به فعال سازی مکانیسم ماشه در این مدت 30 روزه نیز گفت: باید پذیرفت حفظ منافع و مصالح ملی باید بر سایر اهداف ارجح باشد. بقای کشور در گرو تامین منافع ملی و ایجاد سیاست خارجه موازنه مثبت با شرق و غرب است. نمی‌توان برای همیشه در بحران زندگی کرد. بنابراین شایسته است در شرایط کنونی که اقتصاد کشور با ناترازی‌ها روبه روست، از برخورد احساسی و ایدئولوژیک با مسائل بین‌المللی اجتاب کرده و با اولویت قرار دادن منافع ملی برای برون رفت از بحران‌های خارجی و داخلی اقدام کرد.

پیشنهادی به تیم دیپلماسی دولت

این تحلیلگر اقتصادی به تیم دیپلماسی دولت پیشنهاد کرد: در این راستا اتخاذ روش‌های دیپلماتیک حقوقی و سیاسی به منظور پرهیز از هزینه‌های اقتصادی و سیاسی فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اقدامی عقلایی و مبتنی بر خرد ورزی است. زیرا گزینه‌های نظامی و خروج از پیمان منع گسترش سلاح های هسته‌ای و قرارگرفتن در انزوای اقتصادی عملا وضعیت را به زیان کشور پیچیده‌تر می‌کند.

به گفته جامساز، نخست شایسته است در نامه‌های رسمی جداگانه به تروئیکای اروپا، مبنی بر تمایل جمهوری اسلامی به حل اختلافات از طریق مذاکره و آمادگی برای پذیرش پیشنهادات موقت به عنوان حسن‌نیت، نظر مثبت آنان را در کاهش تنش‌ها و به تعویق انداختن اسنپ بک جلب کرد. 

ایران از میانجی های منطقه ای بهره ببرد

این اقتصاددان در ادامه ارائه پیشنهادهای خود، گفت: بهره‌گیری از میانجی‌های منطقه‌ای، کشورهای اروپایی و ارائه تضمین‌هائی برای خارج نشدن از NPT به جای طرح شکایت، در نتایج مذاکرات به نفع ایران مؤثر خواهد بود. اعلام پذیرش بازرسان آژانس انرژی اتمی و گزارش‌دهی شفاف به آژانس، اقدام دیگری در اثبات حسن نیت ایران ارزیابی می‌شود. همزمان وایرال کردن پیام جمهوری اسلامی در رسانه‌های جهانی با تأکید بر تمایل به حل مسأله هسته‌ای از طریق دیپلماتیک، می‌تواند افکار عمومی بین‌المللی را با ایران همراه کرده و شکل‌گیری اجماع جهانی را علیه ایران متوقف کند .

جامساز ادامه داد: از موارد مهم دیگر، تک صدائی دیپلماسی ایران آن هم تنها از تریبون رسمی وزارت امور خارجه است؛ زیرا اظهارنظرها و پیام‌های متناقض وزارت امور خارجه و سایر نهادها از جمله شورای عالی امنیت ملی، سازمان انرژی اتمی و ... در رسانه‌های بین المللی بازتاب خواهد داشت و به تضعیف مذاکره خواهد انجامید.

این تحلیلگر اقتصادی خاطرنشان کرد: در نهایت در کمتر از ٣٠ روز باقیمانده تا نهائی شدن اسنپ بک، باید تمرکز جمهوری اسلامی بر دیپلماسی تعامل، شفافیت و مکانیسم‌های حقوقی برجام با تأکید بر پایبندی به آن با هدف توقف مکانیسم ماشه باشد؛ در غیر این صورت، فعال‌سازی ماشه به حوزه عمل وارد خواهد شد، همچنین بازگشت به وضعیت فعلی را غیرممکن ساخته و کشور را با مخاطرات اقتصادی و سیاسی آن روبرو خواهد کرد.